AN ASSESSMENT OF THE SOCIAL AND POLITICAL FUNCTION OF THE INTELLECTUAL

Tarihin çeşitli kademelerinde her toplumda "entelektüel/aydın" kimliğiyle öne çıkan kişiler olmuştur. Entelektüelin toplumsal ve siyasal bir aktör olarak ortaya çıkışına ve bu çerçevedeki rolüne dair farklı yaklaşımlar olmakla birlikte, Batı'da modern toplumun bir ürünü olduğuna dair bir fikir birliği de bulunmaktadır. Nitekim Rönesans'ın etkisiyle, Batı'da meydana gelen yeni koşullar, kilisenin otoritesine karşı meydan okuyan yeni bir insan tipini ortaya çıkarmıştır. Modern entelektüelin ilk örnekleri olan bu yeni tip kilisenin 15. yüzyıldan itibaren yaygınlaştırmaya çalıştığı ideolojiyle mücadele etmiştir. Bu bağlamda entelektüel kişinin aklı, mantığı ve zekâsı ön plana çıkmıştır. Aydınlanma düşüncesi entelektüelin düşünce sistemini belirleyen önemli bir unsur olmuş, araştırılamayan, sorgulanamayan, eleştiri süzgecinden geçirilmeyen hiçbir şeyin kabul edilemeyeceği kabul görmüştür. 19. yüzyıldan itibaren modern entelektüelin eleştirel kimliği stratejik ve değerli bir unsur olmuştur. Bununla birlikte entelektüel toplumsal, tarihsel, siyasal ve bilimsel gelişmelere koşut olarak bir değişim geçirmiş ve onun toplumsal - siyasal işlevinin nasıl olması gerektiğine ilişkin çeşitli anlamlar yüklenmiştir. Bu çalışmada entelektüel kavramı, entelektüelin özellikleri, geçirmiş olduğu dönüşüm ve toplumsal siyasal işlevleri üzerine bir değerlendirme yapılmıştır. Böyle bir değerlendirme yapılırken hem "modern" hem de "modernleşmekte" olan toplumlarda nasıl bir entelektüel resmi çizildiği tartışılmıştır. Sonuçta "entelektüel" kişinin özelliklerinin normatif anlamda nasıl olması gerektiğine dair birtakım çıkarımlarda bulunulmuştur

ENTELEKTÜELİN TOPLUMSAL ve SİYASAL İŞLEVİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Throughout history, in each society, there have been prominent people with their "intellectual/luminary" identities. Along with various approaches regarding the emergence of the intellectual as a social and political actor and their role in this respect, there has been a consensus that they are also a product of the modern Western society. Hence, with the impact of the Renaissance, the new conditions appeared in the West created a new type of individual. This new type, which is the first example of the modern intellectual, fought against the ideology that the church tried to disseminate since the 15th century. In this respect, the mind, the logic and the intelligence of the intellectual individual came into prominence. The idea of the Enlightenment was at the core of the thought system of the intellectual; and it was agreed that anything that could not be researched, questioned and criticised could not be accepted. Since the 19th century, the critical identity of the modern intellectual has been a strategic and valuable asset. In addition to this, parallel to social, historical, political and scientific developments, the intellectual has evolved, and various meanings have been attributed to how their social – political function should be. In this study, an assessment on the concept of the intellectual, its attributes, the evolution it went through, and its social-political functions has been carried out. While this assessment is conducted, what kind of an intellectual is portrayed in both "modern" and "modernising" societies is discussed. In the end, a variety of deductions have been made as to how the attributes of an intellectual should be in the normative sense

