İLKÖĞRETİM BİRİNCİ KADEME İÇİN ÇEVREYE YÖNELİK TUTUM ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Bu çalışma, ilköğretim birinci kademe öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarını belirlemeye dönük ölçek geliştirmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada tabakalı örnekleme yöntemi kullanılarak 360 ilköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencisine ulaşılmıştır. Öğrencilerin yaşadıkları çevreye karşı nasıl bir tutum içerisinde olduklarını belirlemek amacıyla Çevreye Yönelik Tutum Ölçeği (ÇYTÖ) ile çevreye yönelik sergiledikleri sorumlu davranışların neler olduğunu belirlemek amacıyla Çevreye Yönelik Sorumlu Davranış Ölçeği (ÇYSDÖ) geliştirilmiştir. Ölçeklerin geliştirilme sürecinde literatür taraması yapılmış, içeriğinde çevre ile ilgili konuların yer aldığı ilköğretim Hayat Bilgisi, Fen ve Teknoloji, Sosyal Bilgiler ile Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretim programları incelenerek madde havuzu oluşturulmuştur. Maddeler ölçek formatında yazılarak veri toplama aracına dönüştürülmüştür. Maddelerin kapsam geçerliği ve görünüş geçerliliğini belirlemek amacıyla eğitim bilimleri alanında çalışan bir grup eğitim bilimleri uzmanına ve ilköğretim birinci kademede görev yapan öğretmenlerin görüşüne başvurulmuştur. Ayrıca, maddelerin dil ve anlatım bakımından uygunluğunu sağlamak için bir grup öğrenciyle görüşülmüştür. Tüm bu dönütler sonucunda gerekli düzenlemeler yapılmış ve ön uygulama yapılmıştır. Ölçeklerin yapı geçerliliği için açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri, 360 ilköğretim öğrencisi üzerinde yapılan uygulamadan elde edilen verilerin SPSS ve LISREL programlarında çözümlenmesiyle yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İlköğretim, çevreye yönelik tutum, sorumlu davranış.

SCALE OF FIRST STAGE ELEMENTARY SCHOOL STUDENTS’ ATTITUDES TOWARDS ENVIRONMENT: THE STUDY OF VALIDITY & RELIABILITY

This research aims to develop a scale to determine elementary school students' attitudes towards the environment. In this research, a total of 360 students of 4th and 5th grades from primary school have been reached by using a method of stratified sample. Two different scales have been developed in this study to determine students’ attitudes towards environment. The first scale has a single-factor structure and consists of 32 items. The second one, the Environmentally Responsible Behavior Scale (ÇYSDÖ), is a three-factor structure consisting of 21 items. In the process of developing the scales literature review, by examining the items which have been written in a scale format have been converted to data collection tool. The necessary regulations and pre-application were made as a result of expert opinion, teacher opinion and the negotiations with a group of students in order to determine the suitability of language and expression. According to the exploratory and confirmatory factor analysis the scales have been confirmed as models. The statistical programs SPSS 7.0 and LISREL 8.51 are used for statistical analysis.

Keywords:

Elementary school, environmental attitudes, responsible behaviour.,

PDF

___

Aslan, O., Sağır, Ş. U. ve Cansaran, A. (2008). “Çevre Tutum Ölçeğinin Uyarlanması Ve İlköğretim Öğrencilerinin Çevre Tutumlarının Belirlenmesi.” Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 283-295.

Atasoy, E. ve Ertürk, H. (2008). “İlköğretim Öğrencilerinin Çevresel Tutum Ve Çevre Bilgisi Üzerine Bir Alan Araştırması.” Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1): 105-1

Balcı, A. (2004). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Caduto, M. J. (1985). A guide on environmental values education. Paris: UNESCO.

Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.

Erdoğan, M. (2009). 5. Sınıf Öğrencilerinin Çevre Okuryazarlığı ve Bu Öğrencilerin Çevreye Yönelik Sorumlu Davranışlarını Etkileyen Faktörler. Yayımlanmamış doktora tezi, ODTÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Fien, J. & Tilbury, D. (1996). Learning for a sustainable environment: An agenda for teacher education. Bangkok: UNESCO Principal Regional Office for Asia and Pasific.

Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S. ve Özden, M. (2007). “İlköğretim Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Tutumları.” İlköğretim-Online, 6 (3), 452-468. Web: http://ilkogretimonline.org.tr/vol6say3/v6s3m35.doc adresinden 15 Aralık 2010’da alınmıştır. Kağıtçıbaşı, Ç. (2003). Yeni insan ve insanlar. İstanbul: Evrim Yayınları.

Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Kılıç, S. (2008). Çevre etiği: Ortaya çıkışı, gelişimi ve sonuçları. Ankara: Orion Kitabevi. Khawaja, A. (2003). Measuring The Environmental Attitudes of Children in Grade 4: A Study İn Clark County. Yayımlanmamış lisans bitime tezi, University of Nevada, Las Vegas.

Jeronen, E., Jeronen, J. & Raustia, H. (2009). “Environmental Education in Finland: A Casestudy of Environmental Education In Nature Schools.” IJESE, 4 (1), 1-23. ERIC veritabanından alınmıştır.

Özçelik, D. A. (2010). Okullarda ölçme ve değerlendirme öğretmen el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.

Prokop, P. & Tunnicliffe, S. D. (2008). “Disguisting Animals: Primary School Childrens’s Attittudes and Myths of Bats and Spiders.” Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 4(2), 87-97. ERIC veritabanından alınmıştır. Sinha, S., Jangira, N. K. & Das, S. (1985). Environmental education: Module for preservice training of social science teachers and supervisors for secondary schools. Paris UNESCO.

Şeker, H. ve Gençdoğan, B. (2006). Psikolojide ve eğitimde ölçme aracı geliştirme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Tekin, H. (t.y). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Yargı Yayınları. Tuncer, G., Sungur, S., Tekkaya, C. ve Ertepınar, H. (2004). “Environmental Attitudes of The 6th Grade Students from Rural and Urban Areas: A Case Study for Ankara ” Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 26, 167-175.

UNESCO-UNEP. (No Date). Environmental education activities for primary schools. Paris: UNESCO. Uzun, N. ve Sağlam, N. (2006). “Ortaöğretim Öğrencileri İçin Çevresel Tutum Ölçeği Geliştirme ve Geçerliliği.” Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 240-2