Sorunsalları, Tarihsel Gelişimi ve Temsilcileri Bağlamında Biyografi Teorisine Genel Bir Bakış

Biyografi, insan hayatını sözlü ya da yazılı olarak nakletmek ihtiyacından doğmuş olup bir yaşamı belli bir forma göre öyküleyerek anlatılaştırma edimidir. İlkel biçimi insanın yeryüzünde var olmaya başladığı en eski dönemlere kadar uzanan ve başlarda sözlü anlatılarda somutlaşan bu çaba, yazının icadıyla birlikte kayıt altına alınmaya başlar ve XVII. yüzyıldan itibaren modern bir edebî tür hâlini alır. XVIII. yüzyılda başlayan ve akademik olmaktan ziyade popüler yayınlar üzerinden gelişimini sürdüren biyografi teorisi çalışmaları, yaşamöyküsü yazıcılığının tarihî gelişimi, nitelikleri ve insan hayatını yansıtma iddiasının tartışılması gibi belirli konular üzerine yoğunlaşır. XXI. yüzyılın başlarından itibaren sosyal bilimlerde “biyografik bir dönemeç”e girilmesiyle bazı üniversitelerde biyografi araştırma merkezleri kurulmaya başlanır ve biyografinin itibarının artmasına bağlı olarak alan literatürü akademik açıdan güçlenir. Nitelikleri ve tarihî gelişimi açısından farklı başlıklar altında sınıflandırılabilecek olan biyografi teorisi çalışmalarının ortak özelliği, kurmaca-gerçek/bilim-sanat ayrımı başta olmak üzere türün konumlandırılması meselesine odaklanmasıdır. Dilin bir yaşamın gerçekliğini yansıtma kapasitesinin ve insan hayatının çizgisel ilerleyen tutarlı bir süreç olarak inşa edilmesinin tartışılması da alanın temel sorunsalları arasında yer alır. Bu çalışmada biyografi teorisi çalışmalarının temel problemleri ele alınacak ve tür üzerine yapılan çalışmaların tarihsel süreçteki gelişimi, teorisyenlerin görüşlerinden hareketle ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Biyografi teorisi, Samuel Johnson, Sidney Lee, Wilhelm Dilthey, Sigmund Freud

An Overview of the Theory of Biography in the Context of its Problems, Scholars and Historical Development

Theory of biography studies started in 18th century and continued its development through popular publications rather than academic journals. It focuses on specific issues such as the historical development of biography writing, its qualities and the discussion of its claim to reflect human life. With the "biographical turning point" in social sciences from the beginning of the 21st century, some universities have started to establish biography research centers and the literature on the field have become academically stronger thanks to the increase in the prestige of biography. The common feature of theory of biography studies, which can be classified under different titles based on their qualities and historical development, is that they focus on the positioning of the genre, primarily the distinction between fiction-fact/science-art. Discussing the capacity of language to reflect the reality of a life and the construction of human life as a linear and consistent process are among the main problematics of the field. In this study, the main problems of the studies on the theory of biography will be discussed first. Then the development of the studies in the historical process will be given with reference to the views of the theorists.

Keywords:

theory of biography, Samuel Johnson, Sidney Lee, Wilhelm Dilthey, Sigmund Freud,

PDF

___

Benjamin, G. G. (1939). “The New Biography”. The Historian, 1(2): 158-163.
Caine, Barbara (2019). Biyografi ve Tarih. Çev. Müge Sözen. İstanbul: Türkiye İş bankası Kültür Yayınları.
Çalışlar, Reşat Fuat (2011). Nietzsche ve Biyografi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çavuş, Rümeysa (2002). “Edebiyat İncelemelerinde Tarihe Yeni Bir Dönüş”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 42(1-2): 121-133.
Edel, Leon (1978). “Biography: A Manifesto”. Biography, 1(1): 1-3.
Elms, Alan C. (1994). Uncovering Lives-The Uneasy Alliance of Biography and Psychology. New York: Oxford University Press.
Freud, Sigmund (2016). Sanat ve Edebiyat. Çev. Emre Kapkın-Ayşen Tekşen. İstanbul: Payel Yayınevi.
Kallich, Martin (1958). “Psychoanalysis, Sexuality, and Lytton Strachey's Theory of Biography”. American Imago, 15(4): 331-370.
Karabaşoğlu, İlkay (2018). Modern Türkçe Edebi Biyografi: Beşir Fuat’ın Victor Hugo ve Voltaire Biyografileri Hakkında Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kırmızı, Abdülhamit (2013). Otur Baştan Yaz Beni. İstanbul: Küre Yayınları.
Kronick, Joseph G. (1984). “Hermeneutics and Literary Biography”. Boundary 2, 12(3): 99-120.
Lassing, Simone (2013). “Modern Tarihte Biyografi-Biyografide Modern Tarihyazımı”. Çev. Canan Özkılıç. Otur Baştan Yaz Beni. Ed. Abdülhamit Kırmızı. İstanbul: Küre Yayınları, 29-58.
Lee, Sidney (1911). Principles Of Biography. Cambridge: Cambridge University Press.
Monk, Ray (2007). “Life without Theory: Biography as an Exemplar of Philosophical Understanding”. Poetics Today, 28(3): 527-570.
Renders, Hans & De Haan, Binne (2014). “Towards Traditions and Nations”. Ed. Hans Renders-Binne De Haan. Theoretical Discussions of Biography. Boston: Brill Publishing.
Stevick, Philip (2017). Roman Teorisi. Çev. Sevim Kantarcıoğlu. Ankara: Akçağ Yayınları.
Ünlü, Aslıhan (2015). Biyografi ve Biyografik Dram. Ankara: NotaBene Yayınları.
Walter, James (2014). “The Solace of Doubt?-Biographical Methodology after the Short Twentieth Century”. Theoretical Discussions of Biography. Ed. Hans Renders-Binne De Haan. Boston: Brill Publishing, 43-58.