Yavuz Sultan Selim Farsça Divanı’nın Yeni Bir Edisyon Kritiğine Doğru:Yazmalara Genel Bir Bakış

Birçok Osmanlı padişahı şiirde şaheser niteliğinde eserler üretmişlerdir. Ancak I. Selīm neredeyse yalnızca Farsça şiirler yazan tek padişahtır. Divanın ilk baskısı 1889 yılında İstanbul’da yayınlandı. Bu baskı tek bir el yazmasına dayanıyordu. İlk eleştirel basım 1904 yılında bir Alman İranist olan Paul Horn tarafından hazırlandı. Çalışmalarını yedi el yazmasına dayandıran Horn, bunlardan dört tanesini Avrupa kütüphanelerinden ve sadece üç tanesini Türkiye’deki kütüphanelerden temin edebildi. Birkaç yıl önce divanın yeni bir baskısını hazırlamak için bir proje başlatıldı. Çalışma, kütüphane kataloglarını taramak ve Horn tarafından bilinmeyen el yazmalarını toplamakla başladı. Araştırma, Avrupa ve Orta Doğu’daki kütüphaneleri kapsıyordu ve birçok yeni el yazması bulundu. Bu yıl baskısı planlanan yeni eleştirel basım, Horn baskısı ile 21 adedi Horn tarafından görülmemiş olan, toplam 24 adet el yazmasına dayanacaktır. El yazmalarının ondokuzu Türkiye’deki kütüphanelerden, dördü Tahran’daki kütüphanelerden, biri de İsrail’den temin edildi. Bu el yazmaları birçok yayınlanmamış şiirleri kapsamaktadır. Aşağıda yer alan makalenin amacı, Sultan Selīm’in divanının yeni eleştirel basımı için kullanılan tüm el yazmalarının ayrıntılı bir açıklamasını sunmaktır.

Towards a New Critical Edition of Yavuz Sultān Selīm’s Persian Dīvān:An Overview of the Manuscripts

Many Ottoman Sultans excelled in poetry but Selīm I was the only one who composed poetry almost exclusively in Persian. The first printed edition of the divan was published in Istanbul in 1889. This edition was based on a single manuscript. The first critical edition was prepared by a German Iranist, Paul Horn in 1904. He based his work on seven manuscripts four of which he found in European libraries. Only three came from libraries in Turkey. A couple of years ago a project was started to prepare a new edition of the divan. The work started with browsing library catalogues and collecting manuscripts that were unknown to Horn. The search included libraries in Europe and the Middle East. Many new manuscripts were found. The new critical edition that is planned to be printed this year is going to be based on Horn’s edition and 24 manuscripts 21 of which were not seen by Horn. Nineteen of the manuscripts are from libraries in Turkey, four are from libraries in Tehran and one is from Israel. These manuscript contained many unpublished poems. The aim of the present article is to give a detailed description of the contents of all the manuscripts used for the new critical edition of Sultān Selīm’s divanand gives the number of gazels, kasides, etc. contained in each volume.

