ABDURRAHİM TANJU GÖKSOY, Aydın TÜRKEÇ, Zeki Metin TURAN

Yeni geliştirilen sentetik ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinde verim ve bazı verim komponentlerinin korelasyonu ve path analizi

Bu araştırma, ayçiçeğinde tohum verimi ve bazı verim komponentlerinin birbirleri ile olan ilişkilerini ve bu karakterlerin Path analizi ile tane verimi üzerine olan doğrudan ve dolaylı etkilerini belirlemek amacı ile yapılmıştır. Araştırma, Bursa koşullarında 1994-1997 yıllarında sekiz ayçiçeği genotipi (dört deneysel sentetik çeşit, dört kendilenmiş hat karışımı ve iki standart çeşit) ile yürütülmüştür. Çalışmada bitki boyu, tabla çapı, tablada tane sayısı, 1000 tane ağırlığı ve tane verimi gibi tarımsal özellikler incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, 1000 tane ağırlığı ile bitki boyu ve tablada tane sayısı arasındaki korelasyonlar dışında, incelenen bütün ilişkilerin pozitif ve çoğunlukla yüksek derecede önemli olduğu saptanmıştır. En yüksek pozitif korelasyon dekara tane verimi ile tablada tane sayısı arasında bulunmuştur (r=. +0.890**). Üç yıllık ortalamaya dayanarak, Path analizi sonuçları, tane verimi üzerine en büyük doğrudan etkiye sahip karakterin, tablada tane sayısı (+0.7269) olduğunu, bunu sırası ile 1000 tane ağırlığı (+0.3215) ve tabla çapının (+0.1689) izlediğini ortaya koymuştur. Tane verimi üzerine, tabladatane sayısı, 1000 tane ağırlığı ve tabla çapının doğrudan etki yüzdeleri sırası ile, %80.0, %50.6 ve %24.0 olarak bulunmuştur. Bitki boyunun tane verimi üzerine direkt etkisi olmamasına karşın tablada tane sayısı, üzerinden indirekt etkisi (+0. 4507 veya %. 74.6) çok yüksek bulunmuştur

Anahtar Kelimeler:

tohum çimlenmesi, tohum kalitesi, tohum iriliği, 1000 tane ağırlığı, Helianthus annuus, ayçiçeği, path analizi, tohum verimi, korelasyon analizleri

Correlation and path analysis between seed yield and certain yield compenents in new-improved synthetic varieties of sunflower (Helianthus annuus L.)

This study was carried out to determine simple correlations between seed yield and certain yield components and direct and indirect effects of these characters on seed yield in sunflower. The research was conducted with eight sunflower genotypes (four mixtures of inbred lines, four experimental synthetic varieties and two standart sunflower cultivars) under Bursa conditions during 1994-1997. Seed yield, plant height, head diameter, number of seeds per head and 1000-seed weight were observed. According to the results, simple correlation coefficients were posi-tively significant in all pairs of the traits except correlations between 1000 seed weight and plant height and the number of seeds per head The highest positive correlation was observed between seed yield and the number of seeds per head (r=+0.890**) Path analysis indicated that the number of seeds per head had the greatest direct effect (+0.7269) on seed yield, followed by 1000-seed weight (+0.3215) and head diameter (+0.1689) Percentages of direct effects on seed yield were 80.8%, 50.6% and 24.0% respectively for the number of seeds per head, 1000-seed weight and head diameter. In the study, plant height showed the highest indirect effect on seed yield through the number of seeds per head (+0.4507 with a contribution of 74.6 %).

Keywords:

seed germination, seed quality, seed size, 1000 seed weight, Helianthus annuus, sunflowers, path analysis, seed yield, correlation analysis,

PDF

___

Alvarez, D., P.Luduena., and E.Frutos,. 1992. Correlation and causation among sunflower traits.Proceeding of the 13 th.International Sunflower Conference. Pisa, Italy. 7-11 September 1992, Vol., 2: 957-962. Anonim., 1997a. Bursa ili iklim verileri. Bursa, Meteoroloji İşleri Müdürlüğü Rasat Kayıtları, Bursa. Anonim., 1997b. Toprak analizi sonuçları Köy Hizmetleri 17. Bölge Müdürlüğü Laboratuvar Kayıtları, Bursa. Anonim, 1998. Tarım istatistikleri özeti. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara Chaudhary, S.K., 1993. Correlation and path- coefficient analysis in F1 and F2 generaions in sunflower (H.annuus L.) International Journal of TropicalAgriculture, 11 (3):204- 208. Dewey, D.R., and K.H., Lu, 1959. A correlation and Path analysis of crested wheatgrass seed production. Agron J., 51:515-518. Doddamani, I.K., 1997. Relationship autogamy and self fertility with seed yield components in sunflower (H. annuus L.). Annuals of Biology- Ludhiana, 13 (2): 275-277. Ekiz, E., 1980. Ayçiçeği (H.annuus L.) kardeş döllerinde farklı yöntemlerle döl geliştirilmesi ve sentetik çeşit elde edilmesi üzerine araştırmalar. A.Ü. Ziraat fakültesi Yayınları, No:736, Ankara. Gill, H.S., R. K. Sheoran, C., Naveen, K., Lokendra, N., Chandra, and L., Kumar, 1997. Inter characters association and Path coefficient analysis in sunflower (H. annuus L.). Annuals of Biology-Ludhiana, 13 (2):275-277. Hussein, M.K., 1995. Breeding sunflower for salt tolerence path coefficient analysis for achene yield in sunflower (H.annuus L.) Under normal and salinetions. Helia, 18:17-26. Kıllı, F., ve O., Gencer, 1992.Çukurova bölgesinde farklı zamanlarda ekilen bazı ayçiçeği çeşitlerinin tarımsal ve teknolojik özellikleri ve bunlar arasındaki ilişkiler üzerinde bir araştırma. Doğa, 16 (4):721-729. Lal, G.S., V.S. Bhadoriya and A.K., Singh, 1997. Genetic association and path analaysis in elite lines of sunflower. Crop Research Hisar, 13 (3): 631-634. Marinkovic, R., 1992. Path-coefficient anaylyis of some yield componenets of sunflower (H.annuus L.). I. Euphytica, 60 (3):201-205. Narayana, E., and J.C., Patel, 1998. Correlatiom studies in sunflower. Guajarat Agricultural University Research Journal, 23 (2):100-102. Niranjana, M. and K.G. Shambulingappa, 1989.Path analaysis for seed yield in sunflower. Journal of Oilseeds Research, 6 (1):22-25. Patil, B.R., M., Rudraradhya, C.H.M Vijayakumar., H.Basappa, and R.S.Kulkarni, 1996. Correlation and Path analysis in sunflower. Journal of Oilseeds Research, 13 (2):162-166. Punia, M.S., and H.S. Gill, 1994. Correlations and path coefficient analysis for seed yield traits in sunflower (H.annuus L.). Helia, 17 (20):7-11. Rana, M.A., M.A. Khan, M.Yousuf, and S.M.Mirza, 1991. Evaluation of 26 sunflower cultivars at Islamabad. Helia, 14 (14):19-28. Singh, S.B. and K.S. Labana, 1990. Correlation and path analysis in sunflower. Crop İmprovement, 17 (1):49-53. Sivaram, M.R., 1986.Association analysis of characters in sunflower. Journal of oilseed research, 3:95-97. Şehirali, S., ve M.Özgen, 1988. Bitki Islahı. A.Ü. Ziraat fakültesi Yayınları, No:1059, Ankara. Tanimu, B., and S.C. Ada, 1988.Relationships between yield and yield componenets in forty populations of sunflower. Helia, 11:17-20 Turan, Z.M., 1989. Bursa koşullarında bazı kolza çeşitlerinin agronomik ve teknolojik karakterleri, bunların kalıtımı ve path analizi. U.Ü. Basımevi, Bursa. Turan, Z.M., 1998. İstatistik. U.Ü. Ziraat Fakültesi Ders Notları No:78 S.218, Bursa. Turan, Z.M., 2000. Regresyon Analizleri. Lisans üstü eğitimi ders notları (Yayınlanmamış), Bursa. Vanisree, G., K. Ananthasayana, G.V.S. Nagabhushanam, and C.A. Jah, 1988. Correlation and Path coefficient analysis in sunflower (H.annuus L.) Journal of Oilseeds Research, 5 (2):46-51.