Okuma Kültürü Oluşturmada Aile Yeterliliği Ölçeği Geliştirme ve Uygulama Çalışması

Öz Bu çalışmanın amacı okuma kültürü oluşumunda aile yeterliliğini belirlemek amacıyla bir ölçek geliştirmek ve ölçeğin geçerlik-güvenirliğini ortaya koymaktır. Çalışma grubu 418 Açıklayıcı Faktör Analizi, 134 Doğrulayıcı Faktör Analizi ve 129 uygulama olmak üzere toplam 681 veliden oluşmuştur. Ölçeğin yapı geçerliğinin test edilmesinde uygulanan AFA sonucunda 4 faktör ve 19 maddeden oluşan bir ölçek formuna ulaşılmıştır. Ölçeği oluşturan faktörler toplam varyansın %57.54’ünü açıklamaktadır. Ölçeğin tamamının cronbach alpha değeri .86’ dır. Faktörel yapıyı test etmek amacıyla yapılan DFA sonucunda, uyum indekslerinin kabul edilebilir düzeyde olduğu ve tüm faktörlerin birbiriyle olumlu ve anlamlı düzeyde ilişkili olduğu belirlenmiştir. Veliler üzerinde yapılan uygulama sonucunda okuma kültürü oluşturmada anneden veya babadan birinin katılımının anlamlı fark oluşturmadığı, eğitimi lisans düzeyinde olan annelerin diğer gruplardan anlamlı düzeyde farklılaştığı görülmüştür. Baba eğitim düzeyinin okuma kültürü oluşturmada anlamlı etkisinin olduğu lisans mezunu babaların lise ve ortaokul mezunu babalardan daha yeterli olduğu tespit edilmiştir. Aile gelir düzeyinin okuma kültürü oluşturmada anlamlı fark oluşturduğu, üst gelir grubunda yer alan ailelerin, alt gelir grubundan anlamlı şekilde farklılaştığı belirlenmiştir. Sonuçta geçerli yapıya ve güvenilir ölçümler yapma özelliğine sahip bir ölçek formuna ulaşılmıştır. Gelecek araştırmalarda okul öncesi dönemde ailenin okuma etkinliklerinin belirlenmesine yönelik küçük yaş grubu öğrenciye sahip veliler üzerinde uygulanması tavsiye edilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Okuma, Okuma Kültürü, Aile Yeterlilik Ölçeği

