ÇAMŞIHI YÖRESİ ÂŞIKLIK GELENEĞİ İÇİNDE KADIN ÂŞIK ÂŞIK HATİCE MİHRAP

Âşıklar içinde yaşadıkları toplumun dünya görüşünü, inançlarını, geleneklerini, sanat zevkini yansıtan ve yaşatan gelecek nesillere aktarılmasını sağlayan halk sanatçıları olarak bilinmektedirler. Âşıkların binlerce deyiş, düvaz, mersiye, miraçlama ve semahları belleklerinde tuttukları göz önüne alınırsa her birinin ayrı bir araştırma konusu olduğu görülecektir. 1950 yıllarından itibaren kentli yaşam tarzının ve teknolojik gelişimlerin etkisiyle icra ve aktarım yönünden farklılaştığı da bir gerçektir. Buna rağmen Âşıklık kurumu’nun çizgisini koruduğu görülmüştür. Âşık Edebiyatının Sivas’taki ilk temsilcilerine XVI.yy. da rastlanılmıştır. Pir Sultan Abdal, Pir Ali, Pir Garip, Kul Hüseyin XVII.yy. da Hüseyin Abdal, Kul Mustafa, Senem, Karaoğlan XVIII. yy. da Hayrani, Sefil Öksüz, Kul Mehmet gibi. Yöre yüzyıllardan bu yana getirmiş olduğu değişik kültürel gelenekler ve inançlar sayesinde, hala devam etmekte olan çok güçlü bir halk şiiri geleneğine sahiptir. Sivas ilinin Çamşıhı bölgesi ise âşıklık geleneği, tavır, üslup, folklorik zenginlik ve kadın âşıkların yoğunluğu bakımından özel bir bölgedir. Kadın âşıklar yirminci yüz yılın ikinci yarısından itibaren konu olarak işlenmeye başlanmıştır. Yörede yüzyıllardır süregelen, sözlü kültür süreci kültür birikimi ve bu kabullerin geçerli olması ve bunun genç kuşaklara aktarılması halen kültürün canlı bir şekilde yaşamasını sağlamıştır. Bu çalışma sürecinde Âşıklık geleneğinin temel unsurları olan mahlas alma, rüya sonrası âşık olma, usta çırak, Atışma karşılaşma, saz çalma, Çamsıhı köyleri âşıklık geleneği, katılımcı gözlem ve etnografi temelli kültür analizi ile elde edilmiş veriler ve kaynaklar toplanmıştır, Âşıklık geleneğini hala sürdüren kaynak kişiler tespit edilerek, âşıklık geleneği ve uygulamaları hakkında görüşmeler yapılmıştır. Sivas Çamşıhı Başören köyünde yaşamış olan köylüsü Âşık Celal Şahin ve üvey oğlu Hacı Şahin’le görüşülüp alan çalışmasında bulunulmuş ve Badeli âşık olan yörede farklı adlarla anılan (Âşık Fatoğ, Âşık Kız), Hatice Mihrap mahlasıyla bilinen kadın saz şairinin hayatı ve eserleri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

AŞIKLIK, SİVAS, KADIN AŞIK, ÇAMŞIHI

Minstrels Tradition of Çamşıhı Region ‘Woman Minstrels’, “Aşık Hatice Mihrap Sample”

Minstrels (in Turkish Aşık or Ozan) are known as folk artists who reflect the world view, beliefs, traditions and artistic taste of the society they live in and transfer them to future generations. Considering that the 'minstrels' keep thousands of sayings, duwaz, elegies, miraçlama and semahs in their memories, it will be seen that each of them is a separate research subject. It is a fact that since the 1950s, it has differentiated in terms of execution and transfer, with the effect of the urban lifestyle and technological developments. Despite this, it was observed that minstrelsy preserved its structure. In 16th century to the first representatives of Minstrel Literature in Sivas, has also been found. Pir Sultan Abdal, Pir Ali, Pir Garip, Kul Huseyin in 17th century, Hüseyin Abdal, Kul Mustafa, Senem, Karaoğlan, in 18th century Hayrani, Sefil Öksüz, Kul Mehmet. The region has a very strong tradition of folk poetry, which still continues, thanks to the different cultural traditions and beliefs it has brought over the centuries. The Çamşıhı region of Sivas province is a special region in terms of the tradition of 'minstrelsy', attitude, style, folkloric richness and the density of female minstrels. Since the second half of the twentieth century, women minstrels have been dealt with as a subject. The oral cultural process that has been going on for centuries in the region, the cultural accumulation and the validity of these assumptions and the transfer of this to the young generations still enabled the culture to live in a lively way. In this study, the basic elements of the tradition of minstrelsy were compiled by scanning the literature on the subject. As an example of female minstrel, the life and works of a female minstrel, known with the "Aşık Hatice Mihrap" (Also known Aşık Fatoğ or Aşık Kız), who is one of the important lovers in the region, has been examined.

Keywords:

SİVAS, WOMAN MİNSTRELS, ÇAMŞIHI,

PDF

___

Referans 1 Artun, E. (2017). Aşıklık Geleneği ve Aşık Edebiyatı. Adana: Karahan Kitapevi.
Referans2 Çınar, S. (2006). Kadın Aşıkların Müzikal Kimlikleri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi(8), 3125-3143. Mart 10, 2020 tarihinde alındı
Referans3 Çoruhlu, Y. (2015). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Referans4 Günay, U. (1992). Türkiye de Aşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi. Ankara: Akçağ Yayınları.
Referans5 Artun, E. (2017). Aşıklık Geleneği ve Aşık Edebiyatı. Adana: Karahan Kitapevi.
Referans6 Çınar, S. (2006). Kadın Aşıkların Müzikal Kimlikleri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi(8), 3125-3143. Mart 10, 2020 tarihinde alındı
Referans7 Çoruhlu, Y. (2015). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Referans8 Günay, U. (1992). Türkiye de Aşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi. Ankara: Akçağ Yayınları.
Referans9 Kaya, D. (1994). Sivas'ta Aşıklık Geleneği ve Aşık Ruhsati. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
Referans10 Kaya, D. (2007). Âşık Edebiyatının Sivastaki İlk Temsilcileri . Çukurova Üniversitesiİ Türkoloji Araştırmaları , 1,17.
Referans11 Köksel, B. (2012). Kadın Aşıklar. Ankara: Akçağ Yayınları.
Referans12 Köprülü, F. (1962). Türk Saz Şairleri. Ankara: Milli Kültür Yayınları.
Referans13 Köprülü, F. (1999). Edebiyat Araştırmaları. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Referans14 M. (2016). Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği İçinde Kadın Aşıklar Üzerine Bazı Düşünceler. Toplumu Dönüştüren Kadınlar Sempozyumu, (s. 20).
Referans15 Tekin, T. (1994). Tunyukuk Yazıtı. İstanbul: Simurg. Referans16 Türkmen, F. (2003). “Şah İsmail Hatayi’nin Alevi Bektaşiliği ve Alevi-Bektaşi Şairler Üzerindeki Etkileri”, I. Uluslararası Şah Hatai (Şah İsmail) Sempozyumu Bildirileri (9–11 Ekim 2003). Ankara: Hüseyin Gazi Kültür ve Sanat Vakfı Yayınları. s. 317–328
Referans17 Şahin, Hacı Zülfikar (1930) (üvey oğlu) Başören Köyü, Emekli, Ortaokul Mezunu, Görüşme Tarihi 04.07.2019
Referans18 Şahin, Hasan Hüseyin (1943) Başören köyü, Emekli, İlkokul Mezunu, Görüşme Tarihi 12.05.2020
Referans19 Şahin, Emine(1960) Başören Köyü, Ev hanımı, İlkokul mezunu, Görüşme Tarihi 17.08.2020
Referans20 Şahin, Mehmet (1943) Almanya, Serbest Çalışan, İlkokul Mezunu, Görüşme Tarihi 21.07.2020
Referans21 Şahin, Arif İstanbul. (1963) İstanbul, Serbest Çalışan, Ortaokul Mezunu, Görüşme Tarihi 17.01.2021
Referans22 Okan Şahin (1980) İstanbul, Serbest Çalışan, Üniversite mezunu, Görüşme Tarihi 23.01.2021