“SOSYAL İKİLEM” ADLI BELGESELİN MEDYA, TEMSİL VE İDEOLOJİ BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Bir Netflix yapımı olan ve 2020’de yayınlanan “Sosyal İkilem” (The Social Dilemma) adlı belgesel, küresel dünyanın en önemli sorunlarından biri olarak dijital teknolojiler ve özellikle de sosyal medyanın, birey ve toplumlar açısından neden olduğu sorunları çarpıcı ve oldukça ikna edici bir biçimde ortaya koyması bakımından dikkatleri üzerine çekmiştir. Belgesel, bu anlamda ortaya çıkan etik açıkları tartışmaya açtığı gerekçesiyle takdir toplamıştır. Bununla birlikte, her medya içeriğinin bir gerçekliğin inşası süreci olduğu bilinci ile yapılacak daha derin bir okuma, söz konusu belgeselin, açıkça söylediklerinin ötesinde ve her izleyicinin rahatlıkla anladığı ve gördüklerinin ötesinde başka bir şeyler de söylediğini ortaya koyacaktır. Bu çalışmada, bu yaklaşımla, sözü edilen belgesel niteliksel içerik çözümlemesi yöntemi ile irdelenmiştir. Belgesele bu bağlamda bakıldığında, liberal kapitalist ideoloji temelinden ve bu ideolojinin siyasal, ekonomik ve toplumsal değerleri içerisinden bir anlatı ortaya koyduğu, eleştiriyor gibi gözüktüğü pratiklerin temelinde yer alan kapitalist kaygılara yönelik olarak bir sistem eleştirisi ortaya koymadığı, varolan yapı ile ilgili etik sorunlardan bahsederken, ciddi bir etik tartışma zemini oluşturamadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal İkilem, Belgesel, Medya, Temsil, İdeoloji.

Analysis of the Documentary Titled “The Social Dilemma” in the Context of Media, Representation and Ideology

The documentary "The Social Dilemma", a Netflix production and published in 2020, reveals in a striking and very convincing way the problems caused by digital technologies, and especially social media, for individuals and societies, as one of the most important problems of the global world. It has drawn attention for its placement. The documentary was appreciated by the relevant circles for opening the ethical gaps in this sense to discussion. However, with the awareness that every media content is a process of construction of reality, a deeper reading will reveal that the documentary in question says something beyond what the narrator clearly says and beyond what every viewer can easily understand and see. In this study, with this approach, the aforementioned documentary is examined with the qualitative content analysis method. When we look at the documentary in this context, we can talk about the ethical problems related to the existing structure, where it does not present a system critique for the capitalist concerns that lie at the base of the liberal capitalist ideology and the practices that this ideology seems to criticize, revealing a narrative from within its political, economic and social values. It was determined that it could not create an ethical discussion ground.

Keywords:

Social Dilemma, Documentary, Media, Representation, Ideology.,

PDF

___

Comolli, J. L., Narboni, J. (2008). Sinema, İdeoloji, Eleştiri. Sinema: Tarih, Kuram, Eleştiri (Der. Büker, S., Topçu, G.), s. 99-112, Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi.
Dursun, Ç. (t.y.). Medya, Habercilik ve Gerçeklik Bağlantısı. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/39445/mod_resource/content/1/1.hafta%20okumas%C4%B1.pdf
Hall, S. (2005). Anlamlandırma, Temsil, İdeoloji: Althusser ve Post-Yapısalcı Tartışmalar. Kitle İletişim Kuramları (Der. Mutlu, E.), s. 359- 394, Ankara: Ütopya Yayınevi.
Hall, S. (2002). İdeoloji ve İletişim Kuramı. Medya Kültür Siyaset (Der. İrvan, S.), s. 101-126, Ankara: Alp Yayınevi.
Hall, S. (1999a). İdeolojinin Yeniden Keşfi: Medya Çalışmalarında Baskı Altında Tutulanın Geri Dönüşü. Medya İktidar İdeoloji (Der. Küçük, M.), s. 77-126, Ankara: Ark.
Hall, S. (1999b). Kültür, Medya ve “İdeolojik Etki”. Medya İktidar İdeoloji (Der. Küçük, M.), s. 199-243, Ankara: Ark.
İşlek, S. T. (2020). Sosyal İkilem’in İkilemleri. SEKANS Sinema Kültürü Dergisi, 15: 9-23.
Ryan, M., Kellner, D. (2010). Politik Kamera. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Marcuse, H. (1997). Tek Boyutlu İnsan. İstanbul: İdea Yayınevi.
Özdem, Ö. M. (2012). Dijital İletişim Çağında Belgesel Sinema: Gerçekliğin Yeniden İnşası. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon Sinema Anabilim Dalı, Ankara.
Öztürk, E. (2021). Sosyal Medyadan Kaçış Bir Çözüm mü?: Sosyal İkilem Belgeseli Üzerine Bir Değerlendirme. Yeni Medya, 10(Bahar): 160-163.
Pulurluoğlu, T. (2022). Sosyal Medyaya Eleştirel Bir Bakış: Sosyal İkilem (Social Dilemma) Netflix Belgesel Filminin Analizi. Aksaray İletişim Dergisi, 4(1): 21-45.
Varol, S. F. (2016). Temsil, İdeoloji, Kimlik. İstanbul: Varlık Yayınları.
Yüce, M. (2022). Güneydoğu Asya’da Bölgesel Siyasetin Temel Dinamikleri Kapsamında Myanmar Dış Politikasının Analizi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2): 260-269.