PDF

___

Akyol, H. (2008). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. Ankara: Pegema.
Anderson, J. C. & David W.G. (1988). Structural equation modeling in practice: a review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin, 10(3), 411-423.
Baştürk, Ö. (2013). Family ınfluences on school readiness in a Turkish sample. Yüksek Lisans Tezi, Koç Üniversitesi, Sosyal Bilgiler Enstitüsü, İstanbul.
Büyüköztürk, Ş. (2007). Deneysel desenler, öntest-sontest kontrol grubu desen ve veri analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Cheng, Y., & Wu, X. (2017). The relationship between SES and reading comprehension in Chinese: A mediation model. Frontiers in psychology, 8, 672.
Çakıcı, S. (2006). Alt ve üst sosyoekonomik düzeydeki ailelerin aile işlevlerinin, anne-çocuk ilişkilerinin ve aile işlevlerinin anne – çocuk ilişkilerine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazı Üniversitesi, Ankara.
Çocuk Vakfı. (2006). Türkiye’nin okuma alışkanlığı karnesi. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Durualp E. & Çiçekoğlu P. (2013). 6-8. Sınıftaki öğrencilerin okumaya ilişkin tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 4(1), 159-174.
Ehri, L. C. (2005). Learning to read words: theory, findings, and issues. Scientific Studies Of Reading, 9(2), 167-188.
Elliott, J.G. & Gibbs, S.(2008). Does dyslexia exist? Journal Of Philosophy Of Education, 42, 3-4.
Erdoğan Işıkoğlu, N. (2016). Erken çocukluk döneminde çocuk-ebeveyn birlikte okuma etkinliklerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1071-1086.
Erginbay, Ş. (2014). Ortaokul 5. Ve 8. Sınıflarda algılanan anne baba tutumları ve ailelerin çocuk yetiştirme stillerinin akademik başarıya etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Fatih Üniversitesi, İstanbul.
Frith, U. (1985). Beneath the surface of developmental dyslexia. In k. E. Patterson, j. C. Marshall, & m. Coltheart (eds.). Surface dyslexia. Neuropsychological And Cognitive Studies Of Phonological Reading (Pp. 301-330). London: Lawrence Erlbaum Associates.
Genez Muluk, E. (2004). Alt ve üst sosyo- ekonomik düzeydeki ailelerin aile yapıları ve anne çocuk ilişkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
Gök, S. (2019). Başlangıç düzeyi okuyucularının okuma motivasyonu üzerinde aile okuma inançlarının etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Güneş, F. (2004), Okuma yazma öğretimi ve beyin teknolojisi, Ankara: Ocak Yayınları.
Karabenli, S. (2014). Gaziantep ili Şahinbey ilçesi ilköğretim okullarında ortaokul öğrencilerinin okul başarısına aile etkisinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep.
Kasten, C.W. & Yıldırım K. (2013). Okuma ve yazma eğitimi: Tek başıma öğrenemem ki. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Kim, K. (2015). Developing a Structural Model of EFL Reading Achievement for Korean High School Students. English Teaching, 70(3), 3-21.
Kit, L. & Chan, D.W. (2003). Reading strategy use and motivation among Chinese good and poor readers in Hong Kong. Journal of Research in Reading, 26(2), 177–190. Doi:10.1111/1467- 9817.00195
Katzir, T., Lesaux N.K.  Kim, Y.S. (2009). The role of reading self-concept and home literacy practices in fourth grade reading comprehension. Reading And Writing, 22(3), 261-276. Doi: 10.1007/S11145-007-9112-8.
Lau, K., & Chan, D.W. (2003). Reading strategy use and motivation among chinese good and poor readers in Hong Kong. Journal of Research in Reading, 26 (2), 177–190.
Lonigan, C. & Whitehurst, G. (1989). Relative efficacy of parent and teacher involvement in a sharedreading intervention for preschool children from low-income backgrounds. Early Childhood Research Quarterly, 13(2) 263-290.
Marsh, H.W. & Hocevar, D. (1988). A new more powerful approach to multitraitmultimethod analysis: Application of second-order confirmatory analysis. Journal of Applied Psychology, 73, 107-117.
Matvichuk, T. (2015). The influence of parent expectations, the home literacy environment and parent behavior on child reading interest. Senior Honors Theses. Retrieved from http://commons.emich.edu/honors/436
Molfese, V.J., Modglin, A. & Molfese, D.L. (2003). The role of environment in the development of reading skills: a longitudinal study of preschool and school-age measures. Journal Of Learnıng Dısabılıtıes. 36(1), 59-67.
Morni, A. & Sahari, S.H. (2013). The impact of living environment on reading attitudes. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 101, 415 – 425.
Öz, F. (2001). Uygulamalı Türkçe öğretimi. Ankara: Anı Yay.
Rozan, N. (1982). Okuma alışkanlığında öğretmenlerin rolü. Eğitim ve Bilim, 7 (39), 19-23.
Saban, A.İ. & Altınkamış, N.F. (2014). Okul öncesi çağda çocuğu olan ebeveynlerin okuma inançlarının incelenmesi. Journal of Human Sciences, 11(1), 317-337.
Silverman, R., Kim, Y.S., Hartranft, A., Nunn, S. & McNeish, D. (2017). Effects of a multimedia enhanced reading buddies program in kindergarten and fourth grade. The Journal of Educational Research, 110(4), 391-404. Doi: 10.1080/00220671.2015.1103690
Solmaz, Y. (2015). Meslek lisesi son sınıf öğrencilerinin kariyer gelişiminde aile etkisi: Pendik ilçesi örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
Şad, S.N. & Gürbüztürk, O. (2013). İlköğretim birinci kademe öğrenci velilerinin çocuklarının eğitimine katılım düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 13(2), 993-1011.
Vural, S. (2007). Ailenin sosyoekonomik düzeyinin birinci sınıf öğrencilerinin aile-öğretmen iletişimi ve okuma yazma başarısıyla ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Zadeh, Z. Y., Farnia, F., & Geva, E. (2012). Toward modeling reading comprehension and reading fluency in English language learners. Reading and Writing, 25(1), 163-187.