Türkiye’de Devlet Araştırma Üniversitelerinde Kalite Sürecine Dayalı Etkinliğin Belirlenmesi

Bu çalışma Türkiye’de Yükseköğretim Kalite Sürecinde A1, A2 ve A3 kategorisinde yer alan Devlet Araştırma Üniversitelerinin 2016-2021 dönemine ait kalite etkinliğini göreli olarak ölçmeyi amaçlamaktadır. Üretim sistemlerinin etiklik belirlemesinde sıkça kullanılan yöntemlerden birisi olan Veri Zarflama Analizi (VZA) bu çalışmada da kullanılmıştır. Çalışmada her üretim biriminin yıldan yıla etkinlik değişimlerini hesaplayarak birimlerin teknik etkinlik, teknolojik etkinlik ve toplam faktör verimliliğindeki değişimleri belirlemek amacıyla VZA metoduna ek olarak Malmquist İndeksi (Mİ) metodu da kullanılmıştır. Çalışma verilerinin çözümlenmesinde DEA Solver LV(v8) Excel uzantısından yararlanılmıştır. Çalışmada Kalite etkinlik göstergesi olarak üniversitelerin “Kuruma Ait Bilgiler-Kalite Güvence Sitemi-Eğitim ve Öğretim-Araştırma ve Geliştirme-Toplumsal Katkı” başlıklarından belirlenen üç girdi ile dört çıktı verisi kullanılmıştır. VZA sonuçlarına göre üniversitelerin ortalama %31’i dönemin tamamında etkin olmuştur. Mİ sonuçlarına göre ise Toplam Faktör Verimlilik Değişim (TFVD) skoru 1 değerinin üzerinde hesaplanan ilk 3 üniversite Fırat Üniversitesi, Erciyes Üniversitesi ve İstanbul Teknik Üniversitesi olmuştur. TFVD değeri azalan KVB’ler ise Çukurova Üniversitesi, Bursa Uludağ Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Ege Üniversitesi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi olarak saptanmıştır. Bu çalışmanın kalite sürecinde göreli etkin olan birimlerin etkinlik türü ve derecesinin belirlenerek göreli etkin olmayan birimlerde etkin olmak için yapılması gerekenlerin belirlenmesi ve bu konuda yapılacak diğer çalışmalara örnek olması açısından önemli olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Etkinlik, Yükseköğretim, Mİ, VZA.

Determination of Efficiency Based on the Quality Process in State Research Universıties in Turkey

This study aims to relatively measure the quality efficiency of the State Research Universities, which are in the A1, A2, and A3 categories in the Higher Education Quality Process in Turkey, for the period of 2016-2021. We used Data Envelopment Analysis (DEA). We used the Malmquist Index (MI) method in addition to the DEA. In the study were used of universities as quality efficiency indicators three inputs and four output data determined from the titles of "Institutional Information-Quality Assurance System-Education and Training-Research and Development-Social Contribution". According to the DEA results, an average of 31% of the universities were active throughout the term. Fırat University, Erciyes University, and Istanbul Technical University were the first 3 universities with a Total Factor Productivity Change (TFPC) score above 1 according to the results of MI. DMUs with decreasing TFPC values were determined as Çukurova University, Bursa Uludağ University, Istanbul University, Ege University, and Middle East Technical University. It is thought that this study is important in terms of determining the degree of effectiveness of the active units and determining what needs to be done to be effective in ineffective units and being an example for other studies to be done on this subject.

Keywords:

Quality Efficiency, High Education, MI, DEA.,

PDF

___

Abbott, M., & Doucouliagos, C. (2003). The efficiency of Australian universities: a data envelopment analysis. Economics of Education review, 22(1), 89-97.
Agasıstı, T. (2011). Performances and spending efficiency in higher education: a European comparison through non‐parametric approaches. Education Economics, 19(2), 199-224.
Agasıstı, T., & Dal, B. A. (2006). Data envelopment analysis to the Italian university system: theoretical issues and policy implications. International Journal of Business Performance Management, 8(4), 344-367.
Ahn, T., Charnes, A., & Cooper, W. W. (1988). Some statistical and DEA evaluations of relative efficiencies of public and private institutions of higher learning. Socio-economic Planning sciences, 22(6), 259-269.
Alabdulmenem, F. M. (2017). Measuring the Efficiency of Public Universities: Using Data Envelopment Analysis (DEA) to Examine Public Universities in Saudi Arabia. International Education Studies, 10(1), 137-143.
Anderson, R. I., et al. (2002). Technical efficiency and economies of scale: A non-parametric analysis of REIT operating efficiency. European Journal of Operational Research, 139(3), 598-612.
Arslan, A. E., & Güven, Ö. Z. (2018). Veri Zarflama Analizi İle Üniversite Etkinliklerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Çalışma: Türkiye Örneği. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 3(6), 86-105.
Athanassopoulos, A. D., & Shale, E. (1997). Assessing the comparative efficiency of higher education institutions in the UK by the means of data envelopment analysis. Education economics, 5(2), 117-134.
Avkıran, N. K. (2001). Investigating technical and scale efficiencies of Australian universities through data envelopment analysis. Socio-economic planning sciences, 35(1), 57-80.
Babacan, A., Kartal, M., & Bircan, H. (2007). Cumhuriyet Üniversitesi’nin etkinliğinin kamu üniversiteleri ile karşılaştırılması: Bir VZA tekniği uygulaması. CÜ İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(2), 97-114.
Bağcı, H. (2018). Kamu Hastaneleri Hizmet Sunum Performansının Veri Zarflama Analizi ve Malmquist İndeksi Yöntemleriyle Değerlendirilmesi. (Doctoral dissertation, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Balaguer-Coll, M. T., Prior, D., & Tortosa-Ausina, E. (2007). On the determinants of local government performance: A two-stage nonparametric approach. European Economic Review, 51(2), 425-451.
Banker, R. D., & Thrall, R.M. (1992). Estimation of returns to scale using data envelopment analysis. European Journal of Operations Research, 62, 74-84.
Banker, R. D., Charnes, A., & Cooper, W. W. (1984). Some Models for Estimating Technical and Scale Inefficiencies in Data Envelopment Analysis., Management Science, 30(9):1078- 1092.
Beasley, J. E. (1995). Determining teaching and research efficiencies. Journal of the operational research society, 46(4), 441-452.
Boussofıane, A., Dyson, R. G., & Thanassoulıs, E. (1991). Applied data envelopment analysis. European journal of operational research, 52(1), 1-15.
Caves, D. W., Chriıstensen, L. R., & Diıewert, W. E. (1982a). Multilateral comparisons of output, input, and productivity using superlative index numbers. The economic journal, 92(365), 73-86.
Caves, D. W., Chriıstensen, L. R., & Diıewert, W. E. (1982b). The economic theory of index numbers and the measurement of input, output, and productivity. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 1393-1414.
Cengiz, H., & Yukiı, M. (1998). Measuring value in MBA programmes. Education Economics, 6, 11-26.
Charnes, A., Cooper, W. W., & Rhodes, E. (1978). Measuring The Efficiency of Decision Making Units. European Journal of Operational Research,, Vol.2, ss. 429–444.
Charnes, A., et al. (1997). Data envelopment analysis theory, methodology and applications. Journal of the Operational Research society, 48(3), 332-333.
Coelli, T. J., Rao, D. S. P., O’Donnell, C. J., & Battese, G. E. (2005).Coellı, T. J., et al. (2005). An introduction to efficiency and productivity analysis. springer science & business media.
Cooper, W. W., Seiıford, L. M., & Tone, K. (2007). Data envelopment analysis. A Comprehensive Text whith Models, Application, References and DEA-Solver Software, Second Edition, Springer Science, New York, 43-128.
Cooper, W. W., Seiford, L. M., Tone, K., & Zhu, J. (2007). Cooper, W. W., et al. (2007). Some models and measures for evaluating performances with DEA: past accomplishments and future prospects. Journal of Productivity Analysis, 28(3), 151-163.
Cooper, W.W., Seiıford, L. M., & Zhu, J. (2011). Data envelopment analysis: History, models, and interpretations. In Handbook on data envelopment analysis (pp. 1-39). Springer, Boston, MA.
Çınar, Y. (2013). Türkiye’de kamu üniversitelerinin eğitim-araştırma etkinlikleri ve etkinlik artışında stratejik önceliklerin rolü: Çok-aktiviteli VZA uygulaması. SBF Dergisi, Ankara, 68(2), 27-62.
Çınaroğlu, E., Doruk, N., & Tunahan, A. (2018). Erciyes Üniversitesi fakültelerinin veri zarflama analizi yöntemiyle etkinlik analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14(4), 1025-1043.
Dundar, H. & Lewiıs, D. R. (1995). Departmental productivity in American universities: Economies of scale and scope. Economics of Education review, 14(2), 119-144.
Dyson, R. G., et al. (2001). Pitfalls and protocols in DEA. European Journal of operational research, 132(2), 245-259.
Erdem, A. R. (2005). Üniversitenin var oluş nedeni (üniversitenin misyonu). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(17), 75-86.
Ergülen, A., Öcal, F.M., & Harmankaya, İ. (1992). 1992’de Kurulan Devlet Üniversiteleri Üzerine Bölgesel Veri Zarflama Analizi Uygulaması. International Journal of Entrepreneurship and Management Inquiries, 3(5), 175-190.
Eroğlu, E., & Atasoy, M. C. (2006). Veri Zarflama Analizi ile etkinlik ölçümü ve etkin karar birimlerinin duyarlılık analizi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 35(2), 73-89.
Färe, R, et al. (1994). Productivity growth, technical progress, and efficiency change in industrialized countries. The American economic review, 66-83.
Flegg, A. T., Allen, D. O., Field, K., & Thurlow, T. W. (2004). Flegg, A.T., et al. (2004). Measuring the efficiency of British universities: a multi‐period data envelopment analysis. Education economics, 12(3), 231-249.
Golany, B. (1988). Note—A note on including ordinal relations among multipliers in data envelopment analysis. Management science, 34(8), 1029-1033.
Guccıo, C., Martorana, M.F., & Monaco, L. (2016). Evaluating the impact of the Bologna Process on the efficiency convergence of Italian universities: A non-parametric frontier approach. Journal of Productivity Analysis, 45(3), 275-298.
Gülel, F. E. (2014). Vakıf Üniversitelerinin 2011-2012 Eğitim-Öğretim Yılı Etkinliklerinin Ölçülmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(2).
Hai, N., Rui, W., Fang, W., & Rongcai, K. (2017, October). Haı, N., et al. (2017, October). Research on Universities’ Efficiency Assessment Based on Delphi, AHP & DEA. In 2017 10th International Conference on Intelligent Computation Technology and Automation (ICICTA) (pp. 331-335). IEEE.
Jacobs, R., Smıth, P. C., & Street, A. (2006). Measuring efficiency in health care: analytic techniques and health policy. Cambridge University Press.
Johnes, J., & Johnes, G. (1995). Research funding and performance in UK university departments of economics: A frontier analysis. Economics of Education Review, 14(3), 301-314.
Johnes, J., & Li, Y. U. (2008). Measuring the research performance of Chinese higher education institutions using data envelopment analysis. China economic review, 19(4), 679-696.
Kisaer, H., & Karabacakoğlu, C. (2004). Çukurova Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Performans Analizi. Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, 679.
Kutlar, A., & Kartal, M. (2004). Cumhuriyet üniversitesinin verimlilik analizi: fakülteler düzeyinde veri zarflama yöntemiyle bir uygulama. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 49-79.
Lewiın, A. Y., & Seıiford, L. M. (1997). Extending the frontiers of data envelopment analysis. Annals of Operations Research, 73, 1-11.
Lorcu, F. (2010). Malmquist toplam faktör verimlilik endeksi: Türk otomotiv sanayi uygulaması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39(2), 276-289.
Malmquist, S. (1953). Index numbers and indifference surfaces. Trabajos de estadística, 4(2), 209-242.
Mıkušová, P. (2015). An application of DEA methodology in efficiency measurement of the Czech public universities. Procedia Economics and Finance, 25, 569-578.
Min, H., Min, H., & Joo, S. J. (2008). A data envelopment analysis‐based balanced scorecard for measuring the comparative efficiency of Korean luxury hotels. International journal of quality & reliability management, 25(4), 349-365.
Norman, M., & Stoker, B. (1991). “Data Envelopment Analysis: The Assessment of Performance”, The Journal of the Operational Research Society, 43(9).
Özden, A. (2010). Günümüzde etkinlik kavramı ve ölçüm metotları. Türkiye IX. Tarım Ekonomisi Kongresi, 22-24.
Özel, G. (2014). Devlet üniversitelerinin etkinlik analizi: Türkiye örneği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(3), 124-136.
Rahimian, M., & Soltanifar, M. (2013). An application of DEA based Malmquist productivity index in university performance analysis. Management Science Letters, 3(1), 337-344.
Rao, D. P., & Coelliı, T. J. (2004). Catch-up and convergence in global agricultural productivity. Indian Economic Review, 123-148.
Sınuany‐Stern, Z., Mehrez, A., & Hadad, Y. (2000). An AHP/DEA methodology for ranking decision making units. International transactions in operational research, 7(2), 109-124.
Şahin, A. (2010). Örgüt kültürü-yönetim ilişkisi ve yönetsel etkinlik. Maliye Dergisi, 159, 21-35.
Uzgören, E., & Şahiın, G. D. (2013). Dumlupınar Üniversitesi Meslek Yüksekokullarının Performanslarının Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Ölçümü. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(18), 91-110.
Vassıloglou, M., & Giıokas, D. (1990). A study of the relative efficiency of bank branches: an application of data envelopment analysis. Journal of the operational research society, 41(7), 591-597.
Warning, S. (2004). Performance differences in German higher education: Empirical analysis of strategic groups. Review of industrial organization, 24(4), 393-408.
Yen, F. L., & Othman, M. (2011). Data envelopment analysis to measure efficiency of hotels in Malaysia. SEGi Review, 4(1), 25-36. Yen, F.L., & Othman, M. (2011). Data envelopment analysis to measure efficiency of hotels in Malaysia. SEGi Review, 4(1), 25-36.
Yükseköğretim Kalite Kurulu Başkanlığı. https://yokak.gov.tr/raporlar/kurum-gosterge-raporlari (12.05.2022).
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı. https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2022/arastirma-universiteleri-destek-programi-devreye-giriyor.aspx (05.09.2022).