Eskiçağ Yunan Felsefesi ve İbn Haldun’da Coğrafya ve İnsan İlişkisinin İncelenmesi

Yeryüzü, çevre veya bulunulan coğrafyanın şartları, insanı ve insan etkinliklerini sürekli etkilemiş ve etkilemeye de devam etmektedir. Çünkü insan gerek fizikî, gerek düşünsel ve ahlâkî olmak üzere birçok yönden bu faktörlere maruz kalmaktadır. Bu etkiyi yazıya döken düşünürlerin metinlerini inceleyerek, sorunun nasıl ve hangi boyutlarda ele alındığını ve nasıl anlaşıldığını ortaya koymak konuyu daha iyi anlamamızı sağlayacaktır. Özellikle bu sorunu büyük ölçüde çok daha eski tarihlerde inceleyen Eskiçağ Yunan filozofları ve sonrasında İbn Haldun’un görüşlerine bakılacaktır. İnsan ve çevre arasındaki ilişkinin ne olduğu, hangisinin daha ağırlıkta olduğu ve bunun ölçütünün ne olduğu tartışma konusudur. İnsan, doğanın parçası olduğuna göre, insanı dolayısıyla kendimizi daha iyi anlamak için, bu konu büyük önem arz etmektedir. Bu sebeple, makalemizde başlangıçta coğrafyanın ne olduğu, metodu, konusu kısaca incelendikten sonra coğrafyanın temel ilgi alanı olan mekân ve iklimin insanın yapısına, düşüncesine olan etkileri Eskiçağ Yunan dönemi düşünürleri ve İbn Haldun özelinde ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

İbn Haldun, , Coğrafya, , mekan, Eski Yunan Felsefesi

Studying The Relationship Between Geography and Human in Ancient Greek Philosophy and Ibn Khaldun

The conditions of the earth, the environment or the current geography have constantly influenced and continue to influence people and human activities. Because a person is exposed to these factors physically, intellectually and morally. We shall focus on the ideas of Ancient Greek thinkers Herodotus, Hippocrates, Aristotle and later Ibn Khaldun, who looked at this issue in far earlier ages. It is disputed how the relationship between humans and the environment is, which is more dominant and what the criterion for it is. Since human is a part of nature, this topic is of great importance in order to better understand human and thus ourselves. For this reason, in our article, after a brief consideration of what geography is, object, the effects of environment and climate, which are the main areas of interest of geography, on the structure and thought of human, will be discussed in the context of the ancient Greek thinkers and Ibn Khaldun. As a result, although the traces of the idea that geography affects the socialization, development, character and mentality of people in various aspects can be found in Herodotus, Hippocrates and Aristotle, it will be concluded that this effect is diversified and processed in detail and is related to causal ties with sociology in Ibn Khaldun’s views.

Keywords:

Geography, philosophy, space, climate, Ibn Khaldun.,

PDF

___

Ağrı, M. (2006). İslam Coğrafyacılarında Yedi İklim. 47, 195–214.
Aristoteles; Çev. Mete Tuncay. (1975). Politika. Remzi Kitabevi.
Corbin, H. (2013). İslâm Felsefesi Tarihi (A. Arslan (ed.); 2nd ed.). İletişim Yayınları.
Dağ, M. Aydın, H. (2017). Ortaçağ İslam Kültüründe Felsefe. Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
Gökberk, M. (1979). Felsefenin Evrimi. M.E.B.
Gümüşçü, O. (2012). Coğrafya’ya Davet. Yeditepe Yayınevi.
İbn Haldun. (2007). Mukaddime (S. Uludağ (ed.)). Dergâh Yayınları.
Karatani, K. (2019). İzonomi ve Felsefenin Kökenleri. Metis Yayınları.
Kaya, B. (2005). Türk Felsefe Tarihi. Asyaşafak Yayınları.
Kılıç, E. (2019). Doğa Felsefesi’nden Coğrafya’ya. In E. Elbaşı (Ed.), 1. İstanbul Uluslararası Coğrafya Kongresi Bildiri Kitabı (pp. 305–308). https://doi.org/10.26650/pb/ps12.2019.002.030
Kranz, Walther. (1994). Antik Felsefe: Metinler ve Açıklamalar. Sosyal Yayınları.
Liddell, H. G. . R. S. (2003). No TitlLiddell and Scott’s Greek-English Lexicon.
Pearcy G. Etzel, Lewis M. Axeand. (1948). The Substance of Political Geograpy. In World Political Geography (Second, pp. 3–13). Crowell Company.
Şahin, Cemalettin and Belge, R. (2016). İbn Haldun’da Coğrafi Determinizm. 57, 439–467.
The Oxford Dictionary of Current English. (1987). Oxford University Press.
Tümertekin, E. ve Ö. N. (2005). Ekonomik Coğrafya. Çantay Kitabevi.
Tümertekin, E. ve Ö. N. (2006). Beşeri Coğrafya: İnsan, Kültür, Mekan. Çantay Kitabevi.