Nevin GÜNER YILDIZ, Esra AKIN, İsmail OKATAN

Okul Psikolojik Danışmanlarının Öğrencilerin Problem Davranışlarına ve Uygulamalı Davranış Analizine İlişkin Görüşleri

Öz Bu araştırmanın amacı, okul psikolojik danışmanlarının öğrencilerin sergilediği problem davranışlara ve problem davranışların azaltılmasında uygulamalı davranış analizinin kullanılmasına ilişkin görüşlerini incelemektir. Araştırmaya, Eskişehir Merkezde bulunan devlete ait ilk ve ortaokullarda görev yapan 16 psikolojik danışman katılmıştır. Kartopu örnekleme yoluyla ulaşılan katılımcılarla araştırmacılar tarafından hazırlanan görüşme formu kullanılarak görüşme yapılmış ve görüşmeler kayıt edilmiştir. Verilerin toplanmasının ardından dökümü yapılan ses kayıtlarına betimsel analiz uygulanmıştır. Bulgulara göre, okul psikolojik danışmanları, aileleri öğrencilerin problem davranışlarının kaynağı olarak görmekte ve problem davranışları azaltmak amacıyla en çok aile-çocuk görüşmeleri yapmaktadırlar. Uygulamalı davranış analizi hakkında bilgileri olup olmadığı sorulan katılımcılardan sadece biri bilgi sahibi olduğunu söylerken kendilerine uygulamalı davranış analizi ve öğrencilerin problem davranışlarında kullanılması hakkında bilgi verilen diğer katılımcılar söz konusu yöntemlerin küçük yaştaki öğrencilerin bulunduğu anaokulu ya da ilkokullarda ya da öğrenci sayısının az olduğu sınıflarda kullanılabileceğini söylemişlerdir. Katılımcılar ayrıca, öğrencilerin problem davranışlarının azaltılması için yapılması gerekenlerin aile eğitimine ağırlık vermek ve sınıflardaki öğrenci sayısını azaltmak olduğunu ifade etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler:

Okul Psikolojik Danışman, Problem Davranış, Uygulamalı Davranış Analizi

PDF

___

Akgün, E. (2010). The evaluation of school guidance services from the perspective of preschool teachers. Elementary Education Online, 9(2), 474-483.
Anderson, M. D., Sherman, J. A., Sheldon, J. B. & McAdam, D. (1997). Picture activity schedules and engagement of adults with mental retardation in a group home. Research in Developmental Disabilities, 18(4), 231-50.
Argon, T. & Kıyıcı, C. (2012). İlköğretim kurumlarında ailelerin eğitim sürecine katılımlarına yönelik öğretmen görüşleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2012), 80-95.
Atici, M. (2014). Examination of school counselors' activities: from the perspectives of counselor efficacy and collaboration with school staff. Educational Sciences: Theory and Practice, 14(6), 2107-2120. doi: 10.12738/estp.2014.6.2554.
Atıcı, M. (2016). İlköğretim öğrencilerinin davranış problemleriyle baş etme konusunda öğretmenpsikolojik danışman işbirliğine ilişkin görüşlerin karşılaştırılması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(25), 55-68.
Atıcı, M. & Çekici, F. (2012). Ortaöğretim kurumlarındaki okul psikolojik danışmanlarının davranış yönetiminde öğretmen ve öğrencilere yaptıkları yardımlar. Eğitim ve Bilim, 37(165), 3-19.
Betters-Bubon, J., Brunner, T. & Kansteiner, A. (2016). Success for all? the role of the school counselor in creating and sustaining culturally responsive positive behavior ınterventions and supports programs. Professional Counselor, 6(3), 263-277. doi:10.15241/jbb.6.3.263.
Birkan, B. (2013). Etkinlik çizelgeleri: otizmli çocuklara bağımsızlık, sosyal etkileşim ve seçim yapmayı kazandırma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 14(01), 61-76.
Burgio, L. D. & Burgio, K. L. (1986). Behavioral gerontology: Application of behavioral methods to the problems of older adults. Journal of Applied Behavior Analysis, 19(4), 321-328.
Bryan, J., Day‐Vines, N. L., Griffin, D. & Moore‐Thomas, C. (2012). The disproportionality dilemma: Patterns of teacher referrals to school counselors for disruptive behavior. Journal of Counseling & Development, 90(2), 177-190. doi:10.1111/j.1556-6676.2012.00023.x.
Camadan, F. & Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin okul rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri üzerine nitel bir araştırma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(38), 199-211.
Carr, E. G., Taylor, J. C. & Robinson, S. (1991). The effects of severe behavior problems in children on the teaching behavior of adults. Journal of Applied Behavior Analysis, 24(3), 523-535. doi:10.1901/jaba.1991.24-523.
Cavkaytar, A. (1999). Zihin engellilere öz bakım ve ev içi becerilerinin öğretiminde bir aile eğitimi programının etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2(03), 40- 50.
Çaycı, A. E. & Çaycı, B. (2018). Sosyalleşme yanılsaması: dijital kalabalıklar içinde yalnızlaşan bireyler. İçinde Özgür, A.Z. & İşman, A. (Ed.), İletişim çalışmaları (ss. 44-61). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları.
Dunn, N. A. W. & Baker, S. B. (2002). Readiness to serve students with disabilities: A survey of elementary school counselors. Professional School Counseling, 5(4), 277-284.
Dwyer‐Moore, K. J. & Dixon, M. R. (2007). Functional analysis and treatment of problem behavior of elderly adults in long‐term care. Journal of Applied Behavior Analysis, 40(4), 679-683. doi:10.1901/jaba.2007.679-683.
Erbaş, D. (2002). Problem davranışların azaltılmasında olumlu davranışsal destek planı hazırlama. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 3(02), 41-50. doi:10.1501/Ozlegt_0000000087.
Erdem, R. & Güner-Yıldız, N. (2017). Kaynaştırma yoluyla eğitimde öğrenci başarısı: okul müdürleriyle bir odak grup görüşmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 90- 115.
Erdemir, N. & Kış, A. (2017). Okul yöneticilerinin okul rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri ile ilgili görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(8), 34-47. doi:10.29129/inujgse.359846.
Fryling, M.J. (2013). Theory, philosophy, and the practice of applied behavior analysis. European Journal of Behavior Analysis, 14(1), 45-54. doi:10.1080/15021149.2013.11434444.
Furman, T.M. & Lepper, T.L. (2018). Applied behavior analysis: definitional difficulties. The Psychological Record, 68: 103–105. doi:10.1007/s40732-018-0282-3.
Gökyer, N. & Doğan, B. (2016). İstenmeyen öğrenci davranışları ve nedenlerine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri. Firat University Journal of Social Sciences/Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 93-105.
Greenlee, A. R. & Ogletree, E. J. (1993). Teachers' attitudes toward student discipline problems and classroom management strategies.
Karataş, Z. & Şahin Baltacı, H. (2013). Ortaöğretim kurumlarında yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik okul müdürü, sınıf rehber öğretmeni, öğrenci ve okul rehber öğretmeninin (psikolojik danışman) görüşlerinin incelenmesi. Journal of Kirsehir Education Faculty, 14(2), 427-460.
Karakuş, S. (2008). İlköğretim okullarında çalışan psikolojik danışmanların sınıf öğretmenleri ve sınıf rehber öğretmenleriyle yaptıkları konsültasyon çalışmalarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Kaya, A., Macit, Z. B. & Siyez, D. M. (2012). An analysis of cases admitted to an elementary school guidance and counseling service during a period of four years. Elementary Education Online, 11(4), 1087-1100.
Klassen, R. M. & Chiu, M. M. (2010). Effects on teachers' self-efficacy and job satisfaction: Teacher gender, years of experience, and job stress. Journal of educational Psychology, 102(3), 741-756. doi: 10.1037/a0019237.
MEB Milli eğitim bakanlığı rehberlik hizmetleri yönetmeliği. (2017). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/11/20171110-2.htm
Özen, Y. (2016). Can I solve the problem? A program trail on problem solving skill. American Journal of Applied Psychology, 4(1), 1-10. doi: 10.12691/ajap-4-1-1.
Sadık, Ö. G. F. (2000). İlköğretim I. aşama sınıf öğretmenlerinin sınıfta gözlemledikleri problem davranışlar. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(10), 1-23.
Sargın, N. & Çetinkaya, B. (2010). Akran baskısını azaltmada grupla psikolojik danışmanın etkililiği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(23), 185-192.
Sherrod, M. D., Getch, Y. Q. & Ziomek-Daigle, J. (2009). The impact of positive behavior support to decrease discipline referrals with elementary students. Professional School Counseling, 12(6), 421- 427. doi: 2156759X0901200614.
Siyez, D. M. (2009). Liselerde görev yapan öğretmenlerin istenmeyen öğrenci davranışlarına yönelik algıları ve tepkileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25), 67-80.
Soysal, F. S. Ö., Baş, A. U. & Aysan, F. Okul psikolojik danışmanlarının psikolojik danışma yaklaşımlarına ilişkin görüşleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 6(46), 53-69.
Stickel, S. A., Satchwell, K. M. & Meyer, E. C. (1991). The school counselor and discipline: A threestatesurvey. The School Counselor, 39(2), 111-115.
Sucuoğlu, B. & Kargın, T. (2006). İlköğretimde kaynaştırma uygulamaları: yaklaşımlar, yöntemler, teknikler. İstanbul: Morpa Yayınları.
Tekin İftar, E. (2014) Uygulamalı davranış analizi: tanım, tarihçe ve özellikleri. İçinde Tekin-İftar, E. (Ed.), Uygulamalı davranış analizi (ss. 3-40). Ankara: Vize Yayıncılık.
Uzbaş, A. (2009). Okul psikolojik danışmanlarının okulda saldırganlık ve şiddete yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(18), 90-110.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yüksel-Şahin, F. (2016). Okul psikolojik danışmanlarının okullarında verdikleri psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerini değerlendirmeleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), 281-298.