Güngör YILMAZ, Nurcan BIYIK, Şaziye DÖKÜLEN

Seçilmiş Bazı Çörek Otu (Nigella sativa L.) Populasyonlarının Tokat- Niksar Şartlarında Performanslarının Belirlenmesi*

Özet: Bu çalışmada, 27 farklı çörek otu (Nigella sativa L.) genotipinin Tokat-Niksar şartlarındaki performanslarını tespit etmek amacıyla 2015 yılında yapılmıştır. Çalışma Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Çalışmada çörekotu bitkisinde; bitki boyu (cm), bitki başına dal sayısı (adet), bitki başına kapsül sayısı (adet), bin tohum ağırlığı (g), tohum verimi (kg/da), sabit yağ oranı (%), sabit yağ verimi (kg/da) incelenmiştir. Alınan sonuçlara göre; bitki boyu 41.0-56.8 cm, dal sayısı 3.2-4.2 adet, kapsül sayısı 8.2-15.4 adet, bin tohum ağırlığı 2.1-2.8 g, tohum verimi 117.7-191.3 kg/da, sabit yağ oranı % 25.6-32.9 ve sabit yağ verimi 31.6-55.6 kg/da arasında değişim göstermiştir. İncelenen genotipler arasında bu parametreler bakımından istatistiksel olarak önemli (P<0.01) farklılıklar bulunmuştur. En yüksek tohum verimi 191.3 kg/da ile Tokat-58 genotipinden; dekara sabit yağ verimi ise 55.6 kg/da ile Niksar-yerli genotipinden elde edilmiştir. İncelenen tüm genotipler dikkate alındığında; sırasıyla Tokat-11, Tokat-12, Tokat-17, Tokat-47, Tokat-48, Tokat-58, Tokat-59, Tokat-61 ve Niksar yerli genotipleri dekara tohum verimi, yağ oranı ve dekara yağ verimi bakımından öne çıkan ve seleksiyon çalışmalarına devam edilmesi önerilen genotipler olmuşlardır.

Anahtar Kelimeler:

Çörek otu (Nigella sativa L.), Genotip, Kalite, Verim, sabit yağ

The Determination of Performances of Selected Some Black Cumin (Nigella sativa L.) Populations on Niksar Conditions

In this study, 27 different black cumin (Nigella sativa L.) genotype was performed in 2015 to determine the performance of Tokat-Niksar conditions. The experimental design was the randomized block with three replications. Plant height, number of branches, number of capsule, thousand seed weights, seed yield, fixed oil ratio and fixed oil yield were investigated in this experiment. According to the results, days to emergence was: plant height varied with 41.0-56.8 cm; number of branches 3.2-4.2; number of capsule 8.2-15.4; thousand seed weights 2.1-2.8 g; seed yield 117.7-191.3 kg/da; and fixed oil content 25.6-32.9 %; and fixed oil yield 31.6-55.6 kg/da. Significant (P<0.01) differences were detected among the tested genotypes in terms of the parameters. The highest seed yield was obtained from Tokat-58 (191.3 kg/da) and Niksar native genotype produced the highest fixed oil yield (55.6 kg/da). Based on the present results, from all of the genotypes were suggested Tokat-11, Tokat-12, Tokat-17 Tokat-47, Tokat-48, Tokat-58, Tokat-59, Tokat-61 and Niksar local genotypes to selection investigations.

Keywords:

Black cumin (Nigella sativa L.), Genotype, Quality, Yield, Fixed oil,

PDF

___

Anonim, 2015. Tokat Meteoroloji Müdürlüğü.
Anonim, 2019. Bitkisel Üretim İstatistikleri, Türkiye İstatistik Kurumu, www.tuik.gov.tr.
Ahmed, N.U., Haque, K.R., 1986. Effect of row spacing ve time of showing on the yield of black cumin (Nigella sativa L.). Bangladesh of Agriculture; 11 (1), sayfa: 21–24.
Akgören, G. 2011. Bazı Çörek Otu (Nigella sativa L.) Popülasyonlarının Tarımsal Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Al-Neqeeb, G., İsmail, M. ve Al-Zubairi, A., 2009. Fatty acid profile, alpha-tocopherol content and total antioxidant activity of oil extracted from Nigella sativa seeds, International Journal of Pharmacology, 5 (4), 244- 250.
Arslan, Y., Katar, D., Subaşı, İ., 2011. Çörek Otu (Nigella sativa L.)’nda Farklı Ekim Zamanlarının Verim ve Bazı Bitkisel Özelikler Üzerine Etkileri, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu 13-15 Eylül 2012 Tokat, Bildiri Kitabı sayfa:132-139.
Baytöre, F. 2011. Bazı Çörek Otu (Nigella sativa L.) Popülasyonlarının Verim ve Verim Kriterlerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tekirdağ.
Baytöre, F., Yaver, S., 2014. Bazı Çörek Otu (Nigella sativa L.) Popülasyonlarının Verim ve Verim Kriterlerinin Belirlenmesi, II, Tıbbi Aromatik Bitkiler Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Yalova.
D’Antuono, L.F., Moretti, A., Lovato, A.F.S. 2002. Seed Yield, Yield Components, Oil Content and Essential Oil Content and Composition of Nigella sativa L. and Nigella damascena L., Industrial Crops and Products, 15, 59–69.
Güllü, E., Avcı, G., 2013. Timokinon: Nigella sativa’ nın Biyoaktif Komponenti Kocatepe Veteriner Dergisi, 6(1) :51-61.
Gün, M., 2012. Kutsal Tohum (Nigella sativa L.) Çörek Otunun İyileştirici Etkisine İlişkin Bazı Bilgiler. Lokman Hekim Journal, 2 (1), sayfa:43-46.
Kalçın, F.T. 2003. İki Çörek Otu Türünde (Nigella sativa L., Nigella damascena L.) Ekim Sıklıklarının Verim ve Verim Öğelerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kılıçin, T. 2015. Niksar Ovasının Tarımsal Amaçlı Temel Veri Tabanlarının Hazırlanması. Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı, Tokat.
Koşar, İ., ve Özel, A., 2018. Çörekotu (Nigella sativa L.) çeşit ve popülasyonlarının karakterizasyonu: I, Tarımsal özellikler, Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Derg, 22(4): 533-543.
Küçükemre, D. 2009. Çörek Otunda (Nigella sativa L.) Farklı Sıra Aralığı Ve Ekim Normlarının Verim ve Kalite Özelliklerine Etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı , Tokat.
Özel, A., Demirbilek, T. ve Güler, İ., 2002. Harran Ovası Koşullarında Farklı Ekim Zamanlarının Çörek Otu Türleri (Nicella spp.)’nin Verim ve Bazı Tarımsal Karakterlerine Etkisi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(3-4) : 81-90.
Özel, A., Demirel, U., Güler, İ. ve Erden, K., 2009. Farklı Sıra Aralığı ve Tohumluk Miktarlarının Çörek Otunda (Nigella sativa L.) Verim ve Bazı Tarımsal Karakterlere Etkisi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2009,13(1) :17-25.
Özyılmaz, B., Yılmaz, G. ve Karataş, R., 2014. Farklı Yörelerden Temin Edilen Çörek Otu Popülasyonlarının Karakterizasyonu. II. Tıbbi Aromatik Bitkiler Sempozyumu Bildiriler Kitabı,Yalova.
Nickavar , B., Mojab, F., Javidni, K. ve Amoli, M. A. R., 2003 Chemical Composition of the Fixsed ve Voletile Oils of Nigella Sativa L. from Iran.Zeitschriftfür Naturforschung, 58 (9): 629-631.
Seçmen, Ö., Gemici, Y., Görk, G., Bekat, L. ve Leblebici, E. 2000, Tohumlu Bitkiler Sistematiği, Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi, İzmir, sayfa:116.
Sencar, O., Gökmen, S., Yıldırım, A. ve Kandemir, N. 1991. Tarla Bitkileri Üretimi. Cumhuriyet Üniv. Tokat Zir. Fak. Ders Kitap No: 4, Tokat.
Taqi, H. 2013. Samsun Koşullarında Bazı Çörek Otu (Nigella sativa L.) Popülasyonlarında Önemli Tarımsal ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Samsun.
Tavas, N., Katar, N. ve Aytaç, Z., 2014. Eskişehir Ekolojik Koşullarında Yetiştirilen Çörek Otu (Nigella sativa L.)’nda Verim, Verim özellikleri ve Sabit Yağ Bileşenleri. II. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu Bildiri Kitabı, 23-25 Eylül, 2013, s. 623-629, Yalova.
Tektaş, E. 2015. Harran Ovası Koşullarında Birim Alandaki Tohum Sayısının Çörek Otu (Nigella sativa L.)’nun Verim ve Bazı Bitkisel Özelliklerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
Telci, İ. 1995. Tokat Şartlarında Farklı Ekim Sıklığının Çörek Otu (Nigella sativa)’nda Verim, Verim Unsurları ve Bazı Bitkisel Özelliklerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
Tonçer, Ö. ve Kızıl, S., 2004. Effect of Seed Rate on Agronomic ve Technologic Charactersof Nigella sativa L. Internatıonal Journal of Agrıculture & Biology, 6(3):529–532.
Tunçtürk, M., Ekin, Z. ve Türközü, D., 2005. Response of Black Cumin (Nigella sativa L.) to Different Seed Rates Growth, Yield Components ve Essentials Oil Content. Journal of Agronomy, 4(3), 216-219.
Turan, Y.S. 2014. Fosfor Dozlarının Çörek Otunun (Nigella sativa L.) Verim ve Kalitesine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Osman Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Eskişehir.
Ürüşan, Z. 2016. Bazı Çörek Otu (Nigella sativa L., Nigella damascena) Genotiplerinde Tarımsal ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Yılmaz, G., 2008. Tıbbi Aromatik Bitkiler Yetiştiriciliğinde Yeni Yaklaşımlar. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler. Lisansüstü Ders Notları (Basılmamış), GOÜ Ziraat Fakültesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Tokat.
Yurtsever, N., 1984. Deneysel İstatistik Metotları. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayınları, Genel Yayın No: 121, Teknik Yayın No: 56, Ankara.