Marulda Bitkisel Özellikler, Bazı Kalite Özellikleri ve Besin Elementleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi

Bu çalışma, farklı oranlarda vermikompost uygulanarak yetiştirilen marulda bitkisel özellikler, bazı kalite özellikleri ve besin elementleri arasındaki ilişkileri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma, 2017 yılı sonbahar yetiştirme döneminde Karabük ili’nde ısıtmasız plastik serada yürütülmüş ve Maritima çeşidi kullanılmıştır. Çalışmada 19 adet bitkisel ve kalite ile ilgili özellik ile 21 adet element incelenmiştir. İncelenen özellikler arasındaki ilişkiler korelasyon analizi ile değerlendirilmiştir. İncelenen özelliklere ait minimum ve maksimum değerler, ortalamalar, standart hatalar, standart sapmalar ve varyasyon katsayıları belirlenmiştir. Farklı gübre uygulamalarının kullanıldığı marulda; bitki boyu 16.00-30.00 cm, bitki yaş ağırlığı 133.80-320.90 g, pazarlanabilir yaprak sayısı 18-36, klorofil miktarı 13.10-29.30 spad, azot içeriği %4.29-6.98, fosfor içeriği 2211-3711 mg kg-1 ve potasyum içeriği 17129-25354 mg kg-1arasında değişiklik göstermiştir. Çalışmada vermikompost uygulamalarının marulda bitki gelişimi, kalite ve bitki besin elementi içeriği üzerine olumlu etkilerinin olduğu saptanmıştır. Korelasyon analizinin sonucunda, yaprak boyu ile yaprak eni arasında (r = 0.827**) ve kuru madde oranı ile suda çözünebilir kuru madde miktarı arasında (r = 0.802*) önemli ve oldukça yüksek pozitif ilişkiler belirlenmiştir. Ayrıca, en önemli verim parametresi olan bitki yaş ağırlığı ile bitki kuru ağırlığı, yaprak boyu, bitki boyu ve yaprak eni arasında önemli ve pozitif korelasyonlar bulunmuştur. Elementler arasındaki ilişkiler incelendiğinde, en yüksek pozitif önemli korelasyon demir ile krom (r = 0.822**) arasında tespit edilmiştir. Buna ilave olarak, demir ile mangan, kalsiyum ve alüminyum arasında; sodyum ile magnezyum ve potasyum arasında; nikel ile alüminyum arasında ve mangan ile kalsiyum arasında önemli ve oldukça yüksek pozitif korelasyonlar belirlenmiştir. Sonuç olarak, marul ıslah programlarında yapılacak seleksiyonlarda analiz sonuçlarının dikkate alınması gerektiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Lactuca sativa L. var. crispa, korelasyon, bitkisel özellikler, kalite özellikleri, elementler

Determination of the Interrelationships among Plant Properties, Some Quality Properties and Elements in Lettuce

This study was conducted to determine the interrelationships among plant properties, some quality properties and elements in lettuce grown by applying vermicompost in different proportions. The experiment was carried out in the non-heated plastic greenhouse in Karabük province during the autumn growing season in 2017 and Maritima variety was used in the study. In this study, 19 properties related to plant and quality and 21 elements were examined. The interrelationships among the examined properties were evaluated by correlation analysis. Minimum and maximum values, means, standard errors, standard deviations and variation coefficients belonging to the examined properties were determined. The plant height, plant wet weight, number of marketable leaves, chlorophyll content, nitrogen content, phosphorus content and potassium content in lettuce used different fertilizer applications ranged from 16.00 to 30.00 cm, 133.80 to 320.90 g, 18 to 36, 13.10 to 29.30 spad, 4.29 to 6.98%, 2211 to 3711 mg kg-1 and 17129 to 25354 mg kg-1, respectively. In the study, it was determined that vermicompost applications have positive effects on plant growth, quality and plant nutrient content in lettuce. As a result of the correlation analysis, significant and quite high positive relationships were determined between leaf length and leaf width (r = 0.827 **), and between dry matter content and water soluble dry matter amount (r = 0.802 *). The significant and positive correlations were also found between plant wet weight which is the most important yield parameter and plant dry weight, leaf length, plant height and leaf width. When the relationships among the elements were examined, the highest positive significant correlation was detected between iron and chromium (r=0.822 **). In addition, significant and quite high positive correlations were determined between iron and manganese, calcium and aluminum; between sodium and magnesium and potassium; between nickel and aluminum; between manganese and calcium. As a result, it can be said that analysis results should be taken into consideration for the selections in lettuce breeding programs.

Keywords:

Lactuca sativa L. var. crispa, correlation, plant properties, quality properties, elements,

PDF

___

Adiloğlu, S., Eryılmaz Açıkgöz, F., Solmaz, Y., Çaktü, E., Adiloğlu, A., 2018. Effect of vermicompost on the growth and yield of lettuce plant (Lactuca sativa L. var. crispa). International Journal of Plant & Soil Science, 21(1): 1-5.
Atiyeh, R.M., Edwards, C.A., Subler, S., Metzger, J.D., 2001. Pig manure as a component of a horticultural bedding plant medium: effects on physiochemical properties and plant growth. Bioresource Technology, 78, 11-20.
Aybak, H.Ç., 2002. Salata/Marul Yetiştiriciliği. Hasad Yayıncılılık, İstanbul, 9 s.
Bellitürk, K., Görres, J.H., 2012. Balancing vermicomposting benefits with conservation of soil and ecosystems at risk of earhworm invasions, VIII. International Soil Science Congress on Land Degradataion and Challenges in Sustainable Soil Management, Çeşme, İzmir, p: 302-306.
Boran, D., 2015. Farklı ısıl teknikleri uygulanmış solucan gübresinin kalite parametrelerinin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 84 s.
Butt, K.R., 1993. Utilization of solid paper mill sludge and spent brewery yeast as a feed for soil-dwelling earthworms. Biosource Technology, 44: 105-107.
Çakmak, P., 2011. Farklı dikim zamanları ve organik gübrelerin topraksız tarım koşullarında kıvırcık yapraklı salata (Lactuca sativa var. crispa) yetiştiriciliğinde verim ve kalite özelliklerine etkisi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 65 s.
Degwale, A., 2016. Effect of vermicompost on growth, yield and quality of garlic (Allium sativum L.) in Enebse Sar Midir District, Northwestern Ethiopia. Journal of Natural Sciences Research, 6(3): 51-63.
Durak, A., Altuntaş, Ö., Kutsal, İ.K., Işık, R., Karaat, F.E., 2017. The effects of vermicompost on yield and some growth parameters of lettuce. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 5(12): 1566-1570.
Edwards, C.A, Bohlen, P.J., 1996. Biology and Ecology of Earthworms. 3rd. Ed. Chapman and Hall, New York.
Erşahin, S., 2010. Vermikompost ürünleri organik üretime ne sunabilir. Türkiye IV. Organik Tarım Sempozyumu, 28 Haziran - 1 Temmuz 2010, Erzurum, s. 330-334.
Eşiyok, D., 2012. Kışlık ve Yazlık Sebze Yetiştiriciliği. Meta Basım. 404 s. Bornova/İzmir.
Garg, V.K., Gupta, R., 2009. Vermicomposting of Agro-Industrial Processing Waste. In: Biotechnology for Agro-Industrial Residues Utilisation. Part V. Springer, Netherlands. pp 431-456.
Günay, A., 2005. Sebze Yetiştiriciliği, Cilt II. İzmir, 531 s.
Hınıslı, N., 2014. Vermikompost gübresinin kıvırcık bitkisinin gelişmesi üzerine etkisinin belirlenmesi ve diğer bazı organik kaynaklı gübrelerle karşılaştırılması. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 50 s.
Jadhav, P.B., Patel, D.J., Kireeti, A., Patil, N.B., Dekhane, S.S., Harad, N.B., Jadhav, K.P., 2014. Effect of different levels of vermicompost on growth and yield of radish cv. local variety. International Journal of Information Research and Review, 1(2): 29-31.
Jahan, F.N., Shahjalal, A.T.M., Paul, A.K., Mehraj, H., Jamal Uddin A.F.M., 2014. Efficacy of vermicompost and conventional compost on growth and yield of cauliflower. Bangladesh Research Publications Journal, 10(1): 33-38.
Joshi, R., Vig, A.P., 2010. Effect of vermicompost on growth, yield and quality of tomato (Lycopersicum esculentum L). African Journal of Basic & Applied Sciences 2(3-4): 117-123.,
Kılıç, O., Çapur, U., Görtay, Ş., 1991. Meyve ve Sebze İşleme Teknolojisi Uygulama Kılavuzu. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları, 143 s.
Köksal, S.B., Aksu, G., Altay, H., 2017. Vermikompostun bazı toprak özellikleri ve pazı bitkisinde verim üzerine etkisi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(2): 123-128.
Marjanovic-Jeromela A., Marjanovic R., Mijic A., Zdunic Z., Ivanovska S., Jankulovska M., 2007. Correlation and path analysis of quantitative traits in winter rapeseed (B. Napus L.). Agr. Conspec. Sci., 73, 13-18.
Özgen, Ş., Şekerci, Ş., Karabıyık, T., 2011. Organik ve inorganik gübrelemenin marul ve salatalarin nitrat birikimi üzerine etkisi. VI. Türkiye Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 4-8 Ekim 2011, Şanlıurfa.
Özkan, N., Dağlıoğlu, M., Ünser, E., Müftüoğlu, N.M., 2016. Vermikompostun ıspanak (Spinacia oleracea L.) verimi ve bazı toprak özellikleri üzerine etkisi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(1): 1-5.
Öztürk, B., 2011. Farklı dikim zamanlarında kıvırcık yapraklı salata (Lactuca sativa L. var. crispa)’nın organik ve konvansiyonel yetişiriciliğinin verim, kalite ve toprak özelliklerine etkisi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 56 s.
Santamaria, P., 2006. Nitrate in vegetables: toxicity, content, intake and EC rugulation. Journal of the Science of Food and Agriculture, 86 (1), 10-17.
Smolen, S., Skoczylas, L., Rakoczy, R., Ledwozyw-Smolen, I., Kopec, A., Piatkowska, E., Biezanowska-Kopec, R., Pysz, M., Koronowicz, A., Kapusta-Duch, J., Sady, W., 2015. Mineral composition of field-grown lettuce (Lactuca sativa L.) depending on the diversified fertilization wıth iodine and selenium compounds. Acta Scientiarum Polonorum Hortorum Cultus, 14(6): 97-114.
Sunaryo, Y., 2010. Effect of vermicompost and bokashi on nutrient content of mustard green and lettuce. International Seminar on Horticulture to Support Food Security 2010 Bandar Lampung - Indonesia, June 22-23, 2010.
Şalk, A., Arın, L., Deveci, M., Polat, S., 2008. Özel Sebzecilik. Tekirdağ, 485 s.
Şensoy, S., Abak, K., Daşgan, H.Y., 1996. Eşdeğer miktarda mineral ve organik gübre uygulamalarının marulda nitrat birikimi, verim ve kaliteye etkileri. GAP I. Sebze Tarımı Sempozyumu. 7-10 Mayıs 1996, Şanlıurfa.
Şimşek Erşahin, Y., 2007. Vermikompost ürünlerinin eldesi ve tarımsal üretimde kullanım alternatifleri. Gaziosmanpasa Universitesi Ziraat Fakultesi Dergisi, 24(2): 99-107.
Thakur, M., Kumar, R., Kumar, S., 2016. Studies on genetic variability, correlation and path analysis in lettuce (Lactuca sativa L.) under protected conditions. Journal of Applied and Natural Science, 8 (4): 1924-1930.
TÜİK, 2018. Bitkisel Üretim İstatistikleri. http://tuikapp.tuik.gov.tr/bitkiselapp/ bitkisel.zul. (Erişim tarihi: 10.07.2018).
Vural, H., Eşiyok, D., Duman, İ., 2000. Kültür Sebzeleri (Sebze Yetiştirme). Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü. Bornova-İzmir.
Wolde, T., 2011. The role of variation in nitrogen and water uptake on the performance of lettuce genotypes under organic field conditions. Master Thesis, Wageningen University and Research Centre, Wageningen, Netherlands, 48 p.