Siyah alaca ve esmer ineklerde subklinik mastitis için risk faktörleri

Bu çalışmada subklinik mastitis üzerine etkili faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. California mastitis test (CMT) skorlarına ait veriler Ocak 2003 ile Haziran 2004 tarihleri arasında toplanmