Tur Abidin Bölgesi'nde Beth Sluto/Slutho (Yazlık Kilise/DuaEvi) Geleneği

S ryan൴ler açÕsÕndan kutsal sayÕlan Tur Abd൴nB|lges൴, M൴dyat merkez alÕndÕ÷Õnda kuzeydeHasankeyf, kuzeydo÷uda S൴൴rt, do÷uda C൴zre,güneyde Nusayb൴n, batÕda Mard൴n vekuzeybatÕda Savur ølçes൴ ൴le çevr൴l൴ b൴r co÷ra¿bölge olarak ele tanÕmlanab൴l൴r. Tur Abd൴nBölges൴, Süryan൴ d൴n൴ m൴mar൴s൴ne a൴t b൴rçokyapÕyÕ bünyes൴nde barÕndÕrmaktadÕr.Hr൴st൴yanlÕ÷Õn erken d|nemler൴ne a൴t bu yapÕlar,manastÕrlar ve buna ba÷lÕ olarak gel൴úen yapÕlar൴le k൴l൴selerden meydana gelmekted൴r. Tur Abd൴nB|lges൴, ønz൴va gelene÷൴ ve buna ba÷lÕ olarakgel൴úen b൴rçok manastÕr yapÕlanmasÕna da evsah൴pl൴÷൴ yapmaktadÕr. Çeú൴tl൴ amaçlar ൴ç൴nkullanÕlmak üzere ൴núa ed൴lm൴ú bu yapÕlar,b|lgen൴n ൴nanç ve k lt r de÷erler൴n൴n gel൴ú൴m൴neb y k b൴r katkÕ sa÷lamÕútÕr. Yaúanan b t n bugel൴úmeler net൴ces൴nde; b|lgen൴n sah൴p oldu÷uco÷ra¿ konum ve d൴n൴ r൴tüeller ൴le k൴l൴segelenekler൴, farklÕ ൴úlevlere sah൴p b൴rtakÕmyapÕlarÕn zaman ൴çer൴s൴nde úek൴llenmes൴neolanak sa÷lamÕútÕr. Süryan൴ k൴l൴se gelene÷൴kapsamÕnda úek൴llenm൴ú olan ve beth slutho(YazlÕk K൴l൴se/Dua Ev൴/YazlÕk Aps൴s) olarakadlandÕrÕlan yapÕlar araútÕrma konumuzu teúk൴letmekted൴r. Bu yapÕlar, bulunduklarÕ k൴l൴selereb൴t൴ú൴k ya da ayrÕ úek൴lde, genelde yazmevs൴m൴nde k൴l൴se cemaat൴n൴n ൴badet൴n൴gerçekleút൴rmes൴ ൴ç൴n ൴núa ed൴lm൴úlerd൴r. Bethslutho kavramÕnÕn daha detaylÕ b൴r úek൴lde elealÕnab൴lmes൴ amacÕyla g n m ze kadar sa÷lamgeleb൴lm൴ú olan ve M൴dyat'Õn Ba÷larbaúÕ (Arnas)Köyü'nde yer alan Mor Kuryakos K൴l൴ses൴|zel൴nde genel b൴r de÷erlend൴rme yapÕlacaktÕr.

Beth Slutho (Summer Church / Prayer House) Trad৻t৻on ৻n Tur Abd৻n Reg৻on

Tur Abdin Region, which is considered sacred for Syriacs who consider Midyat as their centre, is in a geographical region surrounded by Hasankeyf in the north, Siirt in the northeast, Cizre in the east, Nusaybin in the south, Mardin in the west and Savur District in the northwest. Tur Abdin Region contains many structures belonging to the Assyrian religious architecture. These buildings, which were built to be used for various purposes, made a significant contribution to developing the region's belief and cultural values. The structures named beth slutho (summer church/ prayer house/summer apsis) shaped within the scope of the Syriac church tradition constitute our research subject. These structures were built adjacent to or separately from the churches in which they are located. The introduction part of the research; contains general information about the Tur Abdin Region and the Assyrian religious architecture in this region and the concept of beth slutho developed in this context. In order to deal with the concept of beth slutho in detail, a general evaluation will be made regarding the Purple Kuryakos Church, which has survived until today and located in the village of Bağlarbaşı (Arnas) in Midyat

