Ahmed Vehbî’nin Ayasofya’da OkunanMevlidi

Ahmed Vehbî Afyonkarahisarlı şairlerdendir. Babası Ali Feyzî ve dedesi Osman Râşid divan sahibi Klasik Türk edebiyatı şairlerindendir. İlk temel eğitiminden sonra rüştiyeye başlamış ise de eğitimini yarıda bırakarak Tapu kaleminde memurluğa başlamıştır. Bu sıralarda bir müddet medreseye de devam ederek bilgisini geliştirmiştir. Atalarından gelen bir şiir yazma yeteneğine sahip olup şiir yazmaya küçük yaşlarda başlamıştır. Pek çok şairin şiirini okuyan Vehbî, Bağdatlı Rûhî, Ziyâ Paşa ve Namık Kemal’den etkilenmiş, Mehmet Âkif'i çok sevmiştir. Hem aruz hem hece ölçüsüyle şiirler yazmıştır. Divan tarzı gazellerinin ve halk edebiyatı tarzı destanlarının yanında bir de “Çizmecizâde Vehbî Efendinin Mevlid-i Şerifi Tesdisi” başlıklı “Mevlid”i bulunmaktadır. Adından anlaşılacağı gibi eser, Süleyman Çelebi Mevlidi’nin her beyti üzerine dört mısra eklenerek oluşturulmuştur. “Mevlid”in orijinal metni, Afyonkarahisar Müftülük Kütüphanesi'nde kayıtlı el yazması bir defter içindedir. Vehbî’nin defterde verdiği bilgiye göre “Mevlid” önce üç bab halinde yazılmıştır. 1931 yılının Ramazan ayının Kadir Gecesinde Ayasofya'da okunup radyo vasıtasıyla halka dinletilmiş ve büyük bir ilgi görmüştür. Bu çalışma ile Ahmed Vehbî tanıtılmış, türünün değişik bir örneği olan “Mevlid”inin, Arap harfli el yazması metinden hareketle Latin harfli metni oluşturulmuştur. Bu metindeki, Süleyman Çelebi’ye ait beyitler, Süleyman Çelebi Mevlidi üzerine yapılmış iki bilimsel çalışma ile karşılaştırılmış ve tespit edilen farklılıklar dipnotlarda gösterilerek oluşturulan metin ilim âlemine sunulmuştur.

Ahmed Vehbî's Mawlid Which Read in Hagia Sophia

Ahmed Vehbî is one of the poets from Afyonkarahisar. His father Ali Feyzi andgrandfather Osman Raşid are poets of Classical Turkish literature who own a divan. Althoughhe started secondary school after his first basic education, he left his education halfway andstarted working as a civil servant in the Land Registry Department.. During this time, hecontinued to attend the madrasah for a while and improved his knowledge. He has the abilityto write poetry from his ancestors and started writing poetry at a young age. Vehbî, who readthe poems of many poets, was influenced by Bağdatlı Rûhî, Ziyâ Pasha and Namık Kemaland loved Mehmet Âkif very much. He wrote poems in both aruz and syllabic meter. Inaddition to Divan style ghazals and folk literature epics, there is also a mawlid titled"Çizmecizâde Vehbî Efendi's Mevlid-i Şerifi Tesdisi". As the name suggests, the work wascreated by adding four verses to each couplet of Süleyman Çelebi Mevlidi. The original text ofthe mawlid is in a handwritten note book registered in the Afyonkarahisar Mufti Library.According to the information Vehbî gave in the note book, "Mevlid" was first written in threechapters. It was read in Hagia Sophia on the Night of Power in the month of Ramadan in1931 and listened to the public via the radio and attracted great attention. With this study, Ahmed Vehbî was introduced, and the Latin script of the "Mevlid", which is a differentexample of its kind, was created based on the Arabic script. The couplets of Süleyman Çelebiin this text were compared with two scientific studies on Süleyman Çelebi Mawlid, and thedifferences identified were shown in the footnotes and the text created was presented to theworld of science.

