OYA KAÇAR, Nazan ÇÖPLÜ, Fevzi ÇAKMAK, Nedime AZKAN

Bursa koşullarında bazı nohut çeşit ve hatlarında (Cicer arietinum L.) bakteri aşılama ve değişik azot dozlarının verim ve verim unsurları üzerine etkisinin belirlenmesi

Bu araştırma Bursa ili ekolojik koşullarında bazı nohut hat ve çeşitlerinde bakteri aşılama ve değişik azot dozlarının verim ve verim öğeleri üzerine etkisinin belirlenmesi amacı ile 1999 ve 2000 yıllarında Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezi’nde yürütülmüştür. Bu araştırmada Canıtez-87 çeşidi ile ILC-114 hattı ve Yerli köylü populasyonu bitki materyali olarak kullanılmıştır Azotlu gübre olarak Amonyum Nitrat (%26) ve 5 dozu (0, 3, 6, 9, 12 kg/da), aşılama materyali olarak Ankara Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü’nden sağlanmış nohuta ait bakteri suşu kullanılmıştır. Araştırma tesadüf blokları deneme deseninde, faktöriyel olarak düzenlenmiş ve üç tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Araştırmanın sonucunda aşılamanın etkisi ile bitkide tane sayısında artış, tane veriminde azalış istatistiki anlamda önemli çıkmıştır. İncelenen diğer özelliklerde aşılamanın etkisi önemsiz bulunmuştur. Genellikle 6 kg N/da uygulamasından daha yüksek dozlarda tane verim ve verim unsurlarında azalmalar gözlenmiştir.Yöremizde nohutta verimi arttırmak için üretilen çeşitlere uygun rekabet gücü yüksek suşlarla aşılama yapılması yararlı olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

nohut, Cicer arietinum, inokulasyon, verim ögeleri, verim, Bursa (şehir), azot, Rhizobium

Determination of effec of Rhizobium inoculation and different nitrogen doses on yield and yield components of some chickpea variety and lines (Cicer arietinums L.) in Bursa conditions

This study was carried out determine the effects of bacterial inoculation and different nitrogen doses on the yield and yield components in some chickpea variety and lines in Bursa in the year 1999 and 2000, at The Uludağ University, Agricultural Faculty, Field Crops Department, Application and Training Centre. In the study, Canıtez-87 variety, ILC-114 line and local population named Yerli were used as the crops material. Ammonium nitrate (%26) and its 5 different doses (0, 3, 6, 9, 12 kg/da) and bacterial isolate (Rhizobium ciceri), supplied from Ankara Soil and Fertilizer Research Institute as the inoculating material were used. Field experiment was complete randomized block design with factorial arrangemet and three replications was applied. The inoculation, described as above, resulted in significant increase in the number of seeds per plant but a decrease in the seed yield. The effect of the inoculation on the other characteristics examined was found to be insignificant. Nitrogen doses higher than 6 kg N/da caused some decrease, although statistically insignificant, in the seed yield. To increase the seed yield of chickpea at Bursa, it will be useful to use bacterial isolates, suitable for the produced variety and having more competitive vigor for inoculation.

Keywords:

chickpeas, Cicer arietinum, inoculation, yield components, yields, Bursa, nitrogen, Rhizobium,

PDF

___

Akçin, A. ve Y. Işık. 1995. Konya Ekolojik Şartlarında Azotlu Gübre Uygulaması ve Bakteri İle Aşılamanın Nohut Çeşitlerinin (Cicer arietinum L.) Dane Verimi, Danenin Kimyasal Kompozisyonu ve Morfolojik Karakterler Üzerine Etkileri. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 6(8):146-159.
Akdağ, C. ve S. Şehirali. 1995. Bakteri (Rhizobium ssp.) Aşılama, Azot Dozları ve Ekim Sıklığının Nohut (Cicer arietinum L.)’un Verim ve Verim Unsurlarına Etkileri. Gaziosmanpaşa Ünv. Ziraat Fakültesi Dergisi 12(1995), 122-134.
Angaw, T. and W. Asnakev. 1993. Fertilizer Response Trials on Highland Food Legumes. Institute of Agricultural Research, Addis Abeba Ethiopia. I. National Cool Season Food Legumes Review Conference.16-20 Dec. 1993.
Anonim1999. Bursa Yöresi İklim Ver. Bursa Meteo. Bölg. Müd. (Yayınlanmamış Kayıt.).
Anonim 2000. Bursa Yöresi İklim Ver. Bursa Meteo. Bölg. Müd. (Yayınlanmamış Kayıt.).
Anonim 2001 a. FAO Production Yearbook. Vol. 55, p.114.
Anonim 2001 b. Tarımsal Yapılar ve Üretim.T.C.Başbakanlık DIE, Yayın No: 2758.
Anonymous 1986. Food Legume Improvement Program. Annual Report 1986, Icarda.
Başaran, H. 2000. Nohutta (Cicer arietinum L.) Bakteri Aşılama ve Kimyasal İlaç Uygulamasının Verim ve Verim Öğelerine Etkileri. Ankara Ünv. Fen Bilimleri Ens., Doktora Tezi (Yayınlanmamış) s.81.
Beck, D.P. 1988. Biological Nitrogen Fixation Studies. Food Legume Improvement Program. Annual Report 1988, Icarda, p.177-183.
Beck, D.P. 1990. Chickpea Biological Nitrogen Fixation Food Legume Improvement Program. Annual Report 1990. ICARDA, p.96-100.
Beck, D.P. and M.C. Saxena. 1991. Legume Program. Annual Report. Icarda, p.83-89.
Beck, D.P. 1992. Yield and Nitrogen Fixation of Chickpea Cultivars in Response to Inoculation with Selected Rhizobial Strains. Agron. J. 84: p.510-516.
Graham,P.H.and S.C.Harris.1981.Biological Nitrogen Fixation Technology for Tropical Agr. Centro Internacional de Agr. Tropical AA 67-13, Cali Colombia. 705 p.
Gürbüzer, E. 1980. Orta Anadolu Koşullarında En Fazla Azot Tespit Etme Özelliği GösterenMercimek ve Nohut Nodozite Bakterilerinin Seçilmesi. Toprak ve Gübre Araştırma Ens. Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No: 102, Ankara.
Hernandez, L.G. and G.D. Hill. 1983. Effect of Plant Population and Inoculation on Yield and Yield Components of Chickpea (Cicer arietinum L) Proceedings. Agronomy Society of New Zealand. 13:75-79.
Islam, R. 1979. Research at ICARDA on Improving Nitrogen Fixation in Chickpea. Chickpea Newsletter. ICN 1, Dec. 1979, p.11-12.
Islam, R. 1981. Responses of Winter and Spring Planted Chickpea to Inoculation with Rhizobia in Syria. Chickpea Newsletter. ICN 4, June 1981, 24-25.
Islam, R. and M.C. Saxena. 1981. Symbiotic Nitrogen Fixation in Rainfed Chickpeas in Northern Syria. Chickpea Newsletter. ICN 4, June 1981, p.22-24.
Karuç, K. 1992. Inokulasyonun Fasulye (Phaseolus vulgaris) ve Münavebe Bitkisi Buğday (Triticum aestivum) Verimi Üzerine Etkileri İle İnokulasyon Bakterisinin Toprakta Canlı Kalma Süre ve Oranının Belirlenmesi. Tarım ve Köy İşleri Bak., Köy Hizmetleri Genel Müd., Toprak ve Gübre Araş.Ens. Müd. Yayınları, Genel Yayın No: 192, 60 s.
Karuç, K., N. Cebel ve S. Altuntaş. 1993. Ankara İli Kazan İlçesi Topraklarının Doğal Rhizobium Populasyonu. Tarım ve Köy İşleri Bak., Köy Hizmetleri Genel Müd., Toprak ve Gübre Araş.Ens. Müd. Yay., Yayın.No:194. Rapor Seri No: R-112.
Keatinge, J.D.H., D.P. Beck, L.A. Materon, N. Yurtseven, K. Karuç and S. Altuntaş. 1995. The Role of Rhizobial Diversity in Legume Crop Productivity in The West Asian High Lands. 4. Rhizobium ciceri Expl. Agric, 31: p.501-507.
Khan, H., A.M. Haqqani, M.A. Khan and B.A. Malik.1992. Biological and Chemical Fertilizer Studies in Chickpea Grown Under Arid Conditions of Thal (Pakistan).Sarhad Journal of Agriculture. Vol:8(3), 321-327.
Meral, N., C.Y. Çiftçi ve S. Ünver. 1998. Bakteri aşılaması ve değişik azot Dozlarının Nohut (Cicer arietinum L.)’un Verim ve Verim Öğelerine Etkileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi Vol.7, Sayı.1, s.44-59.
Rathore, A.L. and S.L. Patel.1991. Response of Late Sown Chickpea to Method of Sowing, Seed Rate and Fertilizer. Indian J. of Agron. 36(2), 180-183.
Şehirali, S. 1988. Yemeklik Tane Baklagiller. Ank.Ü. Zir.Fak.Yayın. No:1089, 435 s.
Sharma, A.K., S. Haribendra, S. Sushil, H.Singh and S. Singh 1989. Response of Cicer arietinum L. To Rhizobial and N Fertilization. Indian J. of Agron.34(3),381-383.
Singh, K.B. 1987. Chickpea Breeding. In: Saxena M.C. and K.B Singh (Eds), Chickpea, ICARDA, Aleppo, Syria, p.127-158. Turan, Z.M. 1995. Araştırma ve Deneme Metodları. U.Ü.Zir.Fak. Ders Not.No:62,121 s
Turan, Z.M.1998. İstatistik.U.Ü.Zir.Fak. Ders Not.No:78, 207 s.
Vadavia, A.T., K.K. Kalaria, J.C. Patel and N.M. Baldha. 1991. Influence of Organic, Inorganic and Biofertilizers on Growth, Yield and Nodulation of Chickpea. Indian J. of Argon. 36:2, p.263-264.