Erken Cumhuriyet Döneminde Kısa Ömürlü Edebiyat Dergileri

Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kuruluşunu takip eden on beş yıllık dönem, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde siyasetten sanata, bilimden gündelik hayata kadar pek çok safhada atılımların gözlenebildiği bir devredir. Erken Cumhuriyet Dönemi olarak adlandırılabilecek olan bu zaman diliminin içindeki bütün hamlelerde yenilikçiliğin baskın unsur olduğu görülür. Yenilikçilik fikri etrafında şekillenen bu atılımların Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda gözetilen temel değerleri yerleştirmek ve yaygınlaştırmak üzere kurgulandığı da açıktır. Bu temel değerlerin tanıtılması ve yaygınlaştırılmasında edebiyatın ve edebî metinlerin de önemli bir payı vardır. Doğal olarak kültür hayatı ve edebiyat alanını da etkisi altına alan Erken Cumhuriyet Döneminin bu özelliği, süreli yayınlarda ortaya konan metinler üzerinden sistemli bir biçimde takip edilebilir. Ne var ki Erken Cumhuriyet Döneminin getirdiği verimlilik atmosferi içinde oluşan hevesle çıkarılan bazı edebiyat dergilerinin devam ettirilemediği anlaşılmıştır. Kısa süreli bu dergilerin dönemin karakteristik özelliklerini ve edebiyat anlayışlarını yansıtmada, aktüel olanı anlamada etkili olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada 1923-1938 yılları arasında yalnızca bir veya en fazla iki sayı yayımlanan dokuz farklı dergi ele alınmıştır. Bu dergilerin adları: Anavatan Mecmuası (1922), Çankaya (1928), Gençlik (1928), Kor (1932), Mebâhis (1924), Mehtap (1928), Nur (1924), Pınar (1925) ve Hızlanış (1935)’tır. Taşıdıkları kültür göstergeleri, aralarındaki ilişkiler, dönemleriyle olan bağlantıları ve dönemlerinin edebiyat anlayışlarına olan mesafeleri bakımından incelenen dergilerin önce açıklamalı fihristleri ve kapak görselleri sunulmuş, daha sonra sözü edilen konular açısından çözümleme ve çıkarımlara yer verilmiştir.

HYMN AND PRAYER JOURNAL NUMBERED 13229 IN KONYA METROPOLITAN MUNICIPALITY KOYUNOĞLU MUSEUM AND LIBRARY

The subject of this article is the hymn and prayer journal numbered 13229 found in Konya Metropolitan Municipality Koyunoğlu Museum and Library. According to catalog records, the work was completed by the calligrapher Mustafa Hilmî in 1284 (G. 1868). This small-volume journal consisting of twenty-two leaves is in a very good state physically and was written with a perfect line. The content of the journal consists of verse and prose texts all of which have religious characteristics. There are ten poems and twelve pieces of prose. Most of the poems, which have many inconveniences in terms of form-related features such as cadence and rhyme/repeated voice (radif), are in the form of hymn and only four have pseudonyms (Yûnus, Niyâzî, Mahfî). Proses are also composed of prayers such as forgiveness, salah, food and grave etc. as well as mühr-i şerîf (exalted seal) and virtues. The aim of our study is to eliminate -as far as possible- the uncertainties regarding this journal and its compiler based on its form and content characteristics, and thus to try to determine its place in the tradition of journal. In the study, all texts included in the work will primarily be transferred into Latin letters with transcription and thus the content of the journal will be obtained. Afterwards, the identity of the compiler of the journal will be tried to be determined through this transcription. Based on the work's physical characteristics, page designs, writing, the characteristics of the texts and the information obtained regarding its compiler, various determinations will be made about the journal. Within this scope, it will be discussed when, for what target audience and for what purpose the journal was compiled.

___

  • [İmzasız], (Nisan 1924), “Arz-ı Maksat”, Nûr, S. 1. , s. 6.
  • [İmzasız], (Nisan 1924), “İtizar”, Nûr, S. 1., s. 2.[SAV],
  • Nizamettin Ali, (1922), “Türk Felsefesin Doğru”, Anavatan Mecmuası, S.1.
  • ÇAĞIN, Sabahattin (Mart, 2016), “1921’de Çıkan İlk Dergâh’a Dair”, Dergâh, S. 313.
  • DOĞAN, Mehmet Can (Aralık, 2016), “Gençlerin Tek Sayılık Kor’u”, Türk Dili, (480), s. 42-47.
  • Faik Ali, [OZANSOY], (Mayıs, 1924), Her Lafza Bir Terâne veya Bir Figân-ı Aşk, Mebâhis, (1).Hıfzı Oğuz [Bekata], (Nisan 1928),
  • Musahabe, Gençlik, S. 1. , s. 1-3.
  • İsmail Hakkı [Baltacıoğlu], (1921), “Kerbela’ya Giden Derviş”, Dergâh, S. 1. s.3.
  • Kavur, Orhan Şadi, (1935), Soğumayan Demir, Hızlanış, S. 1. , s. 5.
  • Kâzım Nâmi [Duru], (1922), “Bizden Evvelkiler”, Anavatan Mecmuası, S.1, s.3.
  • Kemalettin Kâmî [Kamu], (1922), Hicret, Anavatan Mecmuası, S.1, s.2.
  • Nurettin İbrahim [Konyar], (1928a), “Ankara Âbidelerinden August[us] Mabedi”, Gençlik, S.1.
  • Nurettin İbrahim [Konyar], (1928b), “Üç Medeniyetin Mimarisi”, Gençlik, S. 2. , s. 23-25.
  • Saadettin Nüzhet [Ergun], (1928a), Divan Edebiyatı, Gençlik, S. 1. , s. 6-9.
  • Saadettin Nüzhet [Ergun], (1928b), Bektaşi Edebiyatı, Gençlik, S. 2. , s. 2-6.
  • Servet-i Fünûn Uyanış, (28 Nisan 1932), S.1863-178, s.347.
  • Süleyman Nazif, (Mayıs, 1924), Malta Geceleri, Mebâhis, (1).