Demokrat Parti Balıkesir Mebusu İbrahim Sıtkı Yırcalı'nın 27 Mayıs Sonrası Yargılanması: Anayasayı İhlal Davası

1950 seç൴mler൴ ൴le baúlayan Demokrat Part൴൴kt൴darÕ, on yÕlÕn ardÕndan 27 MayÕs 1960'dayaúanan asker൴ darbe ൴le son bulmuútur. On yÕllÕk൴kt൴darlarÕ boyunca yaptÕklarÕ pek çok ൴craat,darbe sonrasÕ kurulan YasssÕada Mahkemeler൴nde dava konusu olan Demokrat Part൴l൴ler, muhatap olduklarÕ suçlamalarla ൴lg൴l൴ olarak yargÕlanmÕúlardÕr. YargÕlanan Demokrat Part൴l൴lerden b൴r൴ de BalÕkes൴rl൴ øbrah൴m SÕtkÕ YÕrcalÕ'dÕr.1908 yÕlÕnda BalÕkes൴r'de do÷an øbrah൴m SÕtkÕYÕrcalÕ, hukuk e÷൴t൴m൴ almÕú, Mal൴ye M fett൴úl൴-÷൴, gazetec൴l൴k, avukatlÕk g൴b൴ pek çok alandaçalÕútÕktan sonra 1950 yÕlÕnda yapÕlan seç൴mlerleDemokrat Part൴ saÀarÕndan m൴lletvek൴l൴ seç൴lerek Mecl൴s'e g൴rm൴út൴r. DP'n൴n on yÕllÕk ൴kt൴darÕs res൴nce üç d|nem m൴lletvek൴l൴ seç൴len YÕrcalÕ,G mr k ve Tekel, øúletmeler, økt൴sat ve T൴caret,Tur൴zm, Sanay൴ ve Teknoloj൴ BakanlÕklarÕyapmÕútÕr. 1960 Darbes൴ sonrasÕ tutuklananYÕrcalÕ ൴le ൴lg൴l൴ AnayasayÕ øhlal davasÕ baútaolmak üzere b൴rçok konuda dava açÕlmÕútÕr.YÕrcalÕ'nÕn yargÕlanma s rec൴, 27 MayÕs SonrasÕyaúananlar ൴le ൴lg൴l൴ |neml൴ b൴r kes൴t olmaklab൴rl൴kte, YÕrcalÕ'nÕn s൴yas൴ hayatÕnda da |neml൴b൴r yer tutmaktadÕr. Bu çalÕúma ൴le BalÕkes൴rMebusu øbrah൴m SÕtkÕ YÕrcalÕ'nÕn AnayasayÕøhlal DavasÕ'ndak൴ yargÕlanma s rec൴ arú൴v belgeler൴, araútÕrma eserler ve gazeteler ÕúÕ÷Õnda elealÕnmÕútÕr.

The Balıkes৻r Deputy Of Democrat৻c Party Ibrah৻m Sıtkı Yırcalı's Tr৻al After 27th May: V৻olat৻on of the Const৻tut৻on

Democrat Party acceded with the elections made in 1950 and they left their task of ten years with the military coup on 27 May 1960. All the things that the Democrat Party has done in the time of their administration were used against them at the Yassıada courts and they had trials for the things they have done in. One of those prosecuted was Ibrahim Sıtkı Yırcalı of Democrat Party from Balıkesir. Ibrahim Sıtkı Yırcalı was born in 1908, Balıkesir. He was educated in law and worked as a finance inspector, journalist, and lawyer and then he was elected as MP from the Democrat Party in the elections in 1950 and joined parliament. During ten years of the government of the Democrat Party, he was elected as MP for three sessions and he worked as Minister of Customs and Exercise, Businesses, Economy and Trade, Industry, and Technology. He was arrested after the 1960 coup and there were many accusations against him starting from breaching the constitutional law. Yırcalı’s trial process was an important part of the things that happened after 27 May and also a very important part of Yırcalı’s political life. With this study, the trial process of the Deputy of Balıkesir İbrahim Sıtkı Yırcalı in the Violation of the Constitution was examined in the light of archive documents, research works, and newspapers.

