Aydın İlinde Yetiştirilen Bazı Buğday Çeşitlerinin Tane Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Bu çalışmada; bölgede ana ürün koşullarında kışlık olarak yoğun yetiştirilen buğday çeşitlerinin tane verimi, bazı verim öğeleri (m2 de başak sayısı, başak boyu, başakta tane sayısı ve bin tane ağırlığı) ve kalite performanslarının (protein oranı, yağ oranı, nişasta oranı, lif oranı ve kül oranı) belirlenmesi amacıyla, Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesinde 2017 ve 2018 yıllarında yürütülmüştür. Cumhuriyet, Ceyhan 99, Ziyabey, Basribey ve Golia çeşitleri çalışmanın materyalini oluşturmuştur. İki yıllık çalışmadan elde edilen değerler ile yapılan varyans analizi sonucunda; yıllar arasında fark önemli bulunmuştur. Tane verimi 400 kg da-1 – 706 kg da-1, bin tane ağırlığı 31.9 g – 58.3 g başakta tane sayısı değeri 26.3 – 40.8 adet , m2 de başak sayısı değeri ise 400 – 555 adet olarak belirlenmiştir. Tane kalite özellikleri bakımından yıllar arasında farklılık daha belirgin olmuştur. Çalışmanın her iki yılında ölçülen protein oranı ortalamaları (sırasıyla %17.0 – %14.7) ekmeklik buğday için aranan minimum değerden (%12) ve bölge ortalamasından (%13 - %14) yüksek bulunmuştur. Cumhuriyet çeşidi ilk yıl gösterdiği protein oranı (%18.3) ile potansiyelini kanıtlamıştır. Basribey çeşidi ikinci yıl yüksek nişasta oranı (%63,2) ile öne çıkmıştır. Tane verimi bakımından Cumhuriyet ve Ziyabey çeşitleri önerilebilir. Buna ek olarak Cumhuriyet çeşidi iri taneli yapısı (yüksek bin tane ağırlığı) ile öne çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Buğday, verim, protein oranı, yağ oranı, nişasta oranı

Determination of Yield and Quality Performance of Some Wheat Varieties in the Aydin Province

The purpose of this study is determined that yield, some yield components (the number of spikes per m2, spike height, number of grain per spikes and thousand grain weight) and some quality characteristics (rate of protein, oil, starch, fibre and ash) of some wheat varieties grown extensively in winter main crops in the Aydin province. The experiment was carried out at Adnan Menderes University, Faculty of Agriculture in 2017 and 2018. Cumhuriyet, Ceyhan 99, Ziyabey, Basribey and Golia produced the material of the study. As a result of the variance, the difference between years was found to be significant. It was measured that grain yield was in the range of 4000 kg ha-1 - 7060 kg ha-1, number of grain per spike was in the range of 26.3 - 40.8 and thousand grain weight and the number of spikes per m2 values were in the range of 31.9 g - 58.3 g and 400 - 555 respectively. The difference between years was more apparent in terms of grain quality characteristics. The protein averages of two years (17.0% - 14.7% respectively) were found to be higher than the required minimum value for bread wheat (12%) and the protein average of region (13% - 14%). Cumhuriyet proved its potential with protein (18.3%) in the first year and Basribey came to the fore with a high starch (63.2%) in the second year. Cumhuriyet and Ziyabey can be suggested for grain yield. Cumhuriyet has also come forward with its coarse grain structure (high thousand grain weight).

Keywords:

Wheat, yield, protein rate, oil rate, starch rate,

PDF

___

Açıkgöz N., İlker E ve Gökçöl A., 2004. Biyolojik araştırmaların bilgisayarda değerlendirilmesi (Tarist). Ege Üniversitesi Tohum Teknolojisi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, Yayın No: 2, İzmir.
Altınbaş M ve Tosun M., 2002. Nohutta ileri generasyonlarda verim ile verim ögeleri arasındaki ilişkiler üzerine bir değerlendirme. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 39(2): 33-40.
Altınbaş M., Tosun M., Yüce S., Konak C., Köse E ve Can RA., 2004. Ekmeklik buğdayda (T. aestivum L.) dane verimi ve bazı kalite özellikleri üzerinde genotip ve lokasyon etkileri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 41(1): 65-74.
Baresel JP., Zimmermann EG and Reents EHJ., 2008. Effects of genotype and environment on N uptake and N partition in organically grown winter wheat (Triticum aestivum L.) in Germany. Euphytica, 163(3): 347-354.
Borghi B., Corbellini M., Minoia C., Palumbo M., Di Fonzo N and Perenzin M., 1997. Effects of mediterranean climate on wheat bread-making quality. European Journal of Agronomy, 6: 145-154.
Branlard G., Dardevet M., Saccomano R., Lagoutte F and Gourdon J., 2001. Genetic diversity of wheat storage proteins and bread wheat quality. Euphytica, 119(1-2): 59-67.
Dhanda SS., Sethi GS and Behl RK., 2004. Indices of drought tolerance in wheat genotypes at early stages of plant growth. Journal of Agronomy and Crop Science, 190: 6-12.
Dokuyucu T., Cesurer L ve Akkaya A., 2001. Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinde verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Fen ve Mühendislik Dergisi, 4(1): 109-117.
Egesel CÖ., Kahrıman F., Tayyar Ş ve Baytekin H., 2009. Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi. Anadolu Journal of Agricultural Sciences, 24: 76-83.
Erekul O., Kautz T., Ellmer F and Turgut I., 2009. Yield and bread-making quality of different wheat (Triticum aestivum L.) genotypes grown in Western Turkey. Archives of Agronomy and Soil Science, 55: 169-182.
Erekul O., Öncan F., Erkul A., Yavaş İ., Şengün B ve Koca YO., 2005. İleri Ekmeklik Buğday Hatlarında Verim ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Türkiye 6. Tarla Bitkileri Kongresi, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi, 5-9 Eylül, Antalya.
Erekul O., Yiğit A., Koca Y.O., Ellmer F ve Weiß K., 2016. Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin kalite potansiyelleri ve beslenme fizyolojisi açısından önemi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(özel sayı 1): 31-36.
Erkul A., 2006. Sulamalı koşullarda ileri ekmeklik buğday hatlarının tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(1): 27-32.
FAO 2016. FAO istatistiklerinde 2016 yılı Türkiye ve Dünya buğday verileri. http://www.fao.org/faostat/en/#data/ QC. [Access: August 09, 2018].
Gislum R, Micklander E and Nielsen JP., 2004. Quantification of nitrogen concentration in perennial ryegrass and red fescue using near-infrared reflectance spectroscopy (NIRS) and chemometrics. Field Crops Research, 88: 269-277.
Gooding MJ., Davies WP., Thompson AJ and Smith SP., 1993. The challenge of achieving breadmaking quality in organic and low ınput wheat in the UK-A review. Aspects of Appied Biology, 36: 189-198.
Haglund A., Johansson L and Dahlsted L., 1998. Sensory evaluation of wholemeal bread from ecologically and conventionally grown wheat. Journal of Cereal Science, 27: 199- 207.
Kara B ve Gül H., 2013. Alternatif gübrelerin farklı ekmeklik buğday çeşitlerinin tane verimi, verim komponentleri ve kalite özelliklerine etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(2): 88-97.
Koca, Y.O., Erekul, O., Ünay, A. ve İ. Turgut. 2009. Bazı melez mısır (Zea mays L.) çeşitlerinin aydın ilinde birinci ve ikinci ürün performanslarının değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(1): 41-52.
Krejcirova L., Capouchova I., Petr J., Bicanova E and Famera O., 2007. The effect of organic and conventional growing systems on quality and storage protein composition of winter wheat. Plant Soil Environment, 53(11): 499-505.
Mut Z., Aydın N., Özcan H ve Bayramoğlu KO., 2005. Orta Karadeniz bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2): 85-93.
Nazar H., Erekul O ve Koca YO., 2012. Ekmeklik buğday çeşitlerinin tane verimi ve kalitesi üzerine farklı yaprak gübresi uygulamalarının etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(2): 5-12.
Sade B., 1997. Tahıl Islahı (Buğday ve Mısır). Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 31, Konya.
TMO 2017. Toprak Mahsulleri Ofisi, 2017 yılı hububat raporu. http://www.tmo.gov.tr/Upload/Document/hububat/HububatRaporu2017.pdf [Erişim:25 Temmuz 2017].
Zeybek A., Özkan İ ve Tan E., 2005. Farklı Ekim Sıklığı Ve Azot Dozlarının Ziyabey-98 Ekmeklik Buğday Çeşidinde Verim ve Verim Komponentleri Üzerine Etkisi. Türkiye 6. Tarla Bitkileri Kongresi, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi, 5-9 Eylül, Antalya.