Bilecik Çevresindeki Demir Cürufları

Demir, insanlık tarihinin en stratejik madenlerinden biri olmuştur. Saban ve benzeri tarım aletleri ile üretim ekonomisinin başta gelen araçları, bu madenden imal edildiği için demir, insanlığa yeni ufuklar açmıştır. Diğer taraftan aynı madenden imal edilen kılıç, mızrak, ok uçları gibi savaş aletleri ise; tarihi süreç içinde toplumlararası mücadelenin adeta belirleyici unsurları haline gelmiştir. Türkler, demir madenini her iki amaç doğrultusunda başarılı bir şekilde kullanmak suretiyle dünya tarihinde, belirleyici bir rol oynamışlardır. Anadolu’nun Türkleşmesi sürecinde demiri işleyebilme becerileri, Türkleri Anadolu’nun egemen toplulukları karşısında avantajlı konuma getirmiş olmalıdır. Çalışmamıza temel teşkil eden Bilecik çevresinde tespit edilen demir cüruflarına da bu cihetten yaklaşılmıştır. Orta Sakarya vadisi, uzun bir süre “uc” bölgesi olarak gaza faaliyetlerine ev sahipliği yapmıştır. Aynı bölge, bir yandan da yerli Bizans idarecilerinin baskısı altında kalmış ve nihayetinde iki taraf arasında, mücadelenin en canlı olduğu saha olma özelliğini uzun süre devam ettirmiştir. Uclarda yaşayan Türkmen unsurların hem burada varlıklarını devam ettirebilmek hem de gaza faaliyetlerini yürütebilmek için ihtiyaç duydukları silahların hammaddesi demirdir. Saha çalışmaları sonucu tespit edilen demir ergitme alanları, bu faaliyetin lokal ve gözden uzak alanlarda yapıldığını ortaya koymuştur. Diğer yandan çalışma ile demir cevheri yataklarının tespitine de çalışılarak ergitme sahaları ile bağlantıları incelenmiştir.

Iron Slag Around Bilecik

Iron is one of the most strategic mines of human history. Plough and other similar tools have been manufactured in this mineral to create new horizons for humanity. On the other side, the swordsmanship, as well as warlike instruments, have become the decisive elements of inter-communal struggle. The Turks have been a decisive factor in world history by using the iron mine successfully for both purposes. The ability of tampering in the process of Turkization of Anatolia should have brought Turks advantageous position against the Byzantine recidents. The iron slag found in the vicinity of Bilecik, which is the base of this work, has also been approached this way. Central Sakarya Valley has been hosting the Gaza activities for a long time as a "Uc" region. The same region remained under the pressure of the native Byzantine rulers, and eventually it continued to be a field where the struggle between the two sides was the livelier for a long time. It was the raw material iron that Turkmens used in making weapons they needed for their Gaza activities (conquests) and maintaing life here. The iron melting areas, which are determined as a result of field works, have revealed that this activity is made in local and remote areas. On the other hand, studies have also been carried out to determine the deposits of iron ore deposits and their connections with melting sites.

___

  • Çoruhlu, Yaşar, Türk Mitolojisinin Ana Hatları, Kabalcı Yayınları, İstanbul, 2011. Göksu, Erkan, Türk Kültüründe Silah, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2008. Gumilëv, L.N., Eski Türkler (Çev. Ahsen Batur), Selenge Yayınları. İstanbul, 2011. Kafesoğlu, İbrahim, Türk Milli Kültürü, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1996. Önal, Ahmet, “16. Yüzyılın İkinci Yarısında Bilecik'te Top Güllesi Üretimi “, Tarih Boyunca Söğüt ve Kültürü, Edt.Taner Bilgin, Halim Demiryürek, Ertuğrul Gazi'yi Anma ve Söğüt Şenlikleri Vakfı Başkanlığı Yayınları, Söğüt, 2015. Özkaya, Yücel, XVIII. Yüzyılda Osmanlı Kurumları Ve Osmanlı Toplum Yaşantısı, Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1985. Türkmen, Fikret.–Türker, Ferah, "Geleneklerde ve İnançlarda Demir", Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, İzmir, 2014, c.XIV. s. 1. Zelyut, Rıza, Yabancı Kaynaklara Göre Türk Kimliği, Fark Yayınları, Ankara, 2008, s. 150.