PDF

___

Arslan, A. (2002). “Aydınlar, Entelektüeller ve Müminler.” Cogito, 31 (Bahar): 201-214.
Belge, M. (1983). Tarihi Gelişme Süreci İçinde Aydınlar. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi Cilt:1 (122). İstanbul: İletişim Yayınları.
Benda, J. (2006). Aydınların İhaneti. Çev., Cem Soydemir. İstanbul: Doğu-Batı Yayınları.
Bozkurt, N. (1994). Eleştiri ve Aydınlanma, İstanbul: Say Yayınları.
Chomsky, N. (1994). Modern Çağda Entelektüellerin Rolü. Çev., Selahattin Ayaz, İstanbul: Pınar Yayınları.
Demiralp, O. (2002). “Entelektüeller Ve Aydınlar”, Cogito, 31( Bahar): 121 – 132.
Genç, E. (2006). Sosyolojik Açıdan Entelektüel Kavramlaştırmaları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Foucault, M. (2005). “Entelektüel ve İktidar”. Entelektüelin Siyasal İşlevi. (Der.). Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 30 – 41.
Giddens, A. (1998). Modernliğin Sonuçları. Çev., E. Kuşdil, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Ilgaz, T. (2002). “Heidegger Entelektüel Miydi?.” Cogito, 31 (Bahar): 108 – 119.
Keskin, F. (2005) “İktidar, Hakikat ve Entelektüelin Siyasal İşlevi.” Entelektüelin Siyasal İşlevi. (Der). Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 13- 29.
Kılıçbay, M.A(1985). Osmanlı Aydını. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi Cilt 1. (55). İstanbul: İletişim Yayınları.
Kışlalı, A.T. (1996). Siyaset Bilimi. Ankara: İmge Yayınları.
Konuk, O. (2005). “Modern Entelektüelin Doğuşu.” Entelektüel ve İktidar. (Der.) Kenan Çağan. Ankara: Hece Yayınları. 73 – 86.
Köker, L. (1993). Modernleşme Kemalizm ve Demokrasi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Ş. (1985). Tanzimat ve Aydınlar. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi Cilt: 1.(46) İstanbul: İletişim Yayınları.
Meriç, C. (1980). Mağaradakiler. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Meriç, C. (1983). Batıda ve Bizde Aydının Serüveni. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi Cilt 1. (130). İstanbul: İletişim Yayınları.
Özlem, D. (1995).“Felsefe Geleneği ve Aydınımız.” Türkiye’de Aydın ve Kimlik Sorunu. ( Der. )Sabahattin Şen. Ankara: Bağlam Yayınları. 205 – 214.
Said, E. (1995). Entelektüel. Çev., Tuncay Birkan. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Sartre, J.P. (2000). Aydınlar Üzerine. Çev. Aysel Bora. İstanbul: Can Yayınları.
Saybaşılı, K. (1995). “Münevver, Entelektüel, Aydın.” Türkiye’de Aydın Ve Kimlik Sorunu. (Der.) Sabahattin Şen. Ankara: Bağlam Yayınları. 157 -173.
Schumpeter, J. (1983). Kapitalizm ve Aydınlar. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Anksiklopedisi Cilt:1 . (225). İstanbul: İletişim Yayınları.
Sevil, M. (1999). Türkiye’de Modernleşme Ve Modernleştiriciler. Ankara: Vadi Yayınları.
Şaylan, G. (1999). Postmodernizm. Ankara: İmge Yayınları.
Tekeli, İ. (1995). “Geç Aydınlanan Bir Ülkede Erken Aydınlananların İkilemi Ve Popülizm”, Türkiye’de Aydın ve Kimlik Sorunu. (Der.) Sabahattin Şen. Ankara: Bağlam Yayınları. 399 – 404.
Timur, T. (1985). Osmanlı ve “Batılılaşma. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi Cilt 1 (139). İstanbul: İletişim Yayınları.
Ülgener, S. F. (1983). Zihniyet, Aydınlar ve İzm’ler. Ankara: Mayaş Matbaacılık.
Vergin, N. (2006). “Entelektüel Olmak Ya da Olmamanın Sosyolojik Belirlemeleri Üzerine Bir Deneme.” Doğu Batı, 37: 9 – 35.
Wagner, P. (2003). Modernliğin Sosyolojisi. Çev., Mehmet Küçük. İstanbul: Doruk Yayınları.
Yürek, H. (2008). “Türk Romanında Modernist Etkinin Boyutları.” GÜ. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28 (1): 187 – 202.