ANONİM HALK EDEBİYATI ÜRÜNLERİNDE KUR’AN-I KERİM ALGISI

Anonim halk edebiyatı ürünleri, içinden çıktığı toplumun duygu vedüşüncesini, hayata bakışını, kâinatı algılayışını ortaya koyan nadide değeresahip kültür unsurlarıdır. Kültürün şekillenmesinde dinin rolü tartışmasızbirinci derecede önemlidir. Medeniyet tasavvuru oluşumunun ilk aşaması,bilgi referansının (epistemoloji) ne olduğudur. Bu referansa göre maddî vemanevî varlıklara karşı bakış açısı (ontoloji) oluşur, hayata dair bir sistemortaya çıkar, maşerî akıl ve vicdana yerleşir. Yöneticiler, yönetim sistemleri veyönetimde etkin olanlar ortak kabul ve değerleri unutsa, ihmal etse bile halkbu bakış açısı ve tavrını sürdürür. Farklı yönetim sistemlerinin sürekli olarakhalkı dönüştürme çabasına rağmen atasözü, bilmece, türkü, masal gibi anonimhalk edebiyatı ürünleri sayesinde halkın hafızasında yaşar ve değerleri onagöre oluşur. Meselâ, cevabı “Kur’an” olan “Nar tanesi, nur tanesi; yeryüzününbir tanesi” bilmecesi halkın ortak şuur ve aklının bu ürünlere yansımasıdır. Bu,toplumun Kur’an’a bakışını yansıtır ve toplumun vazgeçilmez gerçeğini ortayakoyar. Bir türkünün sözleri arasında geçen “Getir el basayım Kelamullah’ı /Ne sen beni unut ne de ben seni” mısraında şairin en değerli bulduğu Kur’anüzerine yemin etmesi, içinden çıktığı toplumun değerlerine verdiği kıymetinyansımasıdır. İslâm medeniyetinin çekirdeği Kur’an’dır. Çünkü medeniyetinreferansı İslâm dininin kitabı Kur’an-ı Kerim’dir. Batı’da ise üretilen sanat veedebiyat, Hristiyanlık inancının yansımaları ve İncil’i referans almalarından kaynaklandığını söyleyebiliriz. Çalışmamızda anonim halk edebiyatınayansıyan Kur’an algısını örneklerle göstermeye çalışacağız.

___

  • Akalın, S. (1972). Türk Manileri. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. Aksoy, A. (1993). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü C. I-II. İstanbul: İnkılap Yayınevi. Aslan, E. (2011). Türk Halk Edebiyatı. Ankara: Maya Akademi Yayınları. Başgöz, İ., Tietze, A. (1999). Türk Halkının Bilmeceleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Çelebioğlu, A. (1987). Ninnilerimize Dair. Çocuk Edebiyatı Yıllığı. Çelebioğlu, A. (1995). Türk Ninniler Hazinesi. İstanbul: Kitabevi Yayınları. Çelebioğlu, A., Öksüz, Y. Z. (1995). Türk Bilmeceleri Hazinesi. İstanbul: Kitabevi Yayınları. Demir, N., Demir, F. (2010). Türk Ninnileri. Ankara: Sarkaç Yayınları. Dizdaroğlu, H. (1969). Halk Şiirinde Türler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Duymaz, A. (2002). İrfanı Arzulayan Sözler Tekerlemeler. Ankara: Akçağ Yayınları. Elçin, Ş. (1983). Türk Bilmeceleri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Eyüboğlu, E. K. (1973). 13. Yüzyıldan Günümüze Kadar Şiirde ve Halk Dilinde Atasözleri ve Deyimler C. I-II. İstanbul: Eren Yayıncılık. Gözükızıl, Ö. (2013). Çanakkale Halk Kültürü. Çanakkale: ÇOMÜ Yayınları. Üçer, M., Pekşen, F. ve Türkyılmaz, M. (2009). Mani Benim Ezberim- Sivas ve Çevresinden Maniler. İstanbul: Kitabevi Yayınları.