PINAR ÜNSAL, İLKNUR ÖZALP TÜRETGEN

5925

Bir İş Doyumu Ölçeği Geliştirme Çalışması

İş doyumu, çalışan bireylerin psikolojik sağlığıyla ilişkili önemli bir unsur olması sebebiyle, endüstri/örgüt psikolojisi araştırmalarında en fazla kullanılan değişkenlerden biridir. Türkiye'deki araştırmacılar iş doyumunu ölçmek için genellikle diğer kültürler (genellikle Batı kültürleri) için geliştirilmiş ölçekleri kullanmayı tercih etmektedir. Bu ölçekler de oldukça sınırlı sayıda olduğundan, Türk araştırmacıların seçim yapabilecekleri çok sayıda alternatifleri olmamaktadır. Bu çalışmanın amacı, ülkemizde beyaz ve mavi yakalı çalışanlarda kullanılmak üzere geliştirilen bir iş doyumu ölçeğinin psikometrik özelliklerinin belirlenmesine yönelik verileri sunmak ve ölçeğin kullanımını tartışmaktır. Altı psikolog ölçeğin oluşturulmasında görev almıştır Araştırmanın örneklem grubunu çeşitli sektörlerde görev yapan 694 beyaz yakalı ve tekstil sektöründe çalışan 253 mavi yakalı çalışan oluşturmuştur. Uygulamalar sırasında, bu 55 maddelik ölçekle birlikte, bazı katılımcılara, yaygın biçimde kullanılan bir diğer iş doyumu ölçeği olan Minnesota Doyum Soru Formu (MSQ) ve Eysenck Kişilik Envanterinin (EPQ) nörotiklik alt ölçeği de verilmiştir. Sonuç olarak, bu çalışma kapsamı içinde geliştirilen ve istatistiksel işlemler sonucunda 35 maddeden oluşacak şekilde düzenlenen İş Doyumu Ölçeği'nin (İDÖ) beyaz yakalı çalışanlar için psikometrik özelliklerinin yeterli olduğu, uygulamaalar ve akademisyenler tarafından rahatlıkla kullanılabileceği söylenebilir. Tekstil sektörü için ölçeğin 29 maddelik formu elde edilmiştir. İlerde, diğer mavi yakalı sektör çalışanları için de ölçeğin psikometrik özelliklerine ilişkin veriler elde edilmelidir.

A Study of Developing a Job Satisfaction Scale

Job satisfaction is one of the most frequently used variables in industrial/ organizational research studies because öf its relationship with working individuals' psychological health. In Turkey, in order to measure job satisfaction, researchers usually prefer to use scales developed for other cultures (e.g., western cultures). Since these scales are also limited in number, there are not many job satisfaction scales available to Turkish researchers. The-purpose of this study is to present psychometric data in relation to the development of a job satisfaction scale (İDÖ) to be used with Turkish white and blue collar employees and discuss its use. Six psychologists took part in developing the scale. The sample of the study consisted of 694 white collar employees working in various sectors and 253 blue collar textile workers. Along with this 55 item scale, some participants were also administered another widely used job satisfaction scale namely the Minnesota Satisfaction Scale (MSQ)andthe Eysenck Personality Questionnaire (EPQ) neuroticism subscale. In conclusion, it is possible to suggest that for white collar employees the Job Satisfaction Scale (İDÖ) that was developed and reduced to 35 items as a result of statistical analyses has adequate psychometric qualities and could be usfed confidently by practitioners and academicians. As a result of a psychometric testing procedure, a 29 item scale was also obtained for textile sector workers. In future, for the other blue collar sector workers data in relation tome psychometric qualities of the scale should be obtained.
PDF

___

  • AKGÜL, A., 1997, Tıbbi Araştırmalarda İstatistiksel Analiz Teknikleri: SPSS Uygulamaları, Ankara, Yükseköğretim Kurumu Matbaası.
  • ALLEN, D.G., 2003, "The Role of Perceived Organizational Support and Supportive Human Resource Practices in The Turnover Process", Journal of Management, Vol: 29,-No:l,s:99-118.
  • ANG, J., SOH, P.H., 1997, "User Information Satisfaction, Job Satisfaction and Computer Background: An Exploratory Study", Information A Management, Vol: 32, No: 5, s:255-266.
  • ARVEY, R.D., MCCALL, B.P., BOUCHARD, T.J.Jr., TAUBMAN, P., CAVANAUGH, M.A., 1994, "Genetic Influences on Job Satisfaction and Work Values", Personality and Individual Differences, Vol:17, No: 1, s:21-33.
  • BETTENCOURT, LA., BROWN, S.W., 1997, "Contact Employees: Relationships among Workplace Fairness, Job Satisfaction and Prosocial Service Behaviors", Journal of Retailing, Vol: 73, No: 1, s: 39-61.
  • BOLGER, N., SCHILLING, E.A., 1991, «Personality and the problems of everyday life: The role of neuroticism in exposure and reactivity to daily stressors". Journal of Personality, Vol: 59, s; 355-385. ÇAPLAN, R.D., COBB, S., FRENCH, J.R.P., VAN HARRISON, R., PINNEAU, S.R., 1980, Job Demands and Worker Health, Michigan, Institute for Social Research.
  • CANTEZ, E., 1984, "Türkiye'de Kullanılan Bazı Testlerin Uygulamalarından Elde Edilen Sonuçlar: Eysenck Şahsiyet Testi ile Değerlerin Tetkiki Testi", İstanbul Üniversitesi Tecrübi Psikoloji Çalışmaları, Vol: 14, s: 53-63.
  • CEYLAN, Ö., 2002, Ödül Yönetiminin Çalışanlarda îş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Yaratmadaki Roltt ve Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul, Marmara Üniversitesi.
  • DİKME, Ç., 2003, "örgüt Yapısının Hastanelerde İş Tatminine Etkisini İncelemeye Yönelik Bir Araştırma", Yönetim, Vol: 13, No: 45, s:2I-33.
  • ERGİN, C, 1997, "Bir İş Doyumu Ölçümü Olarak İş Betimlemesi Ölçeği: Uyarlama, Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması", Türk Psikoloji Dergisi, Vol: 12, No: 39, s: 25-36.
  • EYSENCK, H.J., EYSENCK, S.B.G., 1975, Manual of the Eysenck Personality Questionnaire, Hodder and Stoughton.
  • GALLIVAN, M.J., 2003, "The Influence of Software Developers' Creative Style on Their Attitudes to and Assimilation of a Software Process Innovation", Information and Management, Vol: 40, s: 443-465.
  • GARSKE, G.G., 1999, "Rehabilitation Counsellor Job Satisfaction: Self Reported Rating and Recommendation", Journal of Rehabilitation Administration, Vol: 23, s: 21-29.
  • HACKMAN, J.R., OLDHAM, G.R., 1975, "Development of the Job Diagnostic Survey", Journal of Applied Psychology, Vol. 60, s; 159-170.
  • HERZBERG, F., MAUSNER, B., SYNDERMAN, B.B., 1959, The Motivation to Work, New York, Me Millan.
  • HINKIN, T.R., 1995, "A Review of Scale Development Practices in the Study of Organizations", Journal of Management, Vol: 21, No:5, s: 967-988.
  • ILIES, R., JUDGE, T.A., 2002, "Understanding the Dynamic Relationships Among; Personality, Mood, and Job Satisfaction: A Field Experience Sampling Study ", Organizational Behavior and Human Decision Processes, Vol: 89, No: 2, s;U 19-1139.
  • IŞIK,. İ.Y., 1996, "Endüstrî-Örgüt Psikolojisi'nin Kapsamına Bir Bakış", Endüstri ve Örgüt Psikolojisi, S. Tevruz (Ed.), s: 17-31, Ankara, Türk Psikologlar Demeği ve KalDer Kalite Derneği.
  • JUDGE, T.A., HELLER, D., MOUNT, M.K, 2002, "Five-Factor Model of Personality and Job Satisfaction: A Meta-Analysis", Journal of Applied Psychology, Vol: 87, No: 3, s:509-541.
  • KLITZMAN, S., STELLMAN, J.M., 1989, "The Impact of the Physical Environment on the Psychological Well-Being of Office Workers", Social Science & Medicine, Vol: 29, No: 6, s: 733-742.
  • LAMBERT, E.G., HOGAN, N.L., BARTON, S.M., 2001, "The Impact of Job Satisfaction on Turnover Intent: A Test of a Structural Measurement Model Using A National Sample of Workers", The Social Science Journal, Vol: 38, s: 233-250.
  • LOCKE, E.A., 1976, "The Nature and Causes of Job Satisfaction", Handbook of Industrial Organisational Psychology, D. D. Martin (Ed.). Chicago, Rand McNally College Publishing Co.
  • MCCORMICK, E.J., ILGEN, D., 1987, Industrial and Organizational Psychology, 8 th Ed., London, Allen & Unwin.
  • MILLER, D.C., 1991, Handbook of Research Design and Social Measurement, 5th Ed. London, Sage Publications.
  • MOK, C, FINLEY, D.A., 1986, "Job Satisfaction and Its Relationship to Demographics and Turnover of Hotel Food-Service Workers in Hong Kong", International Journal of Hospitality Management, Vol: 5, No: 2, s: 71-78.
  • ORAN BAŞKAYA, N,, 1989. Job Satisfaction of a Group of Academical Staff in Marmara University, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul, Marmara Üniversitesi.
  • OSHAGBEMİ, T., 1997, "Job Satisfaction and Dissatisfaction in Higher Education", Education and Training, Vol: 39, s: 354-359.
  • SCHWEPKER, C.H., Jr., 2001, "Ethical Climate's Relationship to Job Satisfaction, Organizational Commitment and Turnover Intention in the Salesforce, Journal of Business Research, Vol. 54, No:l, s: 39-52.
  • SEÇMEN, S., 2001, Amirlerin Liderlik Tarzları ve Kişilik Özellikleri ile İlgili Değerlendirmelerin İş Tatmini Üzerindeki Etkileri: TSK'da Yapılan Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi.İstanbul, Marmara Üniversitesi.
  • SHIELDS, M.A., WARD, M., 2001, "Improving Nurse Retention in the National Health Service in England: The Impact of Job Satisfaction on Intentions to Quit", Journal of Health Economics, Vol: 20, No: 5, s: 677-701.
  • STAMPER, C.L., 2003, "The Impact of Perceived Organizational Support on the Relationship between Boundary Spanner Role Stress and Work Outcomes", Journal of Management, Vol: 29, No: 4, s: 569-588.
  • TOKAR, D.M., MEZYDLO SUBICH, L., 1997, "Relative Contributions of Congruence and Personality Dimensions to Job Satisfaction", Journal of Vocational Behavior, Vol: 50, No: 3, s: 482-491.
  • ÜNSAL, P., ÖNEN, L., TELMAN, N., TÜZÜN, B., 2000, "Tekstil Sanayiini Oluşturan işgücünün Eğitim Durumu", IX. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi'nde sunulmuş bildiri, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
  • WEISS, D.J., DAWIS, R.V., ENGLAND, G.W., LOFQUIST, L.H., 1976, Manual for the Minnesota Satisfaction Questionnaire, Minnesota, Industrial Relations Center: University of Minnesota.
  • WONG, C.S., LAW, K.S., 2002, "The Effects of Leader and Follower Emotional Intelligence on Performance and Attitude: An Exploratory Study", The Leadership Quarterly, Vol: 13, No:3, s: 243-274.
  • YILDIRIM, F., 1996, Banka Çalışanlarında İş Doyumu Ve Algılanan Rol Çatışması İle Tükenmişlik, Arasındaki İlişki, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Hacettepe Üniversitesi
Yönetim Dergisi:İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü-Cover
  • ISSN: 1302-4221
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1975
  • Yayıncı: İstanbul Üniv. İşletme Fak. İletme İktisadı Enst.
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Para Arzının Endojenliği ve Türkiye Örneği

Gökhan KARABULUT

Global Dayanıklı Tüketim Pazarının Kullanım Sıklığına Göre Bölümlendirilmesi

Yunus DURSUN

Müşteri Mahremiyeti ve Müşterilerin Mahremiyet İlgisini Ölçmeye Yönelik Bir Uygulama

Cavahir UZKURT, ÖMER TORLAK

Dönüşümcü ve Etkileşimci Liderlik ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkilere Yönelik Bir Araştırma

Adnan CEYLAN, Halit KESKİN, Şule EREN

Bir İş Doyumu Ölçeği Geliştirme Çalışması

PINAR ÜNSAL, İLKNUR ÖZALP TÜRETGEN

Kişilik Faktörleri ve Satış Temsilcilerinin Performansı Arasındaki İlişkiler Üzerine Bir Çalışma

GÜVEN ORDUN