Osmanlı Seferleri’nde Orducu Esnafı’nın Fonksiyonları

Bu çalışma Osmanlı Askeri sistemi içinde yer alan ancak üzerinde pek durulmamış ve diğer askeri birliklerle karşılaştırıldığında küçük bir topluluğu kapsayan ve üstelik muharip olmayan bir grubu, orducuları ya da ordu esnafını ele almaktadır. Günümüzde özellikle Osmanlı askeri yapısı, teknolojisi ve lojistiğine yönelik bilimsel çalışmalarda bir artış gözlenmektedir. Çeşitli yıllara ait askeri seferler, sefer lojistiği, ordu yapısı, taktikler ve savaş araç gereçlerindeki değişimler ya da tek başına savaşlar bilimsel bir gözle değerlendirilmekte, neden-sonuç ilişkileri kurulmaya çalışılmaktadır. Orducu esnafının Osmanlı savaş aygıtındaki yeri ve önemini ele alacak bir çalışma makale boyutunu aşacak düzeydedir. Kısmen de olsa bu çalışmamızda, sefer sırasında Osmanlı ordusunun çeşitli ihtiyaçlarını gideren ve orducu adıyla seferde istihdam edilen lonca üyeleri ve üretimleri hakkında bilgi verilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Devleti, Sefer Organizasyonu, Lonca, Orducu Esnafı, Usta

Functions of Military Artisans in the Ottoman Campaigns

This study treats, a long neglected unit, the orducus or military artisans who were a part of Ottoman military system but compared to other military regiments were a rather small and besides a non-combatant group. Nowadays, it can be observed that, studies on the Ottoman military structure, technology and logistics are increasing. Military campaigns of various years, campaign logistics army structure, tactics and developments in the military apparatus or uniquely the wars are being evaluated and cause-resul trelations are tried to be determined A study that investigate the status and importance of the orducu artisans with in the Ottoman military machine is much broad than the scope of an article. This study, though for from beign a complete treatment, aims to investigate guild members, and their productions who supplied the various needs of the Ottoman Army and were employed in the campaigns under the name of Orducu (military artisans).

Keywords:

Ottoman Empire, Campaign Organization, Guild, Military Artisans, Craftsman,

PDF

___

Arşiv Belgeleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi (B.O.A.) Cevdet Belediye 4430. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (B.O.A.) Maliyeden Müdevver Defterler (MAD) 3284. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (B.O.A.) Mühimme Defterleri (MD) 14, 35, 39, 44, 52, 58, 59, 61, 73. Bursa Şer’iyye Sicilleri A.113, B.12, B.113. İstanbul Bȃb Mahkemesi Şer’iyye Sicili 115.
Tezler ve Yayımlanmış Eserler Ágoston, Gábor, Osmanlı’da Ateşli Silahlar ve Askeri Devrim Tartışmaları, Yayına Hazırlayan: Kahraman Şakul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2017. Akdağ, Mustafa, Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi, Cem Yayınevi 2 cilt, İstanbul 1995. Aksulu, N. Melek, Mohaç Esiri Bartholomaeus Georgievic (1505-1566) Ve Türklerle İlgili Yazıları, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1998. Aktepe, M. Münir, “Ahmed III Devrinde Şark Seferine İştirâk Edecek Ordu Esnafı Hakkında Vesikalar”, Tarih Dergisi, c. VII, sa.10, 1954, s. 17-30. Andrzejewski, Stanislav, Military Organization and Society, London 1954. Atıl, Esin, Levnî ve Sûrname. Bir Osmanlı Şenliğinin Öyküsü, Koçbank İstanbul 1999. Ekin, Ümit, Osmanlı İmparatorluğu'nda Nakliye Hayvanlarının Bakımı ve Masrafları, Kebikeç, 2004, Yıl:9, Sayı:17, s. 327-334. Emecen, Feridun M., “Haçova Savaşı 1596”, Osmanlı Klasik Çağında Savaş içinde,Timaş Yayınları 2. Baskı İstanbul 2011, s. 225-236. Ergenç, Özer, XVI. Yüzyıl’da Ankara ve Konya, Ankara Enstitüsü Yayınları Ankara 1995. Ertaş, M. Yaşar, “XVIII. Yüzyıl Başlarındaki Rumeli’deki Menzillerin Askeri Fonksiyonları”, Celal Bayar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, sa.1, Manisa 1997, s. 91-98. Ertaş, M. Yaşar, Sultanın Ordusu (Mora Fethi Örneği 1714-1716), Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2007. İşbilir, Ömer, XVII. Başlarında Şark Seferlerinin İaşe, İkmal ve Lojistik Meseleleri, (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1996. Kabakoğlu, Ahmet, İstanbul Külliyâtı İstanbul Ahkâm Defterleri. İstanbul Esnaf Defterleri 1. İstanbul Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları, İstanbul Araştırmaları Merkezi, İstanbul 1997. Kurat, Akdes Nimet, Prut Seferi ve Barışı 1123(1711), Türk Tarih Kurumu Basımevi 2 cilt, Ankara 1951. Kurtaran, Uğur, “Osmanlı Seferlerinde Organizasyon ve Lojistik”, Turkish Studies, c. 7, sa.4, 2012, s. 2269-2286. Lindner, Rudy Paul, Ortaçağ Anadolusu’nda Göçebeler ve Osmanlılar, Çeviren: Müfit Günay, İmge Kitabevi Ankara 2000. Mehmed Neşri, Neşri Tarihi, Hazırlayan: Mehmet Altay Köymen. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları 2 cilt, Ankara 1983. Murphey, Rhoads, Osmanlı Ordusu ve Savaş 1500-1700, Çeviren: M. Tanju Akad, Homer Kitabevi, İstanbul 2007. Türkmen, Mustafa Nuri, “XVII. Yüzyıl Sefer Menzillerinin Ekonomik Yönü Ve Esnafın Katkısı”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, c. XXII, sayı 34, Ankara 2003, s. 135-140. Veinstein, Gilles, “Du Marché Urbain Au Marché du Camp: L’institution Ottomane des Orducu”, Dans Mélanges Professeur Robert Mantran. Ed: Abdel Jelil Temimi, Zaghouan 1988, s.299-327. Yılmazer, Ziya, Topçular Kâtibi Abdülkâdir (Kadri) Efendi Tarihi (Metin ve Tahlîl), 2 cilt, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2003.