İSMET ÖZEL’İN AMENTÜ ŞİİRİ ÜZERİNE SEMBOLİK BİR OKUMA

İsmet Özel, Cumhuriyet dönemi Türk şiirine biçim ve içerik açısından yön veren şairler arasında yer alır. İkinci Yeni şiirinin benimsediği değerlerle Türk edebiyatına katılan İsmet Özel, 1965’ten sonra bu ekolden ayrılır ve toplumcu gerçekçi şiire yönelir. Marksist estetiğin temellendirdiği toplumcu gerçekçilik, 1970’lere kadar Özel’in şiirlerine izleksel ve sembolik açıdan yön verir. 1970’lerden sonra değerler dünyasında büyük çatışmalar yaşayan Özel, Marksist dünya görüşünden uzaklaşır. Zihnini meşgul eden sorulara cevap bulmak ve kendi ben’inin hezeyanlarını dindirmek için mutlak bir sığınak arar. Arayışını, İslami tefekkürde neticelendiren Özel, isyan, kavga ve başkaldırıya matuf ruhunun huzursuzluğunu sağaltmak, kendine ve yaşama güven duymak arzusundadır. Amentü, bu arzunun sembolik yansımalarını içerir. Amentü’de yaşamın bütün evrelerini sorgulayan Özel, dönemin ruhuna sinen bozulmayı, yabancılaşmayı ve çürümeyi, hem şahsında hem de yozlaşmış toplumun yapısında yansıtır. Bu çalışmada, İsmet Özel’in modernite bağlamında irdelediği dönemini ve İslami söylemi referans alarak değişen ben ’ini, semboller aracılığıyla incelemeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler:

İsmet Özel, Amentü, modernite, farkındalık ve değişim

A SYMBOLIC READING ON THE AMENTÜ POEM OF İSMET ÖZEL

One of the poets who guided the Turkish poetry of the Republican era in terms of form and content is İsmet Özel. İsmet Özel, who joined Turkish literature in 1961 with the principles adopted by her Second New Poetry, leaves this school after 1964 and turns towards socialist realistic poetry. Socialist realism, which is based on Marxist aesthetics, gives shape to the poems of Özel in the image world until 1970s. Having experienced great conflicts in the world of values after the 1970s, the poet moves away from the Marxist worldview. He seeks an absolute refuge to find answers to questions that keep his mind busy and soothe the delusions of his own self. The poet, who concluded her quest in Islamic contemplation, desires to restore the restlessness of the spirit of revolt, fight and rebellion, and to have confidence in herself and life. Amentü, contains symbolic reflections of this desire. Questioning all the stages of life in Amentü, the poet reflects the deterioration, alienation and decay of the spirit of the period both in his person and in the structure of the corrupt society. In this study, we tried to examine the period of İsmet Özel studied in the context of modernity and its changing self by taking Islamic discourse as a reference.

PDF

___

Assman, Jan (2015). Kültürel Bellek. Ayşe Tekin (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
Bauman, Zygmunt (1996). Yasa Koyucular ile Yorumcular. Kemal Atakay (Çev.). İstanbul: Metis.
Bauman, Zygmunt (2011). Yaşam Sanatı. Akın Sarı (Çev.). İstanbul: Versus.
Bronner, S.E.(2015). Camus, Bir Ahlakçının Portresi. Tuğba Sağlam (Çev.). İstanbul: İletişim.
Camus, Albert (2010). Başkaldıran İnsan. Tahsin Yücel (Çev.). İstanbul: Can.
Cevizci, Ahmet (2000). Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Paradigma.
Demir, Selçuk Timur (2017). “Modern Kültürde Kentten Kaçmanın ve Uzaklara Gitmenin Sosyolojisi”. İnsan Dergisi, 13: 242-252.
Durkheim, Emile (2013). İntihar. Zühre İlkgelen (Çev.). İstanbul: Pozitif.
Eroğlu, Ebubekir (1982). “İmgeyi Boşlayan Şiir”. Yönelişler Dergisi, 13: 1-5.
Fıscher, Ernst (1974). Sanatın Gerekliliği. Cevat Çapan (Çev.). İstanbul: Kuzey.
Frager, Robert (2011). Kalp, Nefs ve Ruhun Psikolojisi. İbrahim Kapaklıkaya (Çev.). İstanbul: Gelenek.
Fromm, Erıch (1995). Umut Devrimi. Şemsa Yeğin (Çev.). İstanbul: Payel.
Fromm, Erıch (2008). Özgürlükten Kaçış. Şemsa Yeğin (Çev.). İstanbul: Payel.
Fromm, Erıch (2019). Sahip Olmak Ya da Olmak. Aydın Arıtan (Çev.). İstanbul: Say.
Gıddens, Anthony(2012). Modernliğin Sonuçları. Ersin Kuşdil (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
Gıddens, Anthony,(2014). Modernite ve Bireysel Kimlik.Ümit Tatlıcan (Çev.). İstanbul: Say.
Guenon, Rene(2013). Varlığın Mertebeleri. Vildan Yalsuzuçanlar (Çev.). İstanbul: Etkileşim.
Gündoğan, Ali Osman (2018). Albert Camus ve Başkaldırma Felsefesi. İstanbul: Öteki.
Jung, Carl Gustav (2010). Keşfedilmemiş Benlik. Barış İlhan, Canan Ener Sılay (Çev.). İstanbul: İlhan.
Kalkan, Reşit Güngör (2010). Ben İsmet Özel Şair. İstanbul: Okur Kitaplığı.
Kanter, Fatih (2018). “Necip Fazıl’ın Şiirlerinde Anasır-ı Erba”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 20: 110-126.
Korkmaz, Ramazan(2014). İkaros’un Yeni Yüzü Cahit Sıtkı Tarancı. Ankara: Akçağ.
Korkmaz, Ramazan (2004). Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker.
Marcuse, Herbert (1972). Karşıdevrim ve Başkaldırı. Gürol Koca- Volkan Ersoy (Çev.). İstanbul: Ara.
Morley, Davıd; Robins, Kevın (2011). Kimlik Mekânları. Emrehan Zeybekoğlu (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
Özel, İsmet (1970). “Tanrı Mezarını Isıtsın”. Halkın Dostları Dergisi. 1. Ankara: 7.
Özel, İsmet (2013). Erbain, Kırk Yılın Şiirleri. İstanbul: Tiyo.
Özel, İsmet (2014). Waldo Sen Neden Burada Değilsin. İstanbul: Tiyo.
Rousseau, Jean Jacgues (2019). Emile. Yaşar Avunç (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
Said, Edward (2014). Yersiz-Yurtsuz. Aylin Ülçer (Çev.). İstanbul: Metis.
Sarlo, Beatriz (2012). Geçmiş Zaman. Peral Bayaz Charum, Deniz Ekinci (Çev.). İstanbul: Metis.
Sayar, Kemal (2013). Olmak Cesareti. İstanbul: Timaş.
Sayar, Kemal (2013a). Her şeyin Bir Anlamı Var. İstanbul: Timaş.
Sayar, Kemal (2013b). Merhamet. İstanbul: Timaş.
Sayar, Kemal(2013c). Sufi Psikolojisi. İstanbul: Timaş.
Sennet, Richard (2010). Karakter Aşınması. Barış Yıldırım (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
Sennet, Richard (2011). Ten ve Taş. Tuncay Birkan (Çev.). İstanbul: Metis.
Sımmel, Georg (2009). Bireysellik ve Kültür. Tuncay Birkan (Çev.). İstanbul: Metis.
Sımmel, Georg (2012). Modern Kültürde Çatışma. Tanıl Bora, Nazile Kalaycı, Elçin Gen (Çev.). İstanbul: İletişim.
TDK (2005). Türkçe Sözlük. (10. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu.
Tunalı, İsmail (2003). Marksist Estetik. İstanbul: Kaynak.
Tüzer, İbrahim (2012). İsmet Özel Şiire Damıtılmış Hayat. İstanbul: Dergâh.