AD VERME GELENEĞİYLE İLGİLİ MEDYAYA YANSIYAN HABERLER ÜZERİNE BİR İNCELEME

Adbilim araştırmalarının yoğunlaştığı başlıca iki daldan biri olan kişi adbilimi, şahıs adlarının verilişi, anlamı ve işlevindeki değişmelerle ilgilenir. Bu değişmeler, sözlü ve yazılı kaynakların yanında dijital ortamdaki verilerle takip edilebilir. Bu çalışmanın konusu, medya kuruluşlarının internet sitelerindeki ad vermeyle ilgili haberlerin halk bilimi ve medya ilişkisi kapsamında incelenmesidir. Çalışmanın amacı, haberleri esas alarak toplumun ad verme tercihlerini ve bunun nedenlerini değerlendirmek ve kişi adlarındaki değişmeyi, kültürel değişim odağında incelemektir. Ad verme geleneği kapsamlı bir inceleme alanı olduğundan, makale sadece kişilere verilen adlarla ilgili haberlerle sınırlandırılmıştır. Haberler, kişilere ad verme tercihlerinin diğer kaynaklara yansımayan yönleriyle ilgili bilgiler içerebilmektedir. Bu yönüyle, haberler kişilere ad vermedeki değişmelerin farklı bir bakışla yorumlanmasına ve gelenekle mukayeseye olanak sağlamaktadır. Tarama sonucu ulaşılan örnekler içerik analiziyle değerlendirilmiş ve haberlerde kişi adlarının verilmesiyle ilişkili konuların gündeme nasıl geldiği alay, mizah, cinayet, kuşak çatışması, diziler, en çok verilen adlar, kaçınılması istenen adlar, siyasetçi ve futbolcu adları ve yargıya taşınan adlar odağında incelenmiştir. Çalışmanın neticesinde; haberlerin ad vermenin sosyal problemlerle ilgili boyutlarını gösterdiği ve dizilerde geçen isimlerin, anlamdan ziyade karakter özellikleri ve hayranlık nedeniyle seçildiği görülmüştür. Türkiye’de en çok verilen adlarla ilgili haberlerin “geleneksel” isimlerin istikrarına katkı sağladığı ve diğer taraftan, kullanım sıklığı artan yeni adların görünürlüğünü desteklediği belirlenmiştir. Çocuklara verilmesi istenmeyen isimlerin ise büyük oranda İslamiyet’e uygunluk çerçevesinde gündeme geldiği anlaşılmıştır. Haberlerde yabancı ad verme konusunun çoğunlukla futbolcu adlarıyla ilgili haberlerde gündeme geldiği ve bu adların hayranlığın dışında iyi talih ve gelecek ümidiyle verildiği görülmüştür. Siyasetçilerin adlarının verilmesine dair haberlerde ise sevgi, minnet ve sadakat duygularının öne çıktığı anlaşılmıştır. Yargıya taşınan haberlerde çocuğa ad verme konusunda aile içi anlaşmazlıkların, anne veya babaların bireysel karar alma eğilimlerinden kaynaklandığı anlaşılmıştır. Nitekim, makaledeki haberlerin kaynağında bireysel tercih ve kararların baskınlığı dikkat çekmiştir. Ayrıca, yargı kurumlarıyla ilgili haberlerin ad verme konusunda birey ve kuşaklar arası çatışmayı daha fazla yansıttığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Toplumsal uygulamalar, medya, haberler, ad verme geleneği, kişi adları.