PDF

___

Akay, V. (2006). 201 Numaralı Mardin Şer‘iyye Sicili (Değerlendirme, Metin Transkripsiyonu ve Dizin. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmalar Enstitüsü, İstanbul.
Akyüz, G. (1998). Mardin İli’nin Merkezinde Civar Köylerinde ve İlçelerinde Bulunan Kiliselerin ve Manastırların Tarihi. Mardin: Resim Yayıncılık.
Barsavm, İ. (2005) Saçılmış İnciler (Süryanilerin yazınsal Tarihi). Demir, Z. (Çev.) İstanbul: Resim Ofset.
Berchem, M. V. ve Strzygowski, J. , Bell, G. L. (2015). Amida. . Aygün, F. Özçelik, B. Türkseven, H. Erdem Türközü, S. (Çev.) Ankara: Orient Yayınları. (Eserin orijinali 1910’da yayımlanmıştır).
Bell, G. ve Mango, M. M. (1982). The Churches and Monasteries of the Tur Abdin, With an Introduction and Notes By Marlia Mundell Mango, London: The Pindar Press.
Bilge, Y. (2012, 7-9 Ekim). Turabdin: Süryani kilise ve Kültürünün Beşiği. Uluslararası Midyat Sempozyumu, Mardin.
Courtois, D. S. (2014). Süryaniler. Topraktepe, E. (Çev.), İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
Çevik, A. (2007). İlkçağlardan Ortaçağın Sonuna Kadar Midyat ve Yöresi (Tur Abdin)’in Tarihi Coğrafyası. Ş. Gündüz. (Editör). Makalelerle Mardin I Tarih-Coğrafya. İstanbul: Mardin Tarihi İhtisas Kütüphanesi.105-140.
Çelik, T. ve Aksoy, S. (2013). Mezopotamya Uygarlığında Süryani Tarihi. (İkinci Baskı). Ankara: Nika Yayınevi.
Demir, Z. (2015). Süryani Ortodoks Kilisesi Gelenekleri ve Yedi Gizi, (İkinci Baskı). İstanbul: Anadolu Ofset.
Durak, N. (2010). Süryani Ortodoks Kilisesi’nde İbadet. (Yayınlanmış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Durmaz, R. (2010). TurAbdin at Close: The Church Complex at Zaz, Mardin its Archıtecture, History an Contemporary Revitalization Process, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Koç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Gül, E. (2019). Midyat Süryani Dini Mimarisinde Süsleme, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Van.
Hollerweger, H. (1999). Canlı Kültür Mirası Turabdin. Gülçur, S. (Çev.) Linz: Österreich. (Eserin orijinali 1999’da yayımlanmıştır).
Keser, E. (2002). Tur Abdin Süryani Ortodoks Dini Mimarisi, (Birinci Baskı). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
İnternet: Keser, E. (2017). The Monastery of Mor Barṣawmo in the Ṭur ʿAbdin: Artistic Continuities and Encounters. Studies in Byzantine History and Civilization 11, Web: https://www.academia.edu/38124673/ adresinden 6 Nisan 2019’da alınmıştır.
İnternet: Keser, E. (2019). Church Building in the Ṭur’Abdin in the First Centuries of the Islamic Rule. Authority and Control in the Countryside From Antiquity to Islam in the Mediterranean and Near East (Sixth–Tenth Century). Web: https://www.academia.edu/37947649/ adresinden 2 Mart 2020’de alınmıştır.
İnternet: Palmer, A. (1990). Monk and Mason on the Tigris Frontier: The Early History of Tur Abdin. Web: https://archive.org adresinden 10 Mart 2019’da alınmıştır.
Koch, G. (2007). Early Christian Art. Aydın, A. (Çev.) İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. (Eserin orijinali 1995’de yayımlanmıştır).
Kul, N. (2015). Geçmişten Günümüze Midyat ve Tur Abdin Süryanileri. (Birinci Baskı). İstanbul: Yeni Anadolu Yayıncılık.
Ödekan, A. (2008). “Namazgah”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi C.II, İstanbul, 1127.
Özmen, A. (2006). Tur Abdin Süryanileri Örneğinde Etno-Kültürel Sınırlar, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Sözen, M. ve Tanyeli, U. (2014). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, (On Beşinci Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Top, M. ve Koç, E. İslamoğlu, H. (2005, 30 Mayıs- 3Haziran). Hakkâri ve Şırnak İlleri ve İlçeleri Yüzey Araştırması, 2004, 23. Araştırma sonuçları Toplantısı 2. Ankara.
Uygur, K. H. (2015). Kültürel Doku İçinde Mardin Süryanilerinin Kutsal Mekân Efsaneleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.