Cemevleri ve Cemevlerinin Dini ve Toplumsal Fonksiyonları

İçerisinde topluca ibadet edilen, herhangi bir yerde veya kutsal kabul edilen bir yerde yapılmış yapı şeklinde tanımı yapılabilen mabed ya da kutsal yer, her şeyden önce herhangi bir toplum, ya orada ayin yaptığı ya da oraya yöneldiği için kutsal kabul edildiğinden, burası diğer yerlerden hem fiziki hem de değer olarak ayrılmış/belirlenmiş yerdir. Kutsal yerler, toplumun dini hayatının merkezi sayılan, insan hayatına yön veren, ona anlam kazandıran, ilahi âlemle dünyevi âlemin kesiştiği, Tanrı ile insanın bir nevi buluştuğu ve kişinin kendisini ilahi huzurda hissettiği, toplumda birlik ve beraberliğin sağlandığı ve de dini kimliğin muhafaza edildiği yerlerdir. Kişinin dini ne olursa olsun, insan tabiatı böyle yerlere ihtiyaç duymuş ve kutsal duygusu başlangıçtan beri insan tecrübesinin bir parçası olagelmiştir. Yukarıda belirttiğimiz gibi gerek insan tabiatının kutsal yerlere olan ihtiyacı ve gerekse toplumsal koşullar Alevi topluluğun cemevlerini inşa etmesine yol açmıştır. Bir alan çalışması olan bu makale, Alevilerin kutsal olarak kabul ettikleri cemevleri ve temel ritüelleri olan cemlerin dini ve sosyal fonksiyonlarını konu edinmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kutsal yer, Aleviler, Cemevi, Cemevinin sosyal fonksiyonları

CEMEVİ AND RELIGIOUS AND SOCIAL FUNCTIONS OF CEMEVİ’S

Temple or holy place which can be defined as a building that is built in a holy area or a place that all people worship in it all together is a departed /defined place from other places both physical and value as it is accepted that a community either makes a ceremony or head towards there. Holy places are places that is accepted a center of religious life, rotates human life, make it meaningful, intersect holy world and worldly world, a kind of human and god meeting and people have feeling of peace, maintain a unity and a cooperation and religious identity’s protection place. Whatever the person’s religion is, the nature of human needs these places, and it is accepted from the beginning that the feeling of holiness is a part of human experience. As we told in the above, it can be said both the need of holy places of human being and social conditionals raise to build cemevi by Alevi people. This article which is a field work includes cemevi’s social functions that are accepted holy by Alevis. The purpose of study is revealing what is cemevi for Alevi people what are the functions of a cemevi which is accepted as holy and religious ceremonies are done by Alevi.

Keywords:

