Marulda Bitkisel Özellikler, Bazı Kalite Özellikleri ve Elementler Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi
Bu çalışma, farklı oranlarda vermikompost uygulanarak yetiştirilen marulda bitkisel özellikler, bazı kalite özellikleri ve besin elementleri arasındaki ilişkileri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma, 2017 yılı sonbahar yetiştirme döneminde Karabük ili’nde ısıtmasız plastik serada yürütülmüş ve Maritima çeşidi kullanılmıştır. Çalışmada 19 adet bitkisel ve kalite ile ilgili özellik ile 21 adet element incelenmiştir. İncelenen özellikler arasındaki ilişkiler korelasyon analizi ile değerlendirilmiştir. İncelenen özelliklere ait minimum ve maksimum değerler, ortalamalar, standart hatalar, standart sapmalar ve varyasyon katsayıları belirlenmiştir. Farklı gübre uygulamalarının kullanıldığı marulda; bitki boyu 16.00- 30.00 cm, bitki yaş ağırlığı 133.80-320.90 g, pazarlanabilir yaprak sayısı 18-36, klorofil miktarı 13.10- 29.30 spad, azot içeriği %4.29-6.98, fosfor içeriği 2211-3711 mg kg-1 ve potasyum içeriği 17129-25354 mg kg-1 arasında değişiklik göstermiştir. Çalışmada vermikompost uygulamalarının marulda bitki gelişimi, kalite ve bitki besin elementi içeriği üzerine olumlu etkilerinin olduğu saptanmıştır. Korelasyon analizinin sonucunda, yaprak boyu ile yaprak eni arasında (r = 0.827**) ve kuru madde oranı ile suda çözünebilir kuru madde miktarı arasında (r = 0.802*) önemli ve oldukça yüksek pozitif ilişkiler belirlenmiştir. Ayrıca, en önemli verim parametresi olan bitki yaş ağırlığı ile bitki kuru ağırlığı, yaprak boyu, bitki boyu ve yaprak eni arasında önemli ve pozitif korelasyonlar bulunmuştur. Elementler arasındaki ilişkiler incelendiğinde, en yüksek pozitif önemli korelasyon demir ile krom (r = 0.822**) arasında tespit edilmiştir. Buna ilave olarak, demir ile mangan, kalsiyum ve alüminyum arasında; sodyum ile magnezyum ve potasyum arasında; nikel ile alüminyum arasında ve mangan ile kalsiyum arasında önemli ve oldukça yüksek pozitif korelasyonlar belirlenmiştir. Sonuç olarak, marul ıslah programlarında yapılacak seleksiyonlarda analiz sonuçlarının dikkate alınması gerektiği söylenebilir.
Determination of the Interrelationships among Plant Properties, Some Quality Properties and Elements in Lettuce
This study was conducted to determine the interrelationships among plant properties, some quality properties and elements in lettuce grown by applying vermicompost in different proportions. The experiment was carried out in the non-heated plastic greenhouse in Karabük province during the autumn growing season in 2017 and Maritima variety was used in the study. In this study, 19 properties related to plant and quality and 21 elements were examined. The interrelationships among the examined properties were evaluated by correlation analysis. Minimum and maximum values, means, standard errors, standard deviations and variation coefficients belonging to the examined properties were determined. The plant height, plant wet weight, number of marketable leaves, chlorophyll content, nitrogen content, phosphorus content and potassium content in lettuce used different fertilizer applications ranged from 16.00 to 30.00 cm, 133.80 to 320.90 g, 18 to 36, 13.10 to 29.30 spad, 4.29 to 6.98%, 2211 to 3711 mg kg-1 and 17129 to 25354 mg kg-1, respectively. In the study, it was determined that vermicompost applications have positive effects on plant growth, quality and plant nutrient content in lettuce. As a result of the correlation analysis, significant and quite high positive relationships were determined between leaf length and leaf width (r = 0.827 **), and between dry matter content and water soluble dry matter amount (r = 0.802 *). The significant and positive correlations were also found between plant wet weight which is the most important yield parameter and plant dry weight, leaf length, plant height and leaf width. When the relationships among the elements were examined, the highest positive significant correlation was detected between iron and chromium (r=0.822 **). In addition, significant and quite high positive correlations were determined between iron and manganese, calcium and aluminum; between sodium and magnesium and potassium; between nickel and aluminum; between manganese and calcium. As a result, it can be said that analysis results should be taken into consideration for the selections in lettuce breeding programs.
___
- Adiloğlu S., Eryılmaz Açıkgöz F., Solmaz Y., Çaktü E and
Adiloğlu A., 2018. Effect of vermicompost on the growth
and yield of lettuce plant (Lactuca sativa L. var. crispa).
International Journal of Plant & Soil Science, 21(1): 1-5.
- Alas E., 2016. Bitki antifiriz ve farklı yetiştirme sistemlerinin
marul yetiştiriciliğinde verim, bazı kalite özellikleri ve
besin maddesi içeriğine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Dicle
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
- Aybak HÇ., 2002. Salata/Marul Yetiştiriciliği. Hasad
Yayıncılılık, İstanbul.
- Bellitürk K and Görres JH., 2012. Balancing vermicomposting
benefits with conservation of soil and ecosystems at risk
of earhworm invasions. VIII. International Soil Science
Congress on Land Degradataion and Challenges in
Sustainable Soil Management, May 15-17, Çeşme, İzmir.
- Boran D., 2015. Farklı ısıl teknikleri uygulanmış solucan
gübresinin kalite parametrelerinin belirlenmesi. Yüksek
Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,
Ankara.
- Çağlar S., 2014. Fındık zuruf kompostu ve çay kompostu
karışımlarının kıvırcık marulda (Lactuca sativa L. var.
crispa) verim ve kaliteye etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ordu
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
- Çakmak P., 2011. Farklı dikim zamanları ve organik
gübrelerin topraksız tarım koşullarında kıvırcık yapraklı
salata (Lactuca sativa var. crispa) yetiştiriciliğinde verim
ve kalite özelliklerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi,
Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,
Tokat.
- Degwale A., 2016. Effect of vermicompost on growth, yield
and quality of garlic (Allium sativum L.) in Enebse Sar
Midir District, Northwestern Ethiopia. Journal of Natural
Sciences Research, 6(3): 51-63.
- Durak A., Altuntaş Ö., Kutsal İK., Işık R and Karaat FE., 2017.
- The effects of vermicompost on yield and some growth
parameters of lettuce. Turkish Journal of Agriculture-
Food Science and Technology, 5(12): 1566-1570.
- Edwards CA and Bohlen PJ., 1996. Biology and Ecology of
Earthworms. 3rd. Ed. Chapman and Hall, New York.
- Erşahin S., 2010. Vermikompost ürünleri organik üretime ne
sunabilir. Türkiye IV. Organik Tarım Sempozyumu, 28
Haziran-1 Temmuz, Erzurum.
- Eryüksel S., 2016. Farklı oranlarda vermikompost
uygulamasının bazı sebzelerin besin elementi içerikleri
üzerine olan etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
- Eşiyok D., 2012. Kışlık ve Yazlık Sebze Yetiştiriciliği. Meta
Basım, Bornova/İzmir.
- Garg VK and Gupta R., 2009. Vermicomposting of agroindustrial
processing waste. Biotechnology for Agro-
Industrial Residues Utilisation (Eds. Nigam PSN and
Pandey A), Springer, Netherlands, pp. 431-456.
- Günay A., 2005. Sebze Yetiştiriciliği, Cilt II. İzmir.
- Hınıslı N., 2014. Vermikompost gübresinin kıvırcık bitkisinin
gelişmesi üzerine etkisinin belirlenmesi ve diğer bazı
organik kaynaklı gübrelerle karşılaştırılması. Yüksek
Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü, Tekirdağ.
- Hossain MB and Ryu KS., 2017. Effects of organic and
inorganic fertilizers on lettuce (Lactuca sativa L.) and soil
properties. SAARC Journal of Agriculture, 15(2): 93-102.
- Jadhav PB., Patel DJ., Kireeti A., Patil NB., Dekhane SS., Harad
NB and Jadhav KP., 2014. Effect of different levels of
vermicompost on growth and yield of radish cv. local
variety. International Journal of Information Research
and Review, 1(2): 29-31.
- Jahan FN., Shahjalal ATM., Paul AK., Mehraj H and Jamal
Uddin AFM., 2014. Efficacy of vermicompost and
conventional compost on growth and yield of
cauliflower. Bangladesh Research Publications Journal,
10(1): 33-38.
- Joshi R and Vig AP., 2010. Effect of vermicompost on growth,
yield and quality of tomato (Lycopersicum esculentum L).
African Journal of Basic & Applied Sciences, 2(3-4): 117-
123.
- Kesimci E., 2013. Sera koşullarında bitki büyümesini artırıcı
rizobakterlerin marulda verim, verim unsurları ve besin
elementi içeriklerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Kılıç O., Çapur U ve Görtay Ş., 1991. Meyve ve Sebze İşleme
Teknolojisi Uygulama Kılavuzu. Uludağ Üniversitesi
Ziraat Fakültesi Ders Notları.
- Köksal SB., Aksu G ve Altay H., 2017. Vermikompostun bazı
toprak özellikleri ve pazı bitkisinde verim üzerine etkisi.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Dergisi, 5(2): 123-128.
- Kul R., 2014. Balık gübresi, mineral gübre ve
kombinasonlarının marulda (Lactuca sativa L.) bitki
gelişimi ve besin elementi içeriği üzerine etkisi. Yüksek
Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,
Erzurum.
- Marjanovic-Jeromela A., Marjanovic R., Mijic A., Zdunic Z.,
Ivanovska S and Jankulovska M., 2007. Correlation and
path analysis of quantitative traits in winter rapeseed (B.
Napus L.). Agriculturae Conspectus Scientificus, 73: 13-
18.
- Özer H., 2016. Organik domates yetiştiriciliği. Uluslararası
Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 2(1): 43-53.
- Özgen Ş., Şekerci Ş ve Karabıyık T., 2011. Organik ve
inorganik gübrelemenin marul ve salatalarin nitrat
birikimi üzerine etkisi. VI. Türkiye Ulusal Bahçe Bitkileri
Kongresi, 4-8 Ekim, Şanlıurfa.
- Özkan N., Dağlıoğlu M., Ünser E ve Müftüoğlu N.M., 2016.
Vermikompostun ıspanak (Spinacia oleracea L.) verimi ve
bazı toprak özellikleri üzerine etkisi. Çanakkale Onsekiz
Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(1): 1-5.
- Öztürk B., 2011. Farklı dikim zamanlarında kıvırcık yapraklı
salata (Lactuca sativa L. var. crispa)’nın organik ve
konvansiyonel yetişiriciliğinin verim, kalite ve toprak
özelliklerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
- Santamaria P., 2006. Nitrate in vegetables: toxicity, content,
intake and EC regulation. Journal of the Science of Food
and Agriculture, 86(1): 10-17.
- Smolen S., Skoczylas L., Rakoczy R., Ledwozyw-Smolen I.,
Kopec A., Piatkowska E., Biezanowska-Kopec R., Pysz M.,
Koronowicz A., Kapusta-Duch J and Sady W., 2015.
- Mineral composition of field-grown lettuce (Lactuca
sativa L.) depending on the diversified fertilization with
iodine and selenium compounds. Acta Scientiarum
Polonorum Hortorum Cultus, 14(6): 97-114.
- Sunaryo Y., 2010. Effect of Vermicompost and Bokashi on
Nutrient Content of Mustard Green and Lettuce.
International Seminar on Horticulture to Support Food
Security 2010 Bandar 22-23 June,Lampung - Indonesia.
- Şensoy S., Abak K ve Daşgan HY., 1996. Eşdeğer Miktarda
Mineral ve Organik Gübre Uygulamalarının Marulda
Nitrat Birikimi, Verim ve Kaliteye Etkileri. GAP I. Sebze
Tarımı Sempozyumu, 7-10 Mayıs, Şanlıurfa.
- Şimşek Erşahin Y., 2007. Vermikompost ürünlerinin eldesi ve
tarımsal üretimde kullanım alternatifleri. Gaziosmanpasa
Universitesi Ziraat Fakultesi Dergisi, 24(2): 99-107.
- Thakur M., Kumar R and Kumar S., 2016. Studies on genetic
variability, correlation and path analysis in lettuce
(Lactuca sativa L.) under protected conditions. Journal of
Applied and Natural Science, 8(4): 1924-1930.
- Topaklı Solak F., 2016. Çanakkale şartlarında tarla ve tünel
altında kıvırcık salata (Lactuca sativa var. crispa)
yetiştirme olanakları. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- TÜİK 2018. Bitkisel Üretim İstatistikleri.
http://tuikapp.tuik.gov.tr/bitkiselapp/ bitkisel.zul. [Erişim:
10 Eylül 2018].
- Vural H., Eşiyok D ve Duman İ., 2000. Kültür Sebzeleri (Sebze
Yetiştirme). Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bornovaİzmir.