Türk Mahkemelerinde CISG’nin Uygulanma(ma)sı: Madde 2(e) Bağlamında Bir Değerlendirme

Uluslararası ticaretin gelişmesiyle birlikte, ortaya çıkan uyuşmazlıklara milli hukukların birbirinden farklı kurallar getirmesi ve bu milli hukuklara tabi olmayan taraflar için belirsizlikler doğması sebebiyle, yeknesak olarak uygulanan, hiçbir milli hukuk sistemini temel almayan ‘nötr’ kurallar bütününün yaratılması arayışına girilmiştir. Bu doğrultuda Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Komisyonu (UNCITRAL) tarafından 1980 yılında Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) kabul edilmiştir. Türkiye’nin 2010 yılından beri taraf olduğu bu sözleşme, ticari hayatta sıkça tercih edilmektedir. Türk hukuku açısından ise sözleşmenin ticari satımlarda kullanılması dolayısıyla ticari bir uyuşmazlık olarak ele alınmasını gündeme getirecektir. Ticari uyuşmazlıklara bakmakla görevli olan asliye ticaret mahkemeleri, hem Anayasa madde 90(5); hem de Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) madde 1(2) uyarınca uluslararası sözleşmeleri uyuşmazlıklara uygulamak ile karşı karşıya kalmaktadır. Bunun örnekleri de İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2019/765 K. ve akabinde Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin 2021/2836 K. sayılı araç satımına ilişkin olarak verilen kararlarında görülmektedir. Türk mahkemelerince CISG ile ilgili verilmiş az sayıda karar olmakla beraber, bahsi geçen kararların CISG’nin Türk yargısında uygulanması bağlamında ayrıca değerlendirmesi gerekir. Verilen kararlarda CISG madde 2(e)’nin yanlış çevirisi nedeniyle CISG uyuşmazlığa uygulanmamış, dolayısıyla CISG’nin yeknesak uygulanma amacı ile ters düşülmüştür. Bu çalışma kapsamında bahsi geçen mahkeme kararları ışığında madde 2(e) ‘nin gerçek anlamı ortaya konacaktır. Ayrıca, Türk mahkemelerinden sağlıklı kararlar çıkacağına dair inancın güçlendirilmesi; sözleşmeye taraf bir ülke olarak sözleşmenin yeknesak uygulanmasına dair amacının gerçekleştirilmesine hizmet edilmesi düşüncesinden hareketle CISG’nin Türk yargısında farkındalığını arttırmaya yönelik çözüm önerileri sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Uluslararası Ticari Sözleşme, CISG, Uygulama Alanı, Yeknesaklık, Hovercraft

(In)applicability of the CISG under Turkish Courts: A Review in the Light of Article 2(e)

With the development of international trade, considering that domestic laws bring different rules to the disputes, and this causes uncertainty for the parties not related to these, has been searched for neutral rules that do not base upon any domestic law. Thus, UNCITRAL accepted United Nations Conventions on Contracts for the International Sale of Goods in 1980. The CISG, that Türkiye has been a contracting state since 2010, has been widely preferred in commerce. Considering that CISG generally applies to commercial sales, Turkish law approaches the disputes arising from it as to the commercial disputes. Due to the rules in the Article 90(5) of the Turkish Constitution; and Law on Private International Law and Procedural Law (MÖHUK) article 1(2) commercial courts of first instance, which are responsible for dealing with such a dispute, are faced with applying international agreements to the disputes. One of the examples of this is the decisions of Istanbul Regional Court of Justice numbered 2019/765 K. and, subsequently the 11th Civil Chamber of the Court of Cassation numbered 2021/2836 K. Among the few decisions given by Turkish courts regarding CISG, these aforementioned decisions require special attention regarding the application of the CISG in the Turkish courts. The court did not apply the CISG to the dispute because of the wrong translation of article 2(e), thereof these decisions contradicted the CISG’s aim of uniform application. This research aims to reveal the actual meaning of Article 2(e) in the light of these cases. With the belief that the reliance on Turkish courts’ capability to make sound judgements should increase and, as a signatory country, Türkiye should serve to fulfil the CISG’s purpose of the uniform application, this study offers solutions in order to enable the awareness of the CISG under Turkish courts.

Keywords:

International Commercial Contracts, CISG, Sphere of Application, Uniformity, Hovercraft,