PDF

___

Akın-Kıvanç, Esra (2011). Mustafa ʿÂli’s Epic Deeds of Artists. A Critical Edition of the Earliest Ottoman Text about the Calligraphers and Painters of the IslamicWorld. Leiden– Boston: Brill.
Aköz, Alaattin, ‘Karaman’dan Sigetvar’a: Bir Eyalet Öleçeğinde Kanuni Sultan Süleyman’in Son Macaristan Seferi’. Perspectives on Ottoman Studies. Papers from the 18th Symposium of the International Committee of Pre-Ottoman and Ottoman Studies (Ciepo). Eds. Ekrem Causevic–Nenad Moacanin–Vjeran Kursar. Münster: Lit Verlag.
Aydın, Şadi (2010). Türk Edebiyatında Farsça Divânlar ve Divânçeler. Ankara: Anekdot Yayınevi.
Aydın, Seda (2016). Destâvîz-i Dâniş (Yavuz Sultan Selîm Dîvânı’nın Şerhi). Tenkitli Metin ve
İnceleme (s. 180–366). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi. Bağcı, Serpil–Çağman, Filiz–Renda, Günsel–Tanındı, Zeren(2010). Ottoman Painting. Ankara: Ministry of Culture and Tourism, The Bank Association of Turkey.
Horn, Paul (1904). Dīvān-i balāġat-ʿunvān-i Sulṭān Salīm Ḫān-i avval. Berlīn: Maṭbaʿa-yi daulatī.
Horn, Paul (1906). “Der Dichter Sultān Selīm I”. Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft 60: 97–111.
Ḥüsnī, Ḥüseyin (1306/1889). Dīvān-i Yavuz Sulṭān Selīm. İstanbul:Āṣādūryān Şirket-i Mürettebiye Maṭbaʿası.
İşbilir, Ömer (2002). “Kuyucu Murad Paşa”. İslam Ansiklopedisi.C.26. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 507–508.
Kaya, İbrahim (2019). “Yavuz sultan Selim’in Matbu Farsça Divanı İle Tarlan Tercümesinin Karşılaştırılması”. Uluslararası Sosyal Araştırmaları Dergisi 12(63): 119–129.
Kalyon, Filiz (2015). Barika, Selections from Yavuz sultan Selim’s Poems. Ankara: Berikan Publications.
Kégl, Sándor (1910). “Szelim szultán mint perzsa költő”. Keleti tanulmányok. Goldziher Ignácz születésének hatvanadik évfordulójára írták tanítványai. Budapest: Hornyánszky Viktor kiadása, 183–203.
Kınalızâde Hasan Çelebi (2017). Tezkiretü’ş-şu’arâ. Hazırlayan: Aysun Sungurhan. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Latîfî (2018). Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ. Hazırlayan: Rıdvan Canım. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Minorsky, Vladimir (1959). Calligraphers and Painters. A Treatise by Qādī Aḥmad, Son of Mīr Munshī (circa A.H. 1015/1606). Washington: Smithsonian Institution.
Péri Benedek (2015a). “Szelim szultán kiadatlan versei (Unpublished ghazals by Yavuz Sultan Selim. Part. 1.)”. Keletkutatás 2015 tavasz, 115–138.
Péri Benedek (2015b). “I. Szelim szultán kiadatlan versei II.” (Unpublished Persian poems of Sultan Selim I. Part 2. )”. Keletkutatás 2015 ősz, 113–130.
Péri Benedek (2020). “Yavuz Sultan Selīm (1512–1520) and his imitation strategies. A case study of four Ḥāfiẓ ghazals”. Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae (forthcoming)
Sehî Beg (2017). Heşt Bihişt. Hazırlayanlar Halûk İpekten, Günay Kut, Mustafa İsen, Hüseyin Ayan, Turgut Karabey. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Şeyḫ Vaṣfī (1308/1891). Bāriḳa. Yavuz Sulṭān Selīm’in Eşʿārı ile Tercümeleri. İstanbul:Āṣādūryān Şirket-i Mürettebiye Maṭbaʿası.
Tarlan, Ali Nihat(1946). Yavuz Sultan Selim Divanı. İstanbul: Ahmet Halit Kitabevi.
Terzi, Beyza (2016). Destâvîz-i Dâniş (Yavuz Sultan Selîm Dîvânı’nın Şerhi). Tenkitli Metin ve İnceleme (s. 1–180). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Yerkazan, Hasan (2017). “Halil b. Seyyid Abdullâtif Amâsî (V. 1196/1782) ve Câmi„u‟l-Asğar Adlı Eseri”. Uluslararası Amasya Âlimleri Sempozyumu. 21–23 Nisan–Amasya. Bildiri Kitabı 1. Editörler: Şuayip Özdemir, Ayşegü Gün. Ankara: Kıbrıs Balkanlar Avrasya Türk Edebiyatları Kurumu.