Holy place, Alevi people, Cemevi, religious and socıal functıons of Cemevi’s,

PDF

___

Alkan, Ayten. “ Giriş: Cinsiyet Dinamiklerinin Peşinden Mekânın İzini Sürmek”, Cins Cins Mekân (Der. Ayten Alkan), Varlık Yayınları, İstanbul 2009, ss. 7-35.
Asiliskender, Burak, “Kayseri Eski Kent Merkezi’nde Cumhuriyet’in İlanından Günümüze Mekân ve Kimlik Deneyimi” EÜFBED, 22 (1-2), Kayseri 2006, ss.203-212.
Birge, Jonh Kingsley, Bektaşilik Tarihi, Ant Yayınları, İstanbul 1991.
Buz, Sema, “Tunceli/Dersim’de Kadınların Gündelik Yaşam Deneyimleri Çerçevesinde Toplumsal Cinsiyet ve Mekân İlişkisi”, Herkesin Bildiği Sır: Dersim (Der. Şükrü Aslan), İstanbul 2011, ss. 561- 573.
Canatan, Kadir, Din ve Laiklik, İnsan Yayınları, İstanbul 1997.
Çelebi, Elvan, Menakıbu’l Kudsiyye Fi Menasıbi’l- Ünsiyye (Baba İlyas-ı Horasani ve Sülalesinin Menkabevi Tarihi), (Haz. İsmail E. Erünsal-Ahmet Yaşar Ocak), Türk Tarih Kurumu Yayınları, İstanbul 1995.
Çınar, Erdoğan, Aleviliğin Gizli Tarihi, Kalkedon Yayınları, İstanbul 2007.
Eröz,Mehmet,Türkiye’deAlevilik-Bektaşilik,KültürBakanlığıYayınları, Ankara 1990.
Eyüboğlu, İsmet Zeki, Günümüzde Alevilik, Pencere Yayınları, İstanbul 1997.
Göka, Erol, Türk’ün Göçebe Ruhu, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
Göregenli, Melek., Çevre Psikolojisinde Temel Konular, Ege Üniversitesi Yayınları, İzmir 2005
Güç, Ahmet, “Yeryüzünde Üç Büyük Mescid”, C.5, S.5, Y.5, UÜ. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Bursa 1995, ss. 267-274.
__________, Dinlerde Mabed ve İbadet, Düşünce Yayınları, İstanbul 2011.
Günay, Ünver, Din Sosyolojisi, İnsan Yayınları, İstanbul 2001.
Gündoğdu, Cengiz, Hacı Bektaş-ı Veli- Öğretisi ve Takipçileri Hakkında Metodik Yeni Bir Yaklaşım, Aktif Yayınevi, Ankara 2007.
Hamidullah,Muhammed,İslamMüesseselerineGiriş,(Çev.İhsanSüreyya Sırma), Beyan Yayınları, İstanbul 1992.
Helvacoğlu,Banu,MekânaSığmayan
Ankara’daMekânNasılYaşanmakta?
Kültür ve Modernite (içinde) (Der. G. Pultar, E. O. İncirlioğlu, B.
Akşit ), Tetragon Yayınevi, İstanbul 2003.
İbn Manzur, Lisanü’l Arab, Beyrut ts. III, 1410/1990.
İslam Ansiklopedisi, “Cami Mad.”, Diyanet Vakfı Yayınları, C.7, İstanbul 1993, ss.46-56.
İslamoğlu, Mustafa, Hayat Kitabı Kur’an, Düşün Yayıncılık, İstanbul 2010.
Keskin, Y. Mustafa, Kentleşme Sürecinde Alevilik, İstanbul 2009.
Keskin, Y. Mustafa, Değişim Sürecinde Kırsal Kesim Aleviliği: Elazığ Sünköy Örneği, Ankara 2004.
Kolukırık Suat, “Mekân, Kültür Ve Kimlik: Isparta Tahtacılarında Mekânın Sosyal Anlamı”, ZfWT Journal of World of Turks, Vol. 2, No. 2, Almanya 2010, ss. 87-100.
Okumuş, Ejder, Toplumsal Değişme ve Din, İnsan Yayınları, İstanbul 2010.
Özmen, İsmail, Simgeler ve Rıza Kenti: Alevilik/Bektaşilik, C.1, Parşömen Yayıncılık, İstanbul 2010.
Sarıkaya, Mehmet Saffet, İslam Düşünce Tarihinde Mezhepler, Rağbet Yayınları, İstanbul 2011.
Sofuoğlu, Cemal - İlhan, Avni, Alevilik-Bektaşilik Tartışmaları, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2005.
Türkçe Sözlük, (Haz. Şükrü Haluk Akalın), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2009.
Türkdoğan, Orhan, “Bedri Noyan’la Bektaşilik Üzerine”, Türk Yurdu, Alevilik Özel Sayısı, C.4, S.88, 1994
Üzüm, İlyas, Tarihsel ve Kültürel Boyutlarıyla Alevilik, İsam Yayınları, İstanbul 2007.
Yayla, Atilla, “Din Özgürlüğü ve Cemevleri” Zaman Gazetesi, 20 Temmuz 2012.
Yıldırım, Ergün, Yeni Türkiye’nin Yeni Aktörleri Ak Parti ve Cemaat, Hayat Yayınları, İstanbul 2011.
Yılmaz, Kamil, Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, Ensar Neşriyat, İstanbul 1994.
Yılmaz, Hüseyin, Din Eğitimi ve Sosyal Barış, İnsan Yayınları, İstanbul 2003.
Zelyut, Rıza, Öz Kaynaklarına Göre Alevilik, Karacaahmet Sultan Derneği Yayınları, İstanbul 2002. Kaynak Kişiler
Ali Ekber Yurt, 1976 Hozat doğumlu, Üniversite mezunu.
Mayil Mayiloğlu, 1953 Ovacık doğumlu, Lise mezunu.
Vahit Er, 1945 Elazığ doğumlu, ortaokul mezunu.