PDF

___

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
Demokrat Parti Meclis Grubu Müzakere Zabıtları, 3 Temmuz 1953.
Demokrat Parti Meclis Grubu Müzakere Zabıtları, 24 Ocak 1956.
Demokrat Parti Meclis Grubu Müzakere Zabıtları, 13 Haziran 1956.
Resmî Gazete
TBMM Olumluk Kâğıdı-Balıkesir Milletvekili Sıtkı Yırcalı, (1950). Dönem IX.
TBMM Tercümei Hal Varakası, (1954). Dönem X.
TBMM Zabıt Cerideleri Yüksek Adalet Divanı Kararları Sonuç ve Uygulama Kısmı: Anayasayı İhlal Davası.
Yüksek Adalet Divanı Kararları: Anayasayı İhlal Davası, (Esas No: 1960/1).
Yüksek Adalet Divanı Tutanakları: Anayasayı İhlal Davası, (Esas No: 1960/1). Ayın Tarihi 1950-1965 Milletvekili ve 1964 Cumhuriyet Senatosu Üye Seçimleri Sonucu. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara, 1966.
Ahmad, F.-B.T. (1976). Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi (1945-1971). Ankara.
Albayrak, M. (2004). Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946- 1960). Ankara: Phoenix yay.
Arıkan, M. (2002) “27 Mayıs Anayasayı İhlal Davası İddianamesi Üzerine Bazı Tespit ve Düşünceler”, Türkler, C. 17, Ed: Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca, Ankara: Yeni Türkiye yay, 74-84.
Aslan, Z. (2013). Osman Turan'ın Siyasetçi Kimliği ve Yassıada'da Yargılanması (1954-1961), Turkish Studies, 8/7, 17-31.
Aslan, Z. (2015). Demokrat Parti Trabzon Milletvekili Hüseyin Pertev Sanaç (1954-1961). Karadeniz Araştırmaları, Kış, S.48, 111- 123.
Aydın, F. (2014). Demokrat Parti İktidarı Uygulamalarının Bir Taşra Kenti Basınına Yansımaları: Balıkesir Örneği (1950-1960), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
Babaoğlu, R. (2017). İngiliz Belgelerinde Türkiye’nin Demokrasiye Geçiş Yılları: Demokrat Parti’nin Kuruluşu ve 1946 Seçimleri. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10, 371- 402.
Çakırbaş, A. (2019). Demokrat Parti İstanbul Milletvekili Aleksandros Hacopulos’un Anayasayı İhlal Davasında Yargılanması. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(1), 176- 193.
Eroğul, C. (1990). Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi. Ankara: İmge kitabevi.
France, P.M. (1965). Çağımızın Cumhuriyeti. Yırcalı, S. (Çev.). İstanbul: Remzi yay.
Gevgilili, A. (1981). Yükseliş ve Düşüş. İstanbul: Altın Kitaplar yay.
İpekçi A.- Coşar Ö.S. (1965). İhtilalin İçyüzü. C.1, İstanbul.
Öztürk, K. (1998). Türk Parlamento Tarihi-TBMM IX. Dönem 1950- 1954. VII. Cilt, Ankara. TBMM Albümü 1920-2010, 2.Cilt (1950-1980). (2010). Ankara.
Tuna, I. (2017). Demokrat Parti Edirne Milletvekili Rükneddin Nasuhioğlu’nun Anayasayı İhlal Davasında Yargılanması: Suçlamalar ve Savunma. History Studies, 9, December, 155- 166.
Turan, Ş. (2002). Türkiye’de Cumhuriyet ve Demokrasi Kültürü. Cumhuriyet ya da Demokrasi. (Yay. Haz. Ozankaya, Ö.). Ankara: Kültür Bakanlığı yay.
Yırcalı, S. (1959a). Kilitlenmiş Dünya. Ankara: Ajans Türk yay.
Yırcalı, S. (1959b). Üçüncü Katın İnsanları. Ankara: Ajans Türk yay.
Yırcalı, S. (1965). Batıya Kalkan Tren. Ankara: Yet yay.
Yırcalı, S. (1966). Narlı Kahvede Deli Divane. Ankara: Yet yay.
Yırcalı, S. (1985). Toprak Gemi. Ankara: Ajans Türk yay.
Yüksel, E. (2016) Refik Koraltan’ın Anayasayı İhlal Davasında Yargılanması: Suçlamalar ve Savunma. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 40, 373-395.
Balıkesir Postası Cumhuriyet Milliyet Ulus Yeni Asır