PDF

___

1980 Vienna Diplomatic Conference Summary Records of Meetings of the First Committee Second Meeting, No: 19-24, s.e.t. 22.10.2022.
Arkan, Sabih (2020) Ticarî İşletme Hukuku, 26. Bası, Ankara, BTHAE Yayınları.
Aygül, Musa (2014) ‘Milletlerarası Ticari Sözleşmelerde Lex Mercatoria’nın Uygulanması’, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 12, S: 3-4, s. 45-85.
Ayoğlu, Tolga (2011) Uluslararası Ticari Sözleşmelere Uygulanan Genel Prensipler, Maddi Hükümler ve Ticari Adet-Teamüller Olarak Lex Mercatoria, İstanbul,Vedat Kitapçılık.
Börü, Levent ve Koçyiğit, İlker (2013) Ticari Dava, Ankara, Turhan Kitabevi.
Congar, Kerem, ‘Hem karada hem de denizde gidebilen çok yönlü araç: Hovercraft’, Euronews, (2.11.2015) s.e.t. 27.10.2022.
Çalışkan, Yusuf (2014) Uluslararası Satım Hukukunda Kanunlar İhtilafı Meseleleri İstanbul, Beta.
Çalışkan, Yusuf (2018) ‘Milletlerarası Özel Hukukta Uluslararası Anlaşmaların Uygulanması: Tercüme ve Yorum Problemleri’ Milletlerarası Özel Hukukta Güncel Meseleler, 18-20 Nisan 2018, Antalya, s.e.t. 21.10. 2022.
Ekşi, Nuray (2020) Milletlerarası Ticaret Hukuku, 4. Baskı, İstanbul, Beta, s. 2.
Erdem, Ercüment (1992) ‘Milletlerarası Mal Satım Sözleşmeleri Hakkında Birleşmiş Milletler Sözleşmesi (Viyana Mal Satım Sözleşmesi)’ BATİDER, C:16, S:3, s.35-105.
Erdem, Ercüment (2020) Milletlerarası Ticaret Hukuku, (2. Bası, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 155-159.
Hachem, Pascal (2014) ‘Applicability of the CISG-Articles 1 and 6’: Schwenzer, Ingeborg/Atamer, Yeşim/ Butler, Petra (Editörler), Current Issues in the CISG and Arbitration, Volume 15, Hague, Eleven Publishing.
Khoo, Warren (1987) ‘Comments on Article 2’: Bianca-Bonnell Commentary on the International Sales Law, Milan Giuffrè, para 2.6,. s.e.t. 22.10.2022.
Kiraz, Ş. Esra (2019) ‘Uluslararası Ticari Faaliyetler Dolayısıyla Fikri Mülkiyet Hakkının İhlali:Viyana Mal Satım Sözleşmesi (CISG)’, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:18, S: 2, s. 675- 715.
Kocasakal, Hatice Özdemir (2013) ‘Viyana Konvansiyonu’nun Milletlerarası Özel Hukuk Bakımından Uygulama Alanı’, GÜHFD, C:12 S:1, s.19-52, 21-22.
Mistelis, Loukas (2008) ‘2. CISG’ın Uygulama Alanı: Yer, Zaman ve Kişi Bakımından’: Atamer, Yeşim (Editör), Milletlerarası Satım Hukuku Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG), İstanbul, On İki Levha Yayıncılık.
Rençber, Erenalp (2014) ‘Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması’nın İkinci Madde Hükmünün İncelenmesi’: Öztekin Gelgel, Günseli/Giray, Faruk Kerem (Editörler), Milletlerarası Özel Hukuk Çerçevesinde Milletlerarası Mal Satımına İlişkin BM. Sözleşmesinin Uygulama Alanı (CISG 1-12. Maddeler,) İstanbul, Beta.
Schwenzer, Ingeborg/ Hachem, Pascal (2015) ‘Bölüm I. Uygulama Alanı’: Schwenzer, Ingeborg/ Çağlayan Aksoy, Pınar (Editörler), Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (Viyana Satım Sözleşmesi) Şerhi, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık.
Şanlı, Cemal (2016) Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları, 6. Bası, İstanbul, Beta.
Tarman, Zeynep Derya (2015) Viyana Satım Antlaşmasını Uygulamak veya Uygulamamak (CISG’ın Uygulama Alanı), İstanbul, Beta.
UNCITRAL Yearbook VII: 1976 (A/CN.9/116, annex II).
Zeytin, Zafer (2016) ‘CISG’ın Yer, Zaman, Kişi ve Konu Bakımından Uygulama Alanı’: Okur, Sinan (Editör), Milletlerarası Mal Satım Hukuku, Ankara, Adalet Yayınevi.
Zwart, Sara G. (1998) 'The New International Law of Sales: A Marriage Between Socialist, Third World, Common, and Civil Law Principles’ NCJ Int'l L. & Com. Reg., C: 13, s. 109-128.
Germany January 11, 2006 Bundesgerichtshof [Federal Supreme Court] s.e.t. 25.10.2022.
İstanbul BAM 14. HD, E: 2018/1106, K: 2019/765, T: 24.05.2019.
Netherlands August 29, 2017 Gerechtshof [Appellate Court] s.e.t. 25.10.2022.
Republic Of Korea November 7, 2014 District Court s.e.t. 25.10.2022.
United States August 23, 2016 District Court (Yosemite Auto (Shanghai) Co. Ltd. v. JRS Metals Inc., et al.) s.e.t. 25.10.2022.
United States January 18, 2017 Circuit Court (Styles v. Movie Star Muscle Cars) s.e.t. 25.10.2022.
Yargıtay 11. HD, E: 2020/4982, K: 2021/ 2836, T: 24.03.2021.