Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Verim Stabilitesinin Biplot ve AMMI Analiz Yöntemleri ile Değerlendirilmesi

Bu çalışmada, bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin verim performansı, stabilitesi ve çeşit x çevre interaksiyonları incelenmiştir. Denemeler tesadüf blokları deneme desenine göre dört tekrarlamalı ve sulu şartlarda yürütülmüştür. Tane verimi, ana etkiler ve çarpımsal interaksiyonlar (AMMI) analizi ile değerlendirilmiştir. Kareler ortalaması sırasıyla; %83.34’ ü çevreden, %10.35’i çeşit x çevre interaksiyonundan ve %6.29’ü ise çeşitten kaynaklandığı saptanmıştır. Tane verimi en fazla çevre şartlarından etkilenmiş faktörler %0.01 ‘e göre önemli olduğu tespit edilmiştir. PCA 1 ve PCA 2 eksenlerinin çeşit çevre interaksiyonundaki etkisi sırasıyla %62.35 ve %37.65 olduğu saptanmıştır. AMMI analizi sonuçlarına göre Nurkent çeşidi negatif b değerine sahip olsa da hem stabil hem de en yüksek verimli, Bitacora çeşidinin (yurt dışı tescilli) ise verim ortalamasının üzerinde bir verime sahip olup stabilite çizgisinden oldukça uzak olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca çalışmanın yürütüldüğü Şanlıurfa lokasyonunun yüksek verim (740.8 kg/da) Diyarbakır lokasyonunun düşük verim (541.1 kg/da) potansiyeli çevre şartlarına sahip olduğu anlaşılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, mevcut iki çeşitten daha yüksek diğer üç çeşitten daha düşük verime sahip Bitacora çeşidi, Şanlıurfa lokasyonunda ilk sırada tercih edilmesi gereken çeşit olduğu tespit edilmiştir. Ekmeklik buğday açısından tane verimi kadar önemli olan kalite kriterleri açısından da iyi sonuçlara sahip olduğu takdirde, bu aday çeşidin araştirmanin yürütüldüğü bölgelerde yetiştiriciliğinin tavsiye edilebileceği sonucuna varılmıştır.

Some Bread Wheat Varieties Yield Stability Evaluation with Biplot and AMMI Analysis Methods

In this study, the yield performance, stability and cultivars environmental interactions several of some bread wheat cultivars were evaluated in two different environmental conditions. The trials were implemented in respect to a integrate arrangement complex style with four replications in irrigation conditions. The AMMI (Additive main effects and multiplicative interaction) analysis was made to estimate grain yield and understand G × E interaction patterns. The major contributions to treatment sum of squares were environments (83.34%), GE (10.35%), and cultivars (6.29%) respectively. The effects of PCA1 and PCA2 were found to be 62.35% and 437.65%, respectively, in various environmental interactions. According to AMMI analysis results and stability values, Nurkent variety was found to be both highly efficient and stable, Bitacora variety (abroad registered) was found to be efficiency more than mean yield, but unstable. In addition, it was understood that Şanlıurfa location environmental conditions where the study was carried out have high yield potential (7408 kg/ha), while Diyarbakır with low yield potential (5411 kg/ha). According to the results of the research, it is understood that the Bitacora variety has higher yield potential than the two existing varieties, but have lower than three other varieties, but it is should be prefered firstly in Şanliurfa location. If it has good results in terms of quality criteria which is as important as yielding wheat grain from bread wheat,this candidate can be recommended to cultivate for research area.

