Pozitif Bir Bilim Olarak Psikoloji

Psikoloji tarihine bakıldığında psikolojinin bilim olma kimliğine, fizik ile kurduğu bağ sayesinde ulaştığı görülür. Müller’den başlayarak, Helmholzt, Weber, Fechner ve en nihayet Wundt’a kadar uzanan yolda temel düşünce, bilincin fizik kanunlarını tespit etmek idi. Bu düşüncenin altında yatan ise, Newton’un kanunlarının felsefede ele alınan temel konulara da uygulanabileceği düşüncesiydi. Soyut bir mekanizma olan zihin ile somut bir mekanizma olan bedenin etkileşip etkileşmediklerini, etkileşiyorlarsa bunun nasıl gerçekleştiğini çözmeye yönelik olarak yürütülen zihin-beden sorunu tartışması, felsefede uzun zamandır sürmekteydi. Descartes’in ele aldığı ruh (zihin)-beden sorununu fiziğin ilkelerini kullanarak açıklama düşüncesi, psikolojinin bilim olmasında önemli bir rol oynamıştır. Bu düşünce ile yola çıkan psikolojinin, sosyal bilim safına kayması ne yazık ki fazla uzun sürmemiştir. Duyum, algı, bellek, öğrenme vb. gibi bilincin öğelerini teşkil eden konuların pozitif bilimlerin yöntemleriyle çalışılmasındaki zorluk, bu durumun başlıca nedeni olmuştur. Bugün psikoloji artık bir yol ayrımındadır ve tercihini sosyal bilimden yana mı, yoksa pozitif bilimden yana mı kullanacağına karar vermelidir. Bu karar, psikolojinin bugününü ve yarınını şekillendirmede çok önemli bir yere sahip olacaktır. Bu düşüncelerden hareketle mevcut çalışmada, psikolojinin kısa bir tarihsel arka planı verilerek, psikolojinin günümüzde ve gelecekteki durumunun sosyal bilim olarak mı yoksa pozitif bilim olarak mı şekillenmesi gerektiği tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Zihin-beden sorunu, duyum, algı, biliş, sosyal bilim, pozitif bilim, psikoloji, pozitif bilim

Psychology As A Positive Science

When the history of psychology is observed, it appears that psychology's identity of being a science has been achieved through its connection with physics. Starting from Müller, Helmholtz, Weber, Fechner, and finally, until Wundt, the basic idea was to determine the physical laws of conscience. Underlying this thought was the belief that Newton's laws could be applied to the fundamental issues dealt with in philosophy. The discussion of the mind-body problem, which was intended to solve whether the mind, a non-physical mechanism, interacts with the body as a concrete mechanism, and how this interaction occurs, has long been on the agenda in philosophy. The idea of explaining the spirit (mind)-body problem of Descartes using the principles of physics has played an important role in psychology's becoming a science. The shift of the psychology that came out with this thought to the side of social science did not last long. The difficulty in working with the methods of positive sciences, which constitute conscience items such as sensation, perception, memory, learning,etc. has been the main cause of this situation. Today, psychology is now at a crossroad and should decide whether to favour social science or positive science. This decision will have a very important place in shaping the present and future situation of psychology. Moving on from these thoughts, this study will be presenting a brief historical background of psychology and whether the present and the future situation should be shaped as social science or as positive science will be argued.

Keywords:

Mind-body problem, sensation, perception, consciousness, social science, positive science,

PDF

___

Akpur, U. (2011). “Ivan Pavlov”, İstanbul: Say Yayınları.
Alıcı, T. (2010). “Öğrenmenin Bilimsel Temelleri”, Ankara: Palme Yayıncılık.
Andreassi, J. (1995). “Psychophysiology: Human Behavior and Physiological Pesponse”, Third Edition. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
Azmitia, E.C., Defelipe, J., Jones, E.G., Rakic, P. And Ribak, C.E. (2002). “Progress in Brain Research: Changing Vievs of Cajal’s Neuron”, Elsevier, New York: Elsevier Science.
Barnes, J. (2014). “Temel Biyolojik Psikoloji” (Çev. Editörü A. Altındağ), Ankara: Nobel Akademik Yay.
Bayar Bravo, I. (2007). “Antikçağda Varlık ve Bilgi Problemleri Üstüne”, FLSF (Süleyman Demirel Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi), 4: 43-58.
Beach, F.A. (1961). “Karl Spencer Lashley 1890-1958”, Washington, D.C: National Academy of Sciences: 9.
Berrios, G. E. (2005). “On the fantastic apparitions of vision by Johannes Müller”, History of Psychiatry, 16: 229-246
Boring, E.G. (1950). “A History Of Experimental Psychology (Second Edition)”, New York: Century.
Bresadola, M. (1998). “Medicine and science in the life of Luigi Galvani (1737–1798)”, Brain Research Bulletin, 46(5): 367–380.
Cahan, D. (1993). “Hermann von Helmholtz and the foundations of nineteenth-century science”, Berkeley.
Can, N. (2009). “Mekanistik Evren Anlayışı ya da Hakikatin Bilgisinden Fenomenler Bilimine”, Kaygı, 13: 101-112.
Cevizci, A. (2012). “Bilgi Felsefesi”, 2. Baskı, İstanbul: Say Yayınları.
Cevizci, A. (2010). “Felsefe Tarihi: Thales’ten Baudrillard’a”, 2. Basım, İstanbul: Say Yayınları.
Churchland, P.M. (2012). “Madde ve Bilinç: Zihin Felsefesine Güncel Bir Bakış”, (Çev. B.Ersöz), İstanbul: Alfa Yayınları.
Clarke, E. and Jacyna, L.S. (1987). “Nineteenth-Century Origins of Neuroscientific Concepts”, Los Angeles, CA: University of California Press.
Darrigol, O. (1998). “From organ pipes to atmospheric motion: Helmholtz on fluid mechanics”, HSPS, 29: 1.
Descartes, R. (2014). “Ruhun Tutkuları”, (Çev. M. Erşen), İstanbul: Say Yayınları.
Ergenç, İ. (2000). “Dilin Beyindeki Organizasyonu ve Konuşmanın Gerçekleşmesi: Multidisipliner Yaklaşımla Beyin ve Kognisyon”, Ankara: Çizgi Tıp Yayınevi.
Fancher, R.E. (1997). “Ruhbilimin Öncüleri”, (Çev. A. Yardımlı), İstanbul: İdea Yayınevi.
Finger, S. (1994). “Origins of Neorusience: A History of Explorations into Brain Function”, New York: Oxford University Press.
Greenfield, S. (2000). “İnsan Beyni”, (Çev. B. Çekmece), İstanbul: Varlık Yayınları.
Haggbloom, S.J.; Warnick, J.E., Jones, V. K., Yarbrough, G.L., Russell, T.M., Borecky, C.M., McGahhey, R . (2002). “The 100 most eminent psychologists of the 20th century”, Review of General Psychology, 6 (2): 139–152. doi:10.1037/1089-2680.6.2.139.
Hamerof, S (1998). “Quantum computation in brain microtubules? The Penrose–Hameroff ‘Orch OR’ model of consciousness”, Philosophical Transactions of the Royal Society A., 356: 1869–1896.
Hameroff, S., Penrose, R. (1996). “Orchestrated reduction of quantum coherence in brain microtubules: A model for consciousness”, Mathematics and Computers in Simulation, 40: 453-480.
Hameroff, S., Nip, A., Porter, M., Tuszynski, J. (2002). “Conduction pathways in microtubules, biological quantum computation, and consciousness”, BioSystems, 64: 149–168.
Harré, R. (2015). “Psikolojide Temel Düşünürler (Çev. Ed. H. Harlak)”, İstanbul: Sentez Yayıncılık.
Karakaş, S (2003). “Beden-Zihin Sorunundan Beyin-Biliş İlişkisine: Felsefeden Pozitif Bilimlere”, (Karakaş, S., İrkeç, C., Yüksel, N. (Ed.) (2003). Beyin ve Nöropsikoloji (1.Bölüm)). Ankara: Çizgi Tıp Kitabevi: 3-29.
Karakaş S. ve Bekçi B. (2003). “Zihin/Davranış İle Beden/Organizma İlişkilerini Ele Alan Bilim Dallarının Doğuşu ve Gelişimi”, NeuroQuantology, 2: 35-55.
Karakaş, S., Bekçi, B. Ve Irak, M. (2003). “Nöropsikoloji, Nöropsikolojik Testler, Ülkemizdeki Durum” (Karakaş, S., İrkeç, C., Yüksel, N. (Ed.) (2003), Beyin ve Nöropsikoloji-Bölüm 17). Ankara: Çizgi Tıp Kitabevi: 214-232.
Karakaş, S., Kafadar, H., Bekçi, B. (2001). “Beyin Zihin İlişkisinde Büyük Düşünürler ve Kuramlar: Pozitif Bilim Dalları İçin Doğurgular”, Nöropsikiyatri Arşivi, 38 (1):15-23.
Kipnis, N. (1987). “Luigi Galvani and the debate on animal electricity, 1791– 1800”, Annals of Science, 44: 107–142.
Koob, A. (2011). “Düşüncenin Kökeni: Beynimiz Nasıl Çalışır?”, (Çev. N. Güngör), İstanbul: Alfa Yayınları.
Korkman, H. (2015). “İlkçağ’dan Başlayarak Bilimsel Düşüncenin Gelişim Seyri İçerisinde Psikolojinin Yeri”, Asian Journal Of Instruction - Asya Öğretim Dergisi, 3(1): 1-20.
Korkman, H. (2016). “Antik Felsefede Psikolojinin Artalanı”, 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum Dergisi, 5(15): 363-382.
Korkman, H. (2017). “Psikolojinin Tarihsel Artalanı”, Ankara: Akademisyen Yayınları.
Ochs, S.A. (2004). “History of Nerve Functions: From Animal Spirits to Molecular Mechanisms”, New Yor: Cambridge University Press.
Özakpınar, Y. (2014). “Psikolojinin Kavramsal Yapısı”, 2. Basım, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Özakpınar, Y. (2013). “Psikoloji Tarihi”, 2.Basım, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Parkin, J. A. (2000). “Essential Cognitive Psychology”, USA: Psychology Press.
Pearce, J. M. S. (2009). “Marie-Jean-Pierre Flourens (1794-1867) and cortical localization”, European Neurology (Switzerland), 61(5): 311-314. doi:10.1159/000206858. PMID 19295220.
Penrose, R. (2004a). Kralın Yeni Usu I: Bilgisayar ve Zekâ (çev. T. Dereli). Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları.
Penrose, R. (2004b). Kralın Yeni Usu II: Fiziğin Gizemi (Çev. T. Dereli). Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları.
Penrose, R. (2004c). Kralın Yeni Usu III: Us Nerede (Çev. T. Dereli). Ankara: TUBITAK Popüler Bilim Kitapları.
Piccolino, M. (1997). “Luigi Galvani and animal electricity: Two centuries after the foundation of electro-physiology”, Trends Neurosci., 20: 443-448.
Sabbatini, R. M.E (1997). “Phrenology: the History of Brain Localization”, Brain and mind.
Schultz, D.P. & Schultz, S.E. (2007). “Modern Psikoloji Tarihi”, 2. Baskı, (Çev. Y. Aslay), İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Shepherd, G.M. (1991). “Function of the Neuron Doctrine”, New York: Oxford University Press.
Solso, R. R. (2001). “Cognitive Psychology”, USA: Allyn and Bacon.
Tanrıdağ, O.(1993). “Afazi”, 2.Baskı, Ankara: GATA Basımevi.
Tarlacı, S. (2009a). “Bilinç, Antik Çağdan Bilincin Yeniden Keşfine”, İzmir.
Tarlacı, S. (2009b). “Kuantum Beyin: Bilinç-Beyin Sorununa Yeni Bilimsel Yaklaşım”, İzmir
Tuğcu T. (2003). “Batı Felsefesi Tarihi”, 4. Basım, Ankara: Alesta Yayınları.
Ural, Ş. (2011). “Bilim Tarihi”, 8. Baskı, İstanbul: Çantay Kitabevi.
Yildirim, F. B. and Sarikcioglu L. (2007). “Marie Jean Pierre Flourens (1794-1867): An extraordinary scientist of his time”. J. Neurol. Neurosurg. Psychiatr. (England), 78(8): 852. doi:10.1136/jnnp.2007.118380. PMC 2117745. PMID 17635978.
Zangwill, O.L. (2009). “Modern Psikolojinin Gelişimi”, (Çev. Y.Özakpınar), İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Zengeroğlu, S.A ve Nalçacı, E. (2015). “Santiago Ramòn y Cajal ve Nöron Doktrini”, Turk J. Neurol., 21: 81-84.