PDF

___

Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (1999). “Âkif Mevlidi Yahut Kadınlar Mevlidi”. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Dr. Himmet Biray Özel Sayısı: 404-437.
Akkoyun, Turan (1997). Ömer Fevzi Atabek ve Afyon Vilayeti Târîhçesi. Afyon:
Ateş, Ahmet (1954). Vesiletü'n-Necât. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayını.
Bakı, Edip Ali (1942). Afyon'da Bir Şair Ailesi. Ankara:
Balkan, Ayşe Turan (2001). “Râşid Dîvânı (Edisyon Kritik ve Tasavvufî Unsurlar)”, Afyon Kocatepe Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, TDE Anabilim Dalı Yayımlanmamış Y.L.Tezi, Afyonkarahisar:
Behçetoğlu, M. Görktan (07.06.1983). “Benzetme ve Şair Vehbî”. Türkeli Gazetesi. Afyon:
Behçetoğlu, M. Görktan (15.01.1938). “Şair ve Son Şiiri (Vehbî Çizmeciler)”. Kocatepe Gazetesi. Afyon:
Canım, Rıdvan (2014). Divan Edebiyatında Türler. Ankara: Grafiker yayınları, 4. Baskı.
Eroğlu, Süleyman (2010). “Edebî Bir Tür Olarak Mevlitler-Şekil Özelliklerine Dair Bazı Değerlendirmeler”. U.Ü. Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. Yıl: 11 Sayı: 18.
Gönçer, Süleyman (1991). Afyon İli Târîhi. C. 2. Afyon:
İlgar, Yusuf (1997). “Afyonkarahisarlı Çizmecizâde Ali Feyzî Hayatı, Edebi Kişiliği ve Türkçe Dîvânı”. Afyon Kocatepe Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, TDE Anabilim Dalı Yayımlanmamış Y.L.Tezi, Afyonkarahisar:
İpekten, Haluk 2002). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. 5. Baskı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
İsen, Mustafa (2011). Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. 6. Baskı. Ankara: Grafiker Yayınları.
Kayaokay, İlyas (2019). Enverî-i Erzincânî’nin İlginç Mevlûd-i Şerîfi”: Sünbül-i Gülzâr-ı Kelâm-ı Kadîm”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 22. İstanbul: 570-610.
Kemikli, Bilal (Ed.) (2016). Mevlid Külliyatı-Süleyman Çelebi Vesiletü’n-Necât ve Tercümeleri-I-. 2. Baskı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Kiraz, Seydi (2019). Enverî-i Erzincânî ve Mevlûd-i Şerîfi”. Cumhuriyet İlahiyat Fakültesi Dergisi. Haziran 23(1) 461-495.
Mazıoğlu, Hasibe (1974). “Türk Edebiyatında Mevlid Yazan Şâirler”. Türkoloji Dergisi. Ankara: C. VI, S.1, 31-62,
Nasrattınoğlu, İ. Ünver (1981). Afyonkarahisarlı Şair Çizmecioğlu Vehbî. Ankara:
Okiç, Tayyip (Aralık 1976). “Çeşitli Dillerde Mevlidler ve Süleyman Çelebi Mevlidinin Tercemeleri”. Atatürk Ü. İslâmî İlimler Dergisi. Erzurum: C. 1, S. 1, 17-78.
Özkat, Mustafa (2015). “Pariste Yazılan Bir Mevlid: Misbâhü’s-Salâh”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 14. İstanbul: 93-166.
Özkat, Mustafa (2017). “Hazret-i Peygamber’e Aşkın Bir İfâdesi: Mevlidler”. Karabatak Dergisi. Sayı: 31 Mart-Nisan 108-113.
(Özkişi), Osman Çizmeciler (Şubat 1971). “Babam Şair Vehbî”. Türk Kültürü. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, S. 100, Yıl: IX.
Sarı, Mehmet (2001a). “Afyonkarahisarlı Âlimler, Şâirler ve Yazarlar”. Afyonkarahisar Kütüğü II, hzl. Komisyon. Afyon: Afyon Kocatepe Ü. Yay., No: 35, 3-32.
Sarı, Mehmet (2001b). “Çizmecizâde Vehbî Efendi’nin Mevlid-i Şerîfi Tesdîsi”. V. Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri. Afyonkarahisar: Afyonkarahisar Belediyesi Yayınları 434-449.
Sarı, Mehmet (2007a). “Afyonkarahisarlı Dîvân Şâirleri”. Gazi Eğitim Fakültesi DergisiGEFAD- 2007 Özel Sayısı. Ankara: 289-303.
Sarı, Mehmet (2007b). “Kâzim Meçi’nin Karaçay Türkçesi Mevlidi’nin Nüshaları”. I. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kurultayı (9- 15 Nisan 2006)-Bildiriler-. Ankara:
C. IV, 1767-1781, Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü. Sarı, Mehmet (2007c).Osmanlıca Örnek Metinlerle Edebiyat Araştırmaları. Anıl Matbaa ve Ciltevi. Ankara: 139-153.
Sarı, Mehmet (2003). Afyonkarahisar Edebiyatı ve Kültürü Üzerine Makaleler. AKÜ Yayınları. Ankara: 84-94.
Sarı, Mehmet (2014). Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları. Kocatepe Akademi Yayınları. Afyonkarahisar: 281-295.
Sarı, Mehmet (Mart 1999). “Şair Vehbî Çizmecizâde ve Afyon Yangın Destanı”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Afyon Kocatepe University Journal of Socaial Sciences Institute). Cilt/volume: 1, Sayı/number: 1, 251-271.
Sarı, Mehmet (2018). “Şair ve Yazarların Yetişmesinde Etken Unsurlardan Mekân ve Mahaller: Afyonkarahisar Örneği”. 2. Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi (7-8 Aralık 2018). Antalya: 3. Cilt-Vol: TürkolojiFiloloji Turkolog-Phılology, 375-406.
Sarı, Mehmet (2013). “Taşralı Bir Şair Ailesi: Çizmecizâdeler”. Uluslararası Klasik Türk Edebiyatı Sempozyumu (10-12 Mayıs 2012) Bildirileri. Ordu: Ordu Üniversitesi Yay., 528-538.
Sarı, Mehmet (2019). Afyonkarahisar Edebiyatı. Afyonkarahisar: Afyonkarahisar Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü, Kültür Yayınları Yayın No: 61.
Sarı, Mehmet &Balkan. Vedat (2009). Kazim Meçi’nin Karaçay Türkçesi Mevlidi. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları.
Satoğlu, Abdullah (11 Mayıs 1982). “Şair Çizmecioğlu Vehbî”. Türkeli Gazetesi. Afyon:
Şentürk, Ahmet Tufan (30.04.1982-02.05.1982). “Şair Çizmecioğlu Vehbî”. Afyon: Türkeli Gazetesi.
Timurtaş, Faruk Kadri (1970). Mevlid-Süleyman Çelebi. Birinci Baskı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1000 Temel Eser-27.
Vehbî. Çizmecizâde Vehbî Efendi’nin Mevlîd-i Şerîfi Tesdîsi. Afyonkarahisar Müftülüğü Kütüphanesi, Kayıt No: 346-1177 (1061).
Yazıcıoğlu, H. Fikri (1969). Afyon Evliyaları ve İlim Adamları. Afyonkarahisar: