Cumhuriyet Döneminde İttihatçılığın Devamı Bağlamında Son Posta Gazetesi
İletişim araçlarından biri olan basın, geçmişten günümüze kadar toplumsal ve siyasal alanlarda tarihsel bir kaynak olarak önemli bir yere sahiptir. Osmanlı-Türk basın camiasının günümüze kadar sürdürdüğü işlevi yazar kadrosunun seçkinliğinde halk üzerinde etki sağlamak, dolayısı ile kamuoyu oluşturmaktır. Bu bağlamda gazeteler, Osmanlı-Türk siyasal hayatında iktidar ve muhalefetin ideolojilerini aktarımı noktasında bir enstrüman vazifesi görmüştür. Osmanlı son döneminde iktidar, meşruiyetini koruma, muhalefet ise iktidar dışındaki öteki’nin sözcülüğünü gerçekleştirme noktasında basını kullanmış, iktidar-muhalefet geleneği basındaki kalem kavgaları üzerinden devam etmiştir. Son Posta gazetesi yayınlandığı 1930-1962 arasındaki dönemlerde muhalefet kanadında olan ve bu algı üzerinden kendini gösteren bir kimliğe sahiptir. İttihatçı kadroya sahip olan Son Posta gazetesi her şeyden önce, İttihat ve Terakki’yi görünür kılmak, varlığını sürdürmek istemiştir. Çalışmamızın amacı Son Posta gazetesinin kuruluş gayesini, sosyal-siyasi çerçevesini irdelemek ve gazetenin basın hayatındaki yerini anlamlandırmaktır. İlk bölümde basının araçsallığı ve gazetelerle ilgili yapılmış çalışmaları, ikinci bölümde Son Posta gazetesinin tarihsel portresini ve basındaki yerini irdeledik.
Son Posta Newspaper in the Context of the Continuity of the Unionism in the Republican Era
Press, being one of the main branches of communication, Has a important place in History for being a major source to social and political fields. With the help of the Writers, Ottoman-Turkish press community still influences people and forms the public opinion to this day.In other words , Newspapers were a Instrument for Goverment and Opposition in ottoman-turkish political scene to relay their ideologies to the masses. In the last years of Ottoman empire, Goverment used the press to secure constitutionalism, Opposition on the other hand, used it to be the voice of the minorities outside of the Ruling class.The brawl between Goverment and opposition continued in the stories of newspapers. The newspaper called "Son Posta" which was active between 1930-1962, Has shown supportive of the opposition wing and took a clear stance beside them.Its staff being mostly Unionist, wanted to bring party of union and progress into the view and maintain its influence.Main goal of our project is to examine the motives behind the Estabilishment of Son Posta and its Sociopolitic aims also Discovering its place in the press world. In this project we examined the instrumentality of the press and the studies about the newspapers in the first part and historical process of “Son Posta Newspaper” with its place in press in the second part.
___
- Ahmad, Feroz,İttihat Ve Terakki (1908-1914),Kaynak Yay.,İstanbul,2017
Althusser, Louis, İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, Çev.Alp Tümertekin, İthaki Yayınları, İstanbul, 2006
Armaoğlu, Fahir 20.Yüzyıl Siyasi Tarihi,Timaş Yay.,İstanbul,2014
Ağaoğlu, Ahmet Serbest Fırka Hatıraları, İletişim Yay.,İstanbul,1994
Aydemir, Ş. Süreyya, Tek Adam,C.I, C.III., Remzi Kitabevi, İstanbul,t.y.
Benedict, Anderson, Hayali Cemaatler, Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, Çev. İskender Savaşır, Metis Yayınları, İstanbul, 2017
Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul,2003
Birgen, Muhittin, İttihat ve Terakki’de On Sene, Kitap Yayınevi, İstanbul,2017,s.94,95
Brummett, Palmira, II.Meşrutiyet Basınında İmge ve Emperyalizm (1908-1911), İletişim Yay., İstanbul,2003
Çavdar, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Serüveni 1839-1950, İmge Yay. İstanbul,t.y.
Ersanlı, Büşra Behar, İktidar ve Tarih: Türkiye'de "Resmi Tarih" Tezinin Oluşumu (1929-1937),Afa Yay., İstanbul,1996, s.65
Esatlı, Mustafa Ragıp,İttihat ve Terakki, Hürriyet Yay.,İstanbul,1975
Foucault, Michel, Bilme İstenci Üzerine Dersler (College de France Dersleri1970-1971), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul,2012
Göçmen, Muammer,İsviçre’de Jön Türk Basını ve Türk Siyasal Hayatına Etkileri,Kitabevi Yay., İstanbul, 1995
Güneş, İhsan, Birinci T.B.M.M.’nin Düşünce Yapısı (1920-1923),Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 1997
Güreli, Nail Dünden Bugüne Babıali, Heyamola Yay., İstanbul, 2009
Güvenir, O.Murat, II.Dünya Savaşı’nda Türk Basını,Gazeteciler Cemiyeti Yay.,İstanbul,1991
Güz, Nurettin, Serbest Cumhuriyet Fırkası Sonrası Basında Muhalefet ve 1931 Matbuat Kanunu, Gazi Üniversitesi, İletişim Fakültesi Yayınları, Ankara,1993
Hobsbawm, Eric, 1780’den Günümüze Milletler ve Milliyetçilik, Program, Mit ve Gerçeklik, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2010
Hobsbawm, Eric; Ranger, Terence, Geleneğin İcadı, Çev.Mehmet Murat Şahin, Agora Kitaplığı, İstanbul, 2006
İkinci Meşrutiyet Devrinde Basın ve Siyaset, Edtr:Hakan Aydın, Palet Yay.,Konya,2010
İskit, Rıfat Server, “Hususi İlk Türkçe Gazetemiz Tercüman-ı Ahval ve Agâh Efendi,Ulus Basımevi, Ankara,1937
Kabacalı, Alpay, Başlangıcından Günümüze Matbaa,Basın Ve Yayın, Literatür Yay., İstanbul,2000
Koloğlu, Orhan, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Basın, İletişim Yay.,İstanbul, 2006
Koloğlu, Orhan, “Takvim-i Vekayi, Türk Basınında 150 Yıl, (1831-1981,Çağdaş Gazeteciler Derneği Yay., Ankara, 1981
Koloğlu, Orhan, “İlk Gazete, İlk Polemik: Vekayi-i Mısriye'nin Öyküsü ve Takvim-İi Veka-yi ile Tartışması”, Çağdaş Gazeteciler Derneği Yay.,Ankara,1989
Konyar, Hürriyet, Ulus Gazetesi, CHP ve Kemalist İlkeler, Bağlam Yay, İstanbul,1999
Kaya, Erol, “Mustafa Kemal Atatürk’ün İlk Gazetesi Minber Açıklamalı Çeviri” Ebabil Yay.,Ankara,2007
Koloğlu, Orhan, Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi, Poizitif Yay.,İstanbul,2006
Korkmaz, Alemdar, Önsöz, Aytül Tamer, İrade-i Milliye Ulusal Mücadelenin İlk Resmi Yayın Organı,Tüstav Yay., 2004
Köktener, Aysun, “Bir Gazetenin Tarihi Cumhuriyet”,Yapı Kredi Yay.,İstanbul,2004
Lewis, Bernard Modern Türkiye’nin Doğuşu, Çev. Metin Kıratlı, Türk Tarih Kurumu Yayınları,1993
Mardin, Şerif, Türk Modernleşmesi, Makaleler IV, Der.Mümtaz'er Türköne,Tuncay Önder,İletişim Yayınları, İstanbul, 1994
Mardin, Şerif, Jön Türkler’in Siyasi Fikirleri,1895-1908,İletişim Yay.,İstanbul, 1983
Meşe, Ertuğrul Komünizmle Mücadele Dernekleri, Edtr;Tanıl Bora, İletişim Yay.,İstanbul,2016
Nutuk,C.I,Yay.Haz: Zeynep Korkmaz
Oktay, Ahmet, Toplumsal Değişme ve Basın, (1960-1986) Türk Basını Üzerine Uygulamalı Bir Çalışma, Bilim Felsefe ve Sanat Yay.,İstanbul,1987
Okyar, Fethi, Üç Devirde Bir Adam, Tercüman Yay., İstanbul,1980,s.385-388
Özcan, Ahmet Türkiye’de Popüler Tarihçilik, 1908-1960,Türk Tarih Kurumu Yay.,Ankara,2001
Özön, Mustafa Nihat, Namık Kemal ve İbret gazetesi: İnceleme, Yapı Kredi Yay.,İstanbul, 1997
Sertel, Zekeriya, Hatırladıklarım,Gözlem Yayınları,İstanbul,1977
Smith, Anthony D.,Milli Kimlik, Çev.Bahadır Sina Şener, İletişim Yayınları,İstanbul,1994
Tahir, Kemal, Yol Ayrımı, İthaki Yay.,İstanbul,2016
Tamer, Aytül, İade-i Milliye Ulusal Mücadelenin İlk Resmi Yayın Organı,Tüstav Yay., 2004
Topuz, Hıfzı, II.Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, Remzi Kitabevi,İstanbul,2003,
Tunaya, Tarık Zafer,Türkiye’de Siyasal Partiler C.1, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1988
Zürcher, Erik Jan,Milli Mücadele’de İttihatçılık, İletişim Yayınları, İstanbul, 2016
Zürcjer, Eric j Moderleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul,2000
Toprak, Zafer, Darwin’den Dersim’e Cumhuriyet ve Antropoloji, Doğan Yay.,İstanbul,2012
Üstel, Füsun, Makbul Vatandaş’ın Peşinde II.Meşrutiyet’ten Bugüne Vatandaşlık Eğitimi,İletişim Yay., İstanbul,2004
Oral, Fuat Süreyya, Türk Basın Tarihi, 1919-1965 Cumhuriyet Dönemi, Ankara, 1968,s.317
Yetkin, Çetin, Türkiye’de Askeri Darbeler ve Amerika,Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Yay., Antalya, 2010,s.15,26
Yerlikaya,İlhan,“XIX. Yüzyıl Osmanlı Siyasi Hayatında Basiret Gazetesi (Pancermenizm-Panislamizm-Panslavizm-Osmanlıcılık Fikirleri), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yay.,Van,1994
Yerlikaya, İlhan, II. Abdülhamid Döneminde Basın-Yarı Resmi Vakit Gazetesi (1875-1884), Kırıkkale 1996
- Makaleler
Akşin, Sina, “Jön Türkler”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C.III, İletişim Yay., İstanbul,1985,s.832-843
Akünal, Dündar, “Jön Türk Gazeteleri”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C.III, İletişim Yay.,1985,s.-850-856
Aliyef, Hamit, “Kemal Atatürk'ün Türkiye ile Sovyetler Birliği Arasında Dostluğun Kurulması ve Sağlamlaştırılmasındaki Rolü”, Ankara Üniversitesi, SBF Dergisi, C.36,S.1,Ankara,1981,s.69-85
Arabacı, Caner, “İttihat ve Terakki Basını”, Hakan Aydın, “İkinci Meşrutiyet Devrinde Basın ve Siyaset” Palet Yay.,Konya,2010,s.73-171
Coşkun, Nusret Sefa, “Basınımızın Kayıpları Biri Daha Gitti”, Taha Toros Arşivi, Dosya No: 44-Çetin-Aydın- Ragıp Emeç
Duman, Haluk Harun, “Süreli Yayınlar Üzerine Yapılmış Tezler Bibliyografyası”, Müteferrika, 1995, Bahar, No:5,s.157-189
Deringil,Selim, “İkinci Dünya Savaşı’nda Türk Dış Politikası”, Tarih ve Toplum,İletişim Yay., C.35,Kasım 1986,23-24
Gökçepınar, Sadeddin, “Halil Lütfü Dördüncü’nün Anıları”, Müteferrika, Bahar,1994, Sayı: II,s.53-84
Hanioğlu, Şükrü, “Jön Türk Basını”, Tanzimattan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yay., 1985,s.144-150
Pamuk, Şevket, “İkinci Dünya Savaşı Yıllarında İaşe Sorunu ve Köylülük”, Tarih ve Toplum,İletişim Yay., C.35,Kasım 1986,s.25-29
Korlaelçi, Murtaza, “Le Play Mektebi ve İlk Türk Temsilcisi Prens Sebehattin Bey”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.I, Kayseri, 1983, s.31-58
Turan, Murat, “Tek Parti Yöneticilerinin Söyleminde Yeni Toplumsal Kimlik ve Onun Sembolleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.7,Sayı:34,s.281-301
Hasan Üstün, “Türkiye’de Gazete Dağıtımı’nı Yaygınlaştırma Girişimleri (1930-1945)”, İstanbul Üniversitesi, İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı:34,İstanbul, 2008, s.107-125
Şirin,İbrahim, “İttihatçı Algısı ve İttihat ve Terakki Çalışmaları”, Türkiye’den Aydın Portreleri, Edtr: Aytaç Yıldız, Doğu Batı Yay.,Ankara,2017,s.257-277
Şirin, İbrahim, “İki Hükümet Bir Teşkilat: Garbi Trakya Hükümet-i Muvakkatesi’nden Cenub-i Garbi Kafkas Hükümet-i Muvakkate-i Milliyesi’ne”, Hıstory Studies, Volume 6, Issue 2, February,2014,s.125-142
- Son Posta
Akabegof, Enver Paşa Buhara’da Ruslar Tarafından Nasıl Öldürüldü? Son Posta, 13 Teşrinisani 1930-3 Kanunisani 1931.
- “Alpullu Makinelerinin Komisyoncusu Kimdir ?” Son Posta 28 Ağustos 1930
Apak, Rahmi: “Yetmişlik Bir Subayın Hatıraları”, Son Posta 11 Nisan 1955- 23 Mayıs 1955,
- Birgen, Muhittin
İttihat ve Terakki’de On Sene, Son Posta,16 Birinciteşrin1936,s.11-21 Ağustos 1937,s.11
“İttihat ve Terakki’ye Dair Neler Yazacağım?” Son Posta, 16 Birinciteşrin 1936
Bozdağ, İsmet, “Vatandaş’a Düşen Görev”, Son Posta, 4 Haziran 1960
Cahid, Burhan, “Parti Mi Kulüp Mü ?” Son Posta, 8 Temmuz 1945
Çalıkoğlu, Asım, “İstibdattan Cumhuriyet’e”, Son Posta, 20 Nisan 1953-3 Şubat 1954
“Demokrat Parti’nin Amacı Mesut Bir Türkiye Yaratmaktır”, Son Posta,9 Mart 1949
Emeç, Çetin, “Yassıada”, Son Posta, 7 Ocak 1962
- Emeç, Selim Ragıp
“İki Farklı Görüş”,Son Posta, 1Ağustos 1940
“Demokrasi Pek Güzel”, Son Posta,10 Mayıs 1940,s.3
“Beyaz Kadını Siyah Erkeğe Peşkeş Çeken Yüksek Strateji”, Son Posta,4 Temmuz 1945
“Basın ve Yayın Umum Müdürlüğü Kanunu”, Son Posta 19 Temmuz 1943
“İkiye Ayrılan Basınımız”, Son Posta,1Ağustos 1945
“Kendimizi Dünyaya Tanıtmalıyız”, Son Posta, 27 Eylül 1945
“Bir Barış ve Dostluk Sembolü”, Son Posta, 5 Nisan 1946
“Emri Vakilerin Devamı Karşısında”, Son Posta, 6 Nisan 1946
“Tehditle Teyit Olunan Bir Uzlaşma Teşebbüsü”, Son Posta,7 Nisan 1946
“Demokrat Parti’de”, Son Posta, 22 Mayıs 1955
“İktidara Gelirsek Dini Siyasilerin İşi Olmaktan Çıkaracağız”, Son Posta,3 Mayıs 1949
“İttihatçılar Divan-ı Ali de Hesap Veriyor”, Son Posta,27 Temmuz 1930-9 Kanunuevvel 1930
Kolağası Resneli Niyazi, “Hürriyet Güneşi”,Son Posta 1 Nisan 1958-26 Mayıs 1958
“Matbuat Hatıraları”, Selim Ragıp Emeç, Son Posta,20 Birincikanun 1939
“Matbuat Hatıraları”,“Ekrem Uşaklıgil, Son Posta, 25 Birincikanun 1939
“Menderes’in Konuşması”, Son Posta, 22 Mayıs 1955
“Memlekette Niçin Bir Traktör Kullanılmasını İstiyorlar ?” Son Posta 28 Ağustos 1930
Nuri Demirağ Parti Kurmak İstiyor, Son Posta, 8 Temmuz 1945
Sertel, Zekeriya
Fakire Hürmet Zamanı Geldi, Son Posta, 30Ağutos 1930
Halk Fırkası Devletçi Bir Fırka mıdır ?,Son Posta, 28 Eylül 1930
Fakiri Savunduğum İçin Mahkemede, 17 Şubat 1931;Sertel, a.g.e.s,200,201
Boğuluyoruz Biraz Hava İstiyoruz, Son Posta, 27 Temmuz 1930
Fethi Bey’in Yeni Fırkası,10 Ağustos 1930
- Şakir, Ziya
İttihat ve Terakki Nasıl Doğdu Nasıl Yaşadı Ve Nasıl Öldü? Son Posta 23 Nisan 1933-28 Nisan 1935
İttihatçılar Devrinde Muhalefet, Son Posta 18 Temmuz 1936-17 Birinciteşrin 1936
- Tan, Mümtaz Turhan
Türk Baykal’dan Balkan’a At Taşıdı, Son Posta, 5 Nisan 1935
Rüyada Hürmetsizlik Gösterdi Ben De Uyanır Uyanmaz Astırdım, Son Posta, 10 Kanunisani 1933
“Welcom Missouri”, Son Posta, 5 Nisan 1946
“Yerli Şekerler Rekabet Karşısında”, Son Posta, 11 Ağustos 1930