GİRESUN YÖRESİ KEMENÇECİLİK GELENEĞİNDE MİZAHİ DESTANLAR

Giresun yöresi kemençecilik geleneği, âşıklık geleneğiyle icra mantığı, tekniği, ortamı ve bağlı bulunduğu kültür dairesi gibi açılardan benzer özellikler göstermektedir. Sadece kullanılan müzik aleti ile bazı geleneksel özelliklerde farklılıklar göze çarpmaktadır. İki gelenek arasındaki bu sıkı ilişki şekil, tür bağlamında benzer özelliklere sahip ürünlerin ortaya konulması sonucunu da doğurmuştur. Âşıklık geleneğinin önde gelen türlerinden birisi de “destan”dır. Kemençecilik geleneği de tıpkı âşıklık geleneğinde olduğu gibi, destan türünden eserler vermiştir. Bilindiği üzere âşıklar, hemen her konuda söyledikleri bu destanları “koşma” ve “mani” biçimleriyle meydana getirmişlerdir. Kemençecilik geleneğinin temsilcileri ise değişik konular üzerine inşa ettikleri destanları, diğer pek çok üründe olduğu gibi, 7 heceli “mani” biçimiyle oluşturup icra etmişlerdir. Bu çalışmada, Giresun yöresi kemençecilik geleneğinin meydana getirdiği mizahi destanlar, bilinen en eski örnek sayılan ve Kemal İpşir (Durkaya) tarafından icra edilen “Destan” başlıklı metin ile İbrahim Gülpınar tarafından icra edilen “Köroğun Bemece’si” ve “Feysbuk” başlıklı metinler üzerinden değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu noktada, gelenek içerisinde üretilen mizahi destanların, şekil ve tür özellikleri dışında işlevleri, oluşumlarında etkili olan bireysel ya da toplumsal hadiseler ile fıkra türüyle olan ilişkileri de tartışılmıştır.

___

AKAT, A. (2012). Doğu Karadeniz Bölgesinde Çepniler ve Müzik. Trabzon: Serander
Yayınevi.
AKPINAR, Ö. (2010). Giresun Türküleri ve Oyun Havaları. Hazırlayan: Hüseyin Akpınar.
İstanbul: Kitabevi Yayınları.
BORATAV, P. N. (2014). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
ÇİÇEK, S. (2006). Kemençenin Ordinaryüsü Picoğlu Osman. İstanbul: Melisa Matbaacılık.
ÇOBANOĞLU, Ö. (2000). Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü. Ankara: Akçağ
Yayınları.
DUMAN, M. (2004). Kemençemin Telleri Karadeniz Kemençesi, Kemençeciler ve Türküleri.
İstanbul: Trabzon Araştırmaları Merkezi Vakfı Yayınları.
EKİCİ, S. (1990). “Giresun İli Halk Müziği Üzerine Bir Araştırma” Milli Folklor. 1(6), 47-48.
GÜNAY, H. (1998). “Görele’de Kemençe ve Kemençeciler” Giresun Kültür Sempozyumu 30-
Mayıs 1998 Bildiriler. s. 471-478. İstanbul: Giresun Belediyesi Kültür Yayınları.
GÜNAY, H. (1999). “Durkaya (Kemal İpşir)” Görele Lisesi Dergisi. 22, 28-30.
GÜNAY, H. (2005). “Görele’de Sözlü ve Sözsüz Halk Musikisi” Cumhuriyetin 80. Yılında
Görele Kültür Sanat Sempozyumu Bildiriler (20 Aralık 2003). s. 79-88. İstanbul: Melisa
Matbaacılık.
GÜNAY, U. (1993). Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi. Ankara: Akçağ
Yayınları.
GÜNDOĞDU, S. M. (2011). Karadeniz Kemençe Sanatçısı Katip Şadi ve Tekniği.
Yayımlanmamış Bitirme Çalışması, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Türk
Musikisi Devlet Konservatuarı.
GÜNDOĞDU, M. (2014). Mihr-i Kemençevi Piçoğlu Osman Efendi. İstanbul: Arı Sanat
Yayınevi.
GÜVENÇ, A. Ö. (2015). Âşık Tarzı Şiir Geleneğinde Mizahi Destanlar. Ankara: Gece Kitaplığı
Yayınları
KAYA, D. (1998). “Giresun’da Âşık Tarzı Şiir Geleneği” Giresun Kültür Sempozyumu 30-31
Mayıs 1998 Bildiriler. s. 237-246. İstanbul: Giresun Belediyesi Kültür Yayınları.
KÜÇÜK, A. (2015a). Giresun Yöresi Kemençecilik Geleneği Üzerine Bir Araştırma.
Yayımlanmamış Doktora Tezi, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü.
KÜÇÜK, A. (2015b). “Giresun Yöresi Kemençecilik Geleneği ve Popüler Kültür” Uluslararası
Türk Dünyası Kültür Araştırmaları Dergisi. C. 1, S. 1, s. 130-146.
KÜÇÜK, A. (2015c). “Giresun Yöresi Kemençecilik Geleneği ve Bu Bağlamda Ortaya Çıkan
Türkülerin İşlevleri” Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. 4(3), 1149-
KÜÇÜK, A. (2016). Ozan (Ahmet) Topçuoğlu Hayatı, Sanatı, Şiirleri. İstanbul: Portakal Basım.
ÖZDEMİR, E. (2008). “Giresun Müziğinde Tür Çeşitliliği” Uluslararası Giresun ve Doğu
Karadeniz Sempozyumu Bildirileri (09-11 Ekim 2008). C. 2, s. 665-669. Ankara:
Giresun Belediyesi Yayınları.
ŞİŞMAN, B. (2007). “Karadeniz Yöresinde Yaşayan Kemençeli Âşıklık Geleneği”
Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 1(1), 211-224.
ÜÇÜNCÜ, K. (2007). “Trabzon Yöresi Sözlü Kültür Geleneğinde İcra Töresi ve İcra Ortamları
Açısından Kemençecilik” Karadeniz Araştırmaları Balkan, Kafkas Doğu Avrupa ve
Anadolu İncelemeleri Dergisi. 12, 127-135.
Sözlü Kaynaklar
KK-1: Ahmet Torun, Görele 1956, Yüksekokul Mezunu, Emekli Öğretmen. (Görüşme Tarihi:
08.2013)
KK-2: Hayrettin Günay, Görele 1954, Üniversite Mezunu, Emekli Öğretmen. (Görüşme Tarihi:
08.2013)
KK-3: İbrahim Gülpınar, Tirebolu 1971, İlkokul Mezunu, Kemençeci. (Görüşme Tarihi:
08.2014)
KK-4: Yunus Gülşen, Görele 1959, Lise Mezunu, Emekli Memur. (Görüşme Tarihi:
08.2014)