Examination of the Reflections of Naming Preferences in Media News

Changes in the giving, meaning and function of personal names are evaluated within the framework of antroponymy. It is possible to follow these changes through oral and written sources as well as digital data. The article examines the names found in the news and the reasons for changing the names. The aim of the article is to evaluate name preferences and the reasons for these preferences, based on the news, and also interpret the change in personal names in a way that includes aspects not revealed in previous studies. The news may contain information about the aspects of naming preferences that are not reflected in other sources. Therefore, news provides an opportunity to interpret the changes in naming people from a different perspective and make comparisons with tradition. The examples were examined on the basis of ridicule, humor, murder, generation conflict, TV series, the most frequently given names, the names to be avoided, the names of politicians and football players and the names brought to the judiciary. As a result, it is seen that the news show the dimensions of naming related to social problems. Especially, the news about the TV series functions as a "naming catalog" and the names in the TV series are preferred because of their character traits and admiration rather than meaning. The news about the most given names in Türkiye contributes to the stability of the "traditional" names, and also supports the visibility of the new names. The names to be avoided mostly appear within the framework of conformity with Islam. In the news that are related to judiciary system, the disagreements within the family about the naming resulted from the individual decision-making tendencies of the parents. The dominance of individual preferences and decisions mostly lies at the source of the news.

Keywords:

Social practices, media, news, naming tradition, personal names.,

PDF

___

AKTAY, Ş.; AKTAY, S. (2021). Rus Adbilimi. Ankara: Dorlion Yayınları.
BAŞGÖZ, İ. (1976). “İnsan Adları ve Toplum”, Türk Dili 33, 164-170.
BOURDIEU, P. (1997). Televizyon Üzerine. Çev. Turhan Ilgaz. İstanbul: YKY, 1997.
ÇAKIR, E. (2018). “Toplumsal Bellekte Ad Verme Geleneği ve İdeoloji: Satuk Buğra Han”, Millî Folklor 119: 31-47.
ÇAKIR, E. (2019). “Kültürel Bellekte İkiz Çocuklara Ad Verme Geleneği”, Uluslararası Türk Kültürü Sempozyumu Dil-Tarih-Coğrafya Tam Metin Kitabı. Ed. Fahri Temizyürek. Elazığ: Asos Yayınları, 768-777.
ÇELİK, C. (2007). “Bir Kimlik Beyanı Olarak İsimler: Kişi İsimlerine Sosyolojik Bir Yaklaşım”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi 2: 5-21.
ÇOBANOĞLU, Ö. (2019). “Halkbiliminde Yeni Paradigmalar Bağlamında İnternet Folkloru”, 9. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi -Genel Konular, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü Yayınları, 121-126.
DUMAN, M. (2019). “Geleneksellik-Gerçeklik İlişkisi Bağlamında Bilginin Niteliği ve Folklorda Yalan Haber-I”, Folklor/Edebiyat 111: 971- 984.
GÜRÇAYIR, S. (2009). “İnternet Çağının Hiyeroglifleri’ ya da Evrenselleşen Sanal Bedenler: Msn İfadeleri”, Millî Folklor 83: 111-115.
GÜRÇAYIR TEKE, S. (2014). “Dönüşen Anneliğe Yönelik Netnografik Bir Analiz: Blogger Anneler”, Millî Folklor 103: 32-47.
GÜRPINAR, D. (2021). Türkiye’de Özel İsimlerin Tarihi. İstanbul: Telemak Kitap.
KESKİN, A. (2020). Türk Kültüründe Lakaplar. Ankara: Akçağ Yayınları.
KIZILOĞLU, M. (2021). “Türklerin Ad Verme Kültüründe Ad Verici Profili”, Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi 7: 45-64.
KÖSE, A. (2014). “Değişimin Gölgesindeki Gelenek: Popüler Diziler ve Farklılaşan Ad Verme Kültürü”, Millî Folklor 101: 291-306.
OĞUZ, M. Ö. vd. (haz.) (2018). İnternet Folkloru: Netlore ve Netnografi. Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
ÖRNEK, S. V. (2014). Türk Halkbilimi. Ankara: Bilgesu Yayıncılık. ÖZDEMİR, N. (2012). Medya, Kültür ve Edebiyat. Ankara: Grafiker Yayınları.
URL 1: https://www.milliyet.com.tr/gundem/babasina-kizdi-ismini-adam-olarak-degistirdi-2542914 (Erişim Tarihi: 20.07.2023).
URL 2: https://www.milliyet.com.tr/gundem/israile-kizdi-adini-degistirdi-1371006 (Erişim Tarihi: 11.07.2023).
URL 3: https://www.aa.com.tr/tr/yasam/uzayli-zekiye-dedikleri-icin-adini-degistirdi/484661 (Erişim Tarihi: 11.07.2023).
URL 4: https://www.haberturk.com/osmaniye-de-bebege-isim-koyma-cinayeti-guvenlik-kamerasinda-1728933 (Erişim Tarihi: 23.07.2023).
URL 5: https://www.milliyet.com.tr/gundem/bebege-isim-koyma-kavgasinda-korkunc-son-6-kattan-atladi-6111104 (Erişim Tarihi: 01.08.2023).
URL 6: https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/mahkeme-15-temmuz-sehitleri-kenan-icin-aciklama-yapti-645294 (Erişim Tarihi: 01.08.2023).
URL 7: https://www.ntv.com.tr/turkiye/ezel-bayraktar-olayi-adini-dizi-karakteriyle-degistirenomer-can-aslanhan-sosyal-medya-gundeminde- ezel-bayraktar-kimdir,DV6bqvwh60iMjJKc3Emn1A (Erişim Tarihi: 30.07.2023).
URL 8: https://www.aydinlik.com.tr/fotogaleri/diziler-etkiledi-en-cok-konulan-isimler-arasina-girdi-dizilerden-sonra-konulmaya-baslanan- isimler-hangileri-en-cok-konulan-isimler-neler-359043?sayfa=5 (Erişim Tarihi: 30.07.2023).
URL 9: https://www.hurriyet.com.tr/aile/galeri-bu-isimleri-dizilerden-ogrendik-382504 (Erişim Tarihi: 30.07.2023).
URL 10: https://www.posta.com.tr/son-dakika/diziden-etkilendi-cocuguna-ismini-verdi-diyarbakirli-ragnar-2422564 (Erişim Tarihi: 30.07.2023).
URL 11: https://www.hurriyet.com.tr/egitim/diziler-cocuk-isimlerinde-etkili-6191184 (Erişim Tarihi: 03.07.2023).
URL 12: https://www.trthaber.com/haber/yasam/cocuklariniza-isim-koyarken-dikkat-58732.html (Erişim Tarihi: 11.06.2023).
URL 13: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/diyanet-isleri-baskanindan-sert-cevap-21651073 (Erişim Tarihi: 11.06.2023).
URL 14: https://www.trthaber.com/haber/turkiye/cuma-hutbesinde-cocuklariniza-guzel-isimler-verin-cagrisi-372664.html (Erişim Tarihi: 12.06.2023).
URL 15: https://www.yenicaggazetesi.com.tr/unlu-gazeteci-mubareklikle-falan-alasi-yok-diyerek-acikladi-kuranda-var-diye- 658014h.htm?page=14 (Erişim Tarihi: 23.07.2023).
URL 16: https://www.bbc.com/turkce/articles/cd1zlgkre0wo (Erişim Tarihi: 10.06.2023).
URL 17: https://halktv.com.tr/gundem/2022nin-en-cok-konulan-erkek-bebek-adi-alparslan-oldu-759813h (Erişim Tarihi: 04.08.2023).
URL 18: https://www.takvim.com.tr/yasam/2019/11/08/afyonkarahisarda-bir-cift-yeni-dogan-bebeklerine-devlet-bahcelinin-ismini-verdi (Erişim Tarihi: 16.07.2023).
URL 19: https://www.milliyet.com.tr/yerel-haberler/nevsehir/cocuklarina-sevdigi-siyasetcilerin-ve-eslerinin-adini-verdi-10824130 (Erişim Tarihi: 16.07.2023).
URL 20: https://www.haberler.com/guncel/yeni-dogan-bebeklerine-evet-ismini-verdiler-9267614-haberi/ (Erişim Tarihi: 16.07.2023).
URL 21: https://t24.com.tr/haber/batmanli-bebegin-ismi-39ernesto-cheguevara-turgut39-oldu,197041 (Erişim Tarihi: 16.07.2023).
URL 22: https://haber.sol.org.tr/haber/cocuklarina-recep-tayyip-ismini-koyan-erdogan-ailesi-mahkeme-karariyla-ismi-degistirdi-320732 (Erişim Tarihi: 08.07.2023).
URL 23: https://www.haberler.com/guncel/kuaresma-azad-ile-anne-marie-nin-babasindan-rachid-15221920 haberi/#:~:text=Diyarbak%C4%B1r'da%2C%20o%C4%9Fluna%20Quaresma%20Azad,%2DDevlet'ten%20ba%C5%9Fvuru%20yap t%C4%B1 (Erişim Tarihi: 11.07.2023).
URL 24: https://www.ensonhaber.com/gundem/karabukte-cocuklarina-hayrani-oldugu-real-madridli-yildizlarin-isimlerini-verdi (Erişim Tarihi: 11.07.2023).
URL 25: https://www.trthaber.com/haber/turkiye/cocuklarina-messi-adini-verdiler-78317.html (Erişim Tarihi: 13.07.2023).
URL 26: https://www.turkiyegazetesi.com.tr/spor/cocugunun-adini-drogba-koydu-117957 (Erişim Tarihi: 13.07.2023).
URL 27: https://www.aa.com.tr/tr/yasam/fanatik-trabzonsporlu-gurbetci-ikizlerine-bordo-ve-mavi-adini-verdi/1370218 (Erişim Tarihi: 20.07.2023).
URL 28: https://www.iha.com.tr/haber-esinin-bebege-koydugu-ismi-begenmeyip-mahkemelik-oldu-718562 (Erişim Tarihi: 11.07.2023).
URL 29: https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/ismini-begenmeyen-mahkemeye-kosuyor-32402 (Erişim Tarihi: 14.07.2023).
URL 30: https://www.ntv.com.tr/turkiye/inek-sabana-suc-duyurusu,pgD97h2xNkW_qHKcULmkfw (Erişim Tarihi: 14.07.2023).
URL 31: https://www.sakaryahaber.com/sakarya/recep-ve-saban-yok-oluyor (Erişim Tarihi: 14.07.2023).
URL 32: https://www.aa.com.tr/tr/15-temmuz-darbe-girisimi/fethullah-adinin-degistirilmesi-icin-dava-acti/612955 (Erişim Tarihi: 05.07.2023). Volume/Cilt 10 Number/Sayı 30, 2023
URL 33: https://www.haberturk.com/63-bin-aile-bebeklerine-omer-halis-ismini-verdi-1846605 (Erişim Tarihi: 05.07.2023).
URL 34: https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-45741773 (Erişim Tarihi: 15.07.2023).
URL 35: https://www.trthaber.com/foto-galeri/unluler-cocuklarina-bu-isimleri-verdi/5329/sayfa-8.html (Erişim Tarihi: 11.07.2023).
URL 36: https://www.haberler.com/magazin/kivanc-tatlitug-cocuguna-neden-kurt-adini-14866577-haberi/ (Erişim Tarihi: 17.07.2023).
URL 37: https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hayat/bebeklerine-verecekleri-isim-belli-oldu-42194722 (Erişim Tarihi: 17.07.2023).
URL 38: https://www.milliyet.com.tr/cadde/kizlarina-babaannesinin-adini-verdiler-beni-gururlandirdiniz-6992926 (Erişim Tarihi: 17.07.2023).
YEGİN, Ş. (2020). “Popüler Kültürün İsim Vermeye Etkisi”, Akademi Sosyal Bilimler Dergisi 19: 110-126.
YEŞİLDAL, Ü. Y. (2018). “Atalar Kültüne Dair İnanmaların Türklerin Ad Verme İnanç ve Gelenekleri Üzerindeki Tesiri”, Millî Folklor 119: 48-59.
YÜKSEL, E. (2007). “’Kamuoyu Oluşturma’ ve ‘Gündem Belirleme’ Kavramları Nerede Kesişmekte, Nerede Ayrılmaktadır?”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1: 571-586.