Hazar Denizi'nden Akdeniz'e Zengezur Koridoru

27 Eylül 2020’de başlayan Azerbaycan – Ermenistan Savaşı’nın 10 Kasım’da Azerbaycan’ın kesin zaferi ile sonuçlanması ve otuz yıl süren Ermeni işgalinin son bulması, sadece Azerbaycan için değil, Güney Kafkasya bölgesi, Rusya, Türkiye, Irak, Suriye, İsrail’e kadar uzanan geniş bir coğrafyada yeni fırsatlar ve işbirliği olanakları doğurmuştur. Her ne kadar Ermenistan, savaştan kesin yenilgiyle çıktığını kabul eden ateşkes anlaşmasını imzalasa da, arkasına yaslandığı güçlerin desteğine güvenerek halen anlaşmanın hükümlerinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemektedir. Zengezur Koridoru Azerbaycan – Nahçıvan ulaşım hatlarının açılmasına ve garanti altına alınmasına neden olacağı kadar, bölgesel ve küresel ölçekte ulaşım ağının gelişmesi için de büyük olanaklar sağlayacaktır. Bakü – Tiflis – Kars demiryolu Azerbaycan’la Türkiye’nin Doğu, Karadeniz, İç Anadolu ve Marmara bölgelerini birbirine bağladığı halde, Zengezur Koridoru Azerbaycan`ı ve zerbaycan’ın bir parçası olan Nahçıvan’ı Türkiye’nin Güney Doğu ve Akdeniz bölgelerine bağlayabilir. Zengezur Koridoru Güneydoğu Anadolu’da çekilecek yeni demiryolu hattı aracılığıyla sadece Türkiye ve Azerbaycan için değil, Ermenistan’ın yanı sıra, Akdeniz’e kıyısı bulunan Suriye, Ürdün, İsrail, hatta Irak gibi devletlerin de demiryolu ulaşım ağına entegre olmalarına neden olabilecektir. Zengezur Koridoru aracılığı ile Azerbaycan’ın demiryolu ağı, Güney Doğu anadolu’da inşa edilecek yeni demiryolu hattının bir kolu ilerde İskenderun üzerinden Süriye ve İsrail`e kadar uzanan geniş bir coğrafyayı kapsayacak ve Asya-Orta Doğu, Rusya-Orta Doğu, Azerbaycan-İsrail ticaret ilişkilerinin gelişmesine, taşımacılık maliyetlerinin düşmesine ve geniş bir coğrafyada ulaşım ağlarının etnegresine neden olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Zengezur koridoru, Hazar havzası, Akdeniz bölgesi, Bakü-Zengezur-Nahçivan-Akdeniz demiryolu hattı

Zangezur Corridor from the Caspian Sea to the Mediterranean

The Azerbaijan-Armenia War, which started on September 27, 2020, ended with the decisive victory of Azerbaijan on November 10 and the end of the Armenian occupation that lasted for 30 years. It has created new opportunities and cooperation in a vast geography for Azerbaijan and the South Caucasus region, Russia, Iraq, Syria, and Israel, extending to Turkey. Although Armenia has signed the ceasefire agreement, which acknowledges that it has come out of the war with a decisive defeat, it still refuses to fulfill its obligations arising from the agreement's provisions, relying on the support of the powers behind it. The Zangezur Corridor will provide excellent opportunities for developing the transportation network on a regional and global scale and opening and guaranteeing the Azerbaijan-Nakhichevan transportation lines. While the Baku-Tbilisi-Kars railway connects Azerbaijan with the Eastern, Black Sea, Central Anatolia and Marmara regions of Turkiye, the Zangezur Corridor can connect Azerbaijan and Nakhchivan, which is a part of Azerbaijan, to the Southeastern and Mediterranean regions of Turkiye. The Zangezur Corridor through the new railway line to be built in Southeastern Anatolia will not only cause Turkiye and Azerbaijan but also countries such as Syria, Jordan, Israel, and even Iraq, which have a coast to the Mediterranean, to be integrated into the railway transportation network, as well as Armenia. Azerbaijan's railway network through the Zangezur Corridor, a branch of the new railway line to be built in South East Anatolia, will cover a wide geography extending from Iskenderun to Syria and Israel and will cover Asia-Middle East, Russia-Middle East, Azerbaijan-Israel. It will lead to the development of trade relations, the reduction of transportation costs and the integration of transportation networks in a vast geography.

Keywords:

Zangezur corridor, Caspian basin, The Mediterranean region, Baku-Zangezur-Nakhchivan-Mediterranean railway line,

PDF

___

ALİYEVA, Jeyla (2023), “KİV: İran Zengezur Dehlizinin Açılmasına Karşıdır”, Report Informasiya Agentliyi (E-Haber), 10 Nisan 2023, https://report.az/xarici-siyaset/kiv-iran-zengezur-dehlizinin-acilmasina-qarsidir/ (Erişim Tarihi: 12.04.2023).
AZADİ, Sevinç (2022), “İran`ın ‘Zengezur Dehlizi’ Hofu”, İki Sahil Gazetesi (Köşe Yazısı), 25 Ekim 2022, https://ikisahil.az/post/357819-iranin-zengezur-dehlizi-xofu (Erişim Tarihi: 13.04.2023).
AZERTAC (2022), “Nazir Ceyhun Bayramov: Bakü – Tiflis - Kars Demiryolu Tarihi Öneme Sahiptir”, Respublika (E-Haber), 28 Nisan 2022, https://respublika-news.az/news/nazir-ceyhun-bayramov-baki-tbilisi-qars-demir-yolu-tarixi-ehemiyyete-malikdir (Erişim Tarihi: 12.04.2023).
BAĞIROV, Mehdi (2023), “Azerbaycan Ulaşım ve Lojistik Sistemi Uluslararası Düzey: Tarihsel Yaklaşım, Mevcut Gerçekler ve Perspektifler”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.12(33), ss.312-326.
BBC (2021), “Zengezur Dehlizi: Azerbaycan ve Ermənistan Kommunikasiyaların Berpasında Niye Razılığa Gele Bilmirler?”, BBC News Azerbaycanca (E-Haber), 24 Nisan 2021, https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-56844543 (Erişim Tarihi: 12.05.2023).
FRIEDMAN, George (2017), Gelecek 100 Yıl. 21. Yüzyıl İçin Öngörüler (Çev. E.Gürsel, İ Şener), Pegasus Yayınları, İstanbul.
HAMZATLI, Mahammadnuru ve BÜBER, Hamza (2022), Zengezur Koridoru’nun Azerbaycan ve Türkiye’nin Dış Ticaretine Olası Etkileri, Eğitim Yayınevi, Konya.
HASANOĞLU, Murtaza ve MAMMADOV, Asim (2020), “İkinci Karabağ Savaşı Sonrası Azerbaycan - Türkiye İlişkileri”, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, S.3(3), ss.522-529.
INDEPENDENT TÜRKÇE (2022), “Yaptırımların Ardından Rusya Arayışta: ‘Kuzey - Güney Koridoru, Süveyş Kanalı`na Ciddi Rakip Olabilir’”, Independent Türkçe (E-Haber), 29 Ekim 2022, https://www.indyturk.com/node/dünya/yaptırımların-ardından-rusya-arayışta-kuzey-güney-koridoru-süveyş-kanalına-ciddi (Erişim Tarihi: 22.04.2023).
İSMAYILOV, Vüqar (2021), “‘Zengezur Dehlizi Olmamalıdır’, Fransalı Sefirden Garezli Açıklama”, Modern.az Informasiya Agentliyi (E-Haber), 23 Temmuz 2021, https://modern.az/az/news/299527/zengezur-dehlizi-olmamalidir-fransali-sefirden-qerezli-aciqlama (Erişim Tarihi: 13.05.2023).
MECEK, Mehmet (2018), “Azerbaycan’ın Devlet Yapısı ve Taşra Yönetiminde Merkez – Yerel İlişkileri”, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.7(1), ss.51-77.
PİRİNÇÇİ, Ferhat ve GÜLER, Mehmet Çağatay (2020), “Karabağ’da Kırılan 26 Yıllık Paradigma”, İrs-Az Dergisi, S.19(Kış), ss.37-45.
RAIL TURKEY (2013), “2017–2023 TCDD Konvansiyonel Demiryolu Haritası”, Rail Turkey Tr Corprate Web Page (E-Map), 8 Temmuz 2013, https://tr.railturkey.org/2013/07/09/demiryolu-2023-hedefler-konvansiyonel/demiryoluharitasi2023/ (Erişim Tarihi: 21.01.2023).
ROSENBERG, Matt (2018), “What is Mackinder`s Heartland Theory?”, ThoughtCo (E-Article), 10 Eylül 2018, https://www.thoughtco.com/what-is-mackinders-heartland-theory-4068393 (Erişim Tarihi: 13.05.2023).
SEFERLİ, Hacı Fahreddin (2014), "Nahçivan'ın Abluka Durumu Zengezur'un Ermenistan'a Bağlanması ile Başladı", Yeni Türkiye, S.60, ss.1-7.
SÜLEYMANOV, Elchin, RAHMANOV, Farhad ve ALIRZAYEV, Elvin (2018), “Bakı-Tbılısı-Kars Demıryolu Hattı`nın Azerbaycan ve Bölgenin Jeoekonomisine Etkisi”, Conference: Azerbaycan Beynelhalk Ulaşım Sisteminde Hedefler ve Perspektifler, 2-5 Ekim 2018, Baku Engineering University, Baku (Azerbaycan).
SÜMER, Artemis (tarihsiz), “Kars - Tiflis Bakü Demiryolu (KTB) Projesi”, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Kurumsal Web Sayfası (E-Makale), (tarihsiz), https://www.mfa.gov.tr/kars---tiflis-baku-demiryolu-_ktb_-projesi-.tr.mfa (Erişim Tarihi: 13.05.2023).
ÜSTE, Ahmet Nazmi ve SANILI AYDIN, Ülviyye (2022), “Güney Kafkaslarda Bölgesel Güvenlik Kompleksi Teorisi Bağlamında Zengezur Koridoru’nun Önemi”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.20(Özel Sayı), ss.261-274.