Handan YOKUŞ SEVÜK

Kolluk görevlilerinin silah kullanma yetkisi ve yaşam hakkı

Yaşam hakkı tüm hak ve özgürlüklerin varlık koşulu olarak temel insan haklarındandır ve demokratik bir hukuk devletinde devlet, yetki alanındaki kişilerin yaşam hakkını korumakla yükümlüdür. Bu bağlamda, kolluk görevlilerinin hangi şartlarda zor ve ateşli silah kullanabileceklerine ilişkin koşulların kanunla düzenlenmesi, sınırlandırılması ve denetlenmesi gereklidir. Kolluk görevlilerinin bazı durumlarda silah kullanma yetkisi kapsamında ölümcül güç kullanması da söz konusu olabilmektedir. Bu nedenle gücün kötüye ve keyfi olarak kullanılmasına, hatta önlenebilir kazalara karşı uygun ve etkin bir güvence sistemi geliştirilmelidir. Yaşam hakkından yoksun bırakılmayı haklı gösteren koşullar katı şekilde yorumlanmalıdır.

(Authority of police about the usage of weapons and the right to life)

The right to life is a basic human right and is considered to be the condition for existence of all liberties and rights. In a democratic state, governed by rule of law, the state has an obligation to protect the people living under its jurisdiction. In this regard, the circumstances in which the police can use force and weapons should be defined, limited, and controlled by law. There are times when the police use fatal force. This is why an effective and proper system must be developed to avoid the misuse and arbitrary use of force, as well as preventable accidents. The conditions legitimizing the breach of right to life should not be interpreted broadly.

PDF

___

Alderson J., İnsan Hakları ve Polis, Çev. İhsan Kuntbay, Strasbourg 1984.
Centel Nur-Zafer Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, 6. Bası, İstanbul 2008.
Demirbaş Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 6. Baskı, Ankara 2009.
Doğru Osman, İnsan Hakları Avrupa İçtihatları, İstanbul 1997.
Eryılmaz Bedri M.-Bozlak Ayhan, “Hukukumuzda Zor ve Silah Kullanma Yetkisi”, TBB Dergisi, S.83, Temmuz-Ağustos 2009.
Gemalmaz Semih, Yaşam Hakkı ve İşkence Yasağı, 2.Baskı, İstanbul 1994.
Gölcüklü Feyyaz-Gözübüyük Şeref, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, Ankara 1996.
Hafızoğulları Zeki, “İnsan Hakları, Polis Görevi ve Yetkisi”, AÜHFD, C.44, S.1-4 ,Yıl.1995.
Keskin Onur Can; “Alexisler Neden Ölüyor? Kolluğun Silah Kullanma Yetkisi ve Kişisel Güvenlik”, http://www.umut.org.tr/HukukunGencleri/ TamMetinlerSunular/OnurCanKeskin.pdf
Korff Douwe, Yaşam Hakkı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 2.
Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz Kitap, Çev. Özgür Heval Çınar- Abdulcelil Kaya, Avrupa Konseyi İnsan Hakları Kitapları No.8, 1. Baskı, Belçika 2006.
Özbek Veli Özer - Kanbur M. Nihat - Bacaksız Pınar - Doğan Koray - Tepe İlker, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2010.
Özgenç İzzet, Türk Ceza Kanunu Gazi Şerhi (Genel Hükümler), Ankara 2005.
Özgenç İzzet, Terörle Mücadele Kanunu, Ankara 2006.
Özgenç İzzet, “Kolluk Görevlilerinin Zor ve Silah Kullanma Yetkisi”, Polise Görev, Yetki ve Sorumluluk Veren Mevzuat Uygulamaları Eğitim Projesi (MUYEP) Tebliğleri-II, 23-28 Ekim 2007, Antalya, Ankara 2008.
Öztürk Bahri - Tezcan Durmuş - Erdem Mustafa Ruhan - Sırma Özge, Saygılar Yasemin-Alan Esra, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2009.
Savcı Bahri, Yaşam Hakkı ve Boyutları, Ankara 1980.
Sokullu-Akıncı Füsun, Polis Toplumsal bir Kurum Olarak Gelişmesi Polis Alt-Kültürü ve İnsan Hakları, İstanbul 1990.
Şafak Ali, “Polisin Kuvvete Başvurma Yetkisi, Zora Başvurma Türleri ve Sınırı Aşma Sorunu”, Polise Görev, Yetki ve Sorumluluk Veren Mevzuat Uygulamaları Eğitim Projesi (MUYEP) Tebliğleri-II, 23-28 Ekim 2007, Antalya, Ankara 2008
Tezcan Durmuş - Erdem Mustafa Ruhan - Sancakdar Oğuz, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, 2. Baskı, Ankara 2004.
Tezcan Durmuş - Erdem Mustafa Ruhan - Sancakdar Oğuz - Önok Rıfat Murat, İnsan Hakları El Kitabı, Ankara 2009.
Thompson Kate - Giffard Camile, İnsan Hakları İhlali olarak Öldürmenin Rapor Edilmesi - Yaşam Hakkının İhlali Olabilecek Olgular Uluslararası İnsan Haklarını Koruma Sisteminde Nasıl Belgelenmeli ve Bu Olgulardan Yola Çıkılarak Nasıl Harekete Geçilmeli?-, Çev. Yahya Berman-Erdem Akter, Ankara 2006.
Türközü S.Erdem - Özer Evren- Maggio Nadia Di, Türkiye İnsan Hakları Raporu 2008, Düzelti: Nart Bozkurt, Ankara 2009.
Türmen Rıza, “Memleketimden İnsan Manzaraları”, 2 Kasım 2008 tarihli Milliyet Gazetesi.
Yenisey Feridun, Uygulanan ve Olması Gereken Ceza Muhakemesi Hukuku Hazırlık Soruşturması ve Polis, İstanbul 1987.
İncelenen AİHM kararları için bkz. http://www.inhakbb.adalet.gov.tr (11.03.2010)
AİHM, Bakan/Türkiye, 12 Haziran 2007, Başvuru no:50939/99.
AİHM, Erdoğan ve diğerleri, 25 Nisan 2006, Başvuru no: 19807/92.
AİHM, Evrim Öktem/Türkiye, 4 Kasım 2008, Başvuru no: 9207/03.
AİHM, Güleç/Türkiye, 27 Temmuz 1998, Başvuru no.54/1997/838/1044
AİHM, Gülen/Türkiye, 14 Ekim 2008, Başvuru no. 28226/0214.
AİHM, Halis Akın/Türkiye Davası, 13 Ocak 2009, Başvuru no: 30304/02;
AİHM, Kanlıbaş/Türkiye, 8 Aralık 2005, Başvuru no: 32444/96
AİHM, Kasa/Türkiye, 20 Mayıs 2008, Başvuru no. 45902/99.
AİHM, Kılıç/Türkiye, 28 Mart 2000, Başvuru no: 22492/93.
AİHM, Mansuroğlu/Türkiye, 26 Şubat 2008, Başvuru no: 43443/98.
AİHM, Oğur/Türkiye, 20 Mayıs 1999, Başvuru no.21594/93.
AİHM, Perk ve diğerleri/Türkiye, 28 Mart 2006, Başvuru no: 50739/99.
AİHM, Sultan Karabulut/Türkiye, 19 Eylül 2006, Başvuru no: 45784/99.
AİHM, Yüksel Erdoğan ve diğerleri/Türkiye, 15 Şubat 2007, Başvuru no. 57049/00.