Birinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde Kayseri Vekillerinden Ahmet Rifat Çalıka

Ahmet Rifat Çalıka, hukuk ve siyaset adamı. Kayseri’de 1888 senesinde dünyaya gelen Çalıka, babası alay kâtibi olduğu için eğitim hayatına farklı şehirlerde devam etmek zorunda kalmıştır. Son olarak İstanbul Hukuk Mektebi’nden mezun olmuştur. Maydos Müdde-i Umimisi iken 1914 yılında Kayseri’ye belediye başkanı olan Rifat Çalıka, 1916 yılına dek bu görevini sürdürmüştür. Belediye Başkanı olduğu sırada Osmanlı Mebusan Meclisi’ne mebus seçilmiş ve 21 Aralık 1918 tarihinde Meclis feshedilinceye kadar görevde kalmıştır. Meclisin feshedilmesinin ardından tekrar belediye başkanı olmuş ve 1919 kadar da bu görevi üstlenmiştir. Sivas Kongresi sonrasında Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’ne katılmıştır. Büyük Millet Meclisi’nin açılmasıyla Ankara’ya gelerek I. Dönem milletvekili olmuştur. Rauf (Orbay) ve Fethi (Okyar)’ın meclise başkanlık ettiği hükümetlerde Adalet Bakanı olarak görevlendirilmiştir (16 Ağustos 1922-18 Ağustos 1923). Ancak Büyük Millet Meclisi’nde ilk meclisin lağvedilip ikinci meclisin oluşturulması döneminde bağımsız aday olan Çalıka, az bir oy farkıyla milletvekili seçilememiştir. Bu durumun ortaya çıkışında, her ne kadar uç noktada bir muhalefet yapmasa da, Meclis’te ikinci grup adı verilen muhalefet grubunda yer almış olmasının etkisi büyüktür. Meclise giremeyince siyaseti bırakmış ve ardından yine 1924-1925 yılları arasında belediye başkanlığı yapmıştır. Böylece farklı zamanlarda üç kez Kayseri Belediye Başkanı olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Kayseri, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Milletvekili, Bakan, Belediye Başkanı

Ahmet Rifat Çalıka From the Kayseri Deputies in the First Era of the Grand National Assembly of Turkey

Ahmet Rifat Çalıka, lawyer and politician. Çalıka, who was born in 1888 in Kayseri, had to continue his education life in different cities because his father was a regiment clerk. Lastly, he graduated from Istanbul Law School and while he was judiciary of Maydos, he became mayor of Kayseri in 1914 and continued to serve until 1916. When he was Mayor, he was elected as deputy to the Ottoman Parliament and remained in office until the Parliament was abolished on 21 December 1918. After the abolishment of the Parliament, he became mayor again and continued to serve until 1919. He joined the Müdafaa-i Hukuk Community after the Sivas Congress. With the opening of the Grand National Assembly, he came to Ankara and became a deputy in the first term. He was appointed as a Minister of Justice in the governments when Rauf (Orbay) and Fethi (Okyar) headed to the Assembly (16 August 1922-18 August 1923). However, Çalıka, who was an independent candidate during the period when the first parliament was abolished and the second parliament was formed in the Grand National Assembly, was not elected as a deputy. In the emergence of this situation, although it did not make an opposition in the extreme, it was a big influence of being in the opposition group called the second group in the Assembly. He abandoned politics after he could not enter the parliament and then he was mayor again between 1924 and 1925. Thus, he became the Mayor of Kayseri three times at different times.

Keywords:

Kayseri, Turkish Grand National Assembly, Deputy, Minister, Mayor,

PDF

___

Aydemir, Şevket Süreyya, Tek Adam Mustafa Kemal 1919-1922, c. II, İstanbul, 1999. Aydemir, Şevket Süreyya, Tek Adam Mustafa Kemal 1922-1938, c. III, İstanbul, 1999. Boratav, Korkut, Türkiye’de Devletçilik, Ankara, 2006. Çalıka, Hurşit, Kurtuluş Savaşı’nda Bir Adalet Bakanı Ahmet Rifat Çalıka’nın Anıları, İstanbul, 1992. Çavdar, Tevfik, Türkiye Ekonomisinin Tarihi 1900-1960, İmge Kitapevi, Ankara, 2003. Çoker, Fahri, Türk Parlamento Tarihi Milli Mücadele ve T.B.M.M. I. Dönem (1919-1923), cilt 2, No: 4. Çoker, Fahri, Türk Parlamento Tarihi Milli Mücadele ve T.B.M.M. I. Dönem (1919-1923), Cilt: II, No: 5. Demirel, Ahmet, Birinci Meclis’te Muhalefet İkinci Grup, İstanbul, 2013. Demirel, Ahmet, Birinci Meclis’te Mustafa Kemal’in Muhalifleri, İstanbul 2009. Demirel, Ahmet, İlk Meclis’in Vekilleri Milli Mücadele Döneminde Seçimler, İstanbul, 2014. Ertan, Temuçin Faik, Başlangıçtan Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Ankara, 2011. Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kayseri Ansiklopedisi, Cilt I, Kayseri, 2009. Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev. Metin Kıratlı, Ankara, 2004. TBMM Albümü 1920-2010. c. 1 1920-1950, Ankara, 2010. TBMM Gizli Celse Zabıtları, c. III, Devre I, İçtima 3, 6 Mart 1922- 27 Şubat 1923. Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, c.22, Birleşim 83. Dokuyan, Sabit, “I. Büyük Millet Meclisi’nde Kayseri Mebusları ve Milli Mücadeledeki Etkinlikleri”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 30, 2011/1, s.327-349. Taş, Fahri, “Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin İkinci Döneminde Bir Seçim Olayı”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5/1, (2012), s. 215-227. Dağcı, Mehtap, Ahmet Rifat Çalıka’nın Hayatı ve Faaliyetleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri, 2004. Kilci, Ahmet Nedim, Ahmet Hilmi Kalaç (1888-1966), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri,2005.