PDF

___

Ahmadi J, Mohammadi A, NajafiMirak T (2012) Targeting promising bread wheat (Triticum aestivum L.) lines for cold climate growing environments using AMMI and SREG GGE Biplot Analyses. Journal Agriculture Science Technic 14: 645˗ 657.
Akçura M, Taner S, Kaya Y (2011) Evaluation of bread wheat genotypes under irrigated multi-environment conditions using GGE biplot analyses. Žemdirbystė Agriculture 98: 35˗40.
Aktaş H (2016) Tracing highly adapted stable yielding bread wheat (Triticum aestivum L.) genotypes for greatly variable south-eastern Turkey. Applied Ecology and Environmental Research14:159˗176.
Akter A., Hassan M.J, Kulsum MU, Islam MR, Hossain K, Rahman MM, (2014) AMMI biplot analysis for stability of grain yield in hybridrice (Oryza sativa L.). J. Rice Resarch 2: 126.
Anonim (2012) https://www.mgm.gov.tr (Erişim tarihi: 01/01/2013).
Bantayehu M, Esmael J, Awoke Y (2013) Additive main effect and multiplicative ınteraction analysis and clustering of environments and genotypes in malting barley. African Journal of Agricultural Research 8 : 1896˗1904.
Carbonell SA, Filho JA, Dias LA, Garcia AA, Morais L (2004) Common bean genotypes and lines interactions with environments. Sci. Agric., (Piracicaba Braz.) 61: 169˗177.
Doğan Y, Kendal E, Oral E (2016) Identifying of relationship between traits and grain yield in spring Barley by GGE biplot analysis. The Journal "Agricultural and Forestry" 62 : 239˗252.
Farshadfar E, Poursiahbidi M, MandJasemi M (2012) Evaluation of phenotypic stability in bread wheat genotypes using GGE-biplot. International Journal of Agriculture and Crop Sciences 4: 904˗910.
Flores F, Moreno MT, Cubero JI (1998) A comparison of univariate and multivariate methods to analysis environments. Field Crops Resarch 56: 271˗286.
Gauch HG, Zobel RW (1996) AMMI analyses of yield trails. Genotype by environment interaction. GRC. Paton, Florida 4: 85˗122.
Gauch HG (1988) Model selection and validation for yield trials with interaction. Biometrics 44: 705˗715.
Islam MR, Anisuzzaman M, Khatun H, Sharma N, Islam Z, Akter A, Parta S, Biswas (2014) AMMI Analysis of yield performance and stability of rice genotypes across different haorareas. Ecology Friendly Agriculture Journal 7: 20˗24.
Jalata Z (2011) GGE-biplot Analysis of Multienvironment yield trials of barley (Hordeum vulgare L.) genotypes in Southeastern Ethiopia Highlands. International Journal of Plant Breeding and Genetics 5: 59˗75.
Karimizadeh RM, Mohammadi M, Sabaghni N, Mahmoodi AA, Roustami B, Seyyedi F, Akbari F (2013) GGE biplot analysis of yield stability in multi-environment trials of lentil genotypes under rainfed condition. Notulae Scientia Biologicae¸ 5:256˗262.
Kaya Y, Akçura M, Taner S (2006) GGE-Biplot analysis of multi-environment yield trials in bread wheat. Turk Journal Agriulture Forestry 30: 325˗337.
Kendal E, Doğan Y (2015) Stability of a candidate and cultivars (Hordeum vulgare L.) by GGE Biplot analysis of multi-environment yield trials in spring barley. Agriculture and Forestry 61 : 307˗318.
Kendal E, Sayar MS (2016) The stability of some spring Triticale genotypes using Biplot Analysis. The Journal of Animal & Plant Sciences, 26: 754˗765.
Kendal E, Şener O (2015) Examination of genotype environment interactions by GGE biplot analysis in spring durum wheat. India Journal of Genetic and Plant Breeding 75: 341˗348.
Kendal E, Tekdal S (2016) Application of AMMI model for evolution spring barley genotypes in Multi- Environment trials- Bangladesh Journal Botany 45: 613˗620.
Kendal E (2013) Bazı makarnalık buğday çeşitlerinde genotip x çevre interaksiyonunun kalite ve verim özellikleri üzerine etkisi. MKÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana bilim dalı, Kasım 2013¸ (Doktora Tezi), Hatay.
Kendal E, Doğan Y, Oral E (2016a) Ana etkiler ve çarpımsal İnteraksiyonlar AMMI analizi ile çoklu çevre şartları üzerinden yazlık arpa çeşit adayının mevcut çeşitlerle karşılaştırılması. 1. Uluslararası Akdeniz Bilim ve Mühendislik Kongresi, 26-28 Ekim 2016. Çukurova Üniversitesi, Adana/Türkiye, 3201˗3209.
Kendal E, Sayar MS, Tekdal S, Aktaş H Karaman M (2016b) Assessment of the impact of ecological factors on yield and quality parameters in triticale using GGE biplot and AMMI Analysis. Pakistan Journal Botany 48: 1903˗1913.
Kendal E, Tekdal S, Aktaş H, Karaman M (2012) bazı makarnalık buğday çeşitlerinin diyarbakır ve adıyaman sulu koşullarında verim ve kalite parametreleri yönünden karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 26: 1˗14.
Kılıç H (2014) Additive main effect and multiplicative interactions (AMMI) Analysis of grain yield in barley genotypes across environments. Journal Agricultural Science 20: 337˗344.
Kılıç H, Akçura M, Uçar R, Aktaş H, Kökten K, Tekdal S (2016)Yerel ekmeklik buğday popülasyonundan seçilmiş saf hatlarda bazı özellikler arası ilişkilerin belirlenmesi. Tr. Doğa ve Fen Derg._ Tr. J. Nature Science, 5:12˗16.
Kılıç H, Aktaş H, Kendal E, Tekdal S (2012) İleri kademe ekmeklik buğday (Triticum aestium L.) hatlarının biplot analiz yöntemi ile değerlendirilmesi. Bingöl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Türk Doğa ve Fen Dergisi 1: 132˗139.
Kılıç H, Erdemci İ, Karahan T, Karahan, H Aktaş, Kendal E (2005) Güneydoğu Anadolu Bölgesi şartlarında bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin uyum kabiliyetlerinin tespit edilmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi, GAP IV. Tarım Kongresi 1: 809˗814.
Kılıç H, Kendal E, Aktaş H, Tekdal S (2014) ileri kademe ekmeklik buğday hatlarının farklı çevrelerde tane verimi ve bazı kalite özellikleri yönünden değerlendirilmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 4: 87˗95.
Kılıç H, Tekdal S, Kendal E, Aktaş H (2012) Augmented deneme desenine dayalı ileri kademe makarnalık buğday (Triticum turgidum ssp durum) hatlarının biplot analiz yöntemi ile değerlendirilmesi. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi 15: 12˗25.
Mehari M, Tesfay M, Yirga H, Mesele A, Abebe T, Workineh A, Amare B (2015) GGE biplot analysis of genotype-by-environment interaction and grain yield stability of bread wheat genotypes in South Tigray, Ethiopia. Communications in Biometry and Crop Science 10: 17˗26.
Mirosavlievic MN, Przulj N, BocanskiStanisavlievic D, Mitrovic B (2014) The application of AMMI model for barley cultivars evaluation in multi-year trials. Genetika 46: 445˗454.
Pouresmael M, Kanouni H, Hajihasani M, Astraki H, Mirakhorli A, Nasrollahi M, Mozaffari J (2018). Stability of chickpea (Cicer arietinum L.) landraces in national plant gene bank of Iran for drylands. Journal of Agricultural Science and Technology 20: 387˗400.
RadNouri MR, Abdulkadir M, Rafii MY, Hawa ZEJ, Naghavi MR, Ahmadi F (2013) Genotype environment interaction by AMMI and GGE biplot analysis in three consecutive generations of wheat (Triticum aestivum L) under normal and drought stress conditions. Australian Journal Crop Science 7: 956˗961.
Rezene Y (2014) GGE and AMMI biplot analysis for field pea yield stability in SNNPR state Ethiopia. Internat. Journal Sustainable Agrilculture Resarch 1: 28˗38.
Sabaghnia N, Dehghani H, Alizadeh B, Mohghaddam M (2010) Genetic analysis of oil yield, seed yield, and yield components in rapeseed using additive main effect and multiplicative interaction Biplots Agronomy Journal 102: 1361˗1368.
Sayar MS, Han Y (2015) Determination of seed yield and yield components of grasspea (Lathyrus sativus L.) lines and evaluations using GGE biplot analysis method. Tarım Bilimleri Dergisi- Journal Agriculture Science 21: 78˗92.
Sayar MS, Anlarsal AE, Başbağ M (2016) Macar Fiğ (Vicia pannonica Crantz.) genotiplerinde biyolojik verim özelliği bakımından çevreler üzerinden eklemeli ana etkiler ve çarpımsal interaksiyonlar (AMMI) analizi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 25 (Özel sayı-2):235˗240.
Sayar MS. (2017) Additive main effects and multiplicative interactions (AMMI) analysis for fresh forage yield in common vetch (Vicia sativa L.) genotypes. Agriculture and Forestry 63: 119˗127.
Ubaidi MOA, Al-kaisy AM, Al-issawi MH, Fadhel F, Fuller M (2013) Performance assessment of wheat cultivars under three locations using GGE-biplot. Journal of Genetic and Environmental Resources Conservation 1: 262˗270.
Vargas M, Crossa J (2000) The AMMI analysis and the graph of the Biplot in SAS. CentroInternacional de Mejaromiento de Maizy Trigo (CIMMYT). Mexico, 42.
Yan W, Hunt LA (2001) Interpretation of genotype x environment interaction for winter wheat yield in Ontario. Crop Science 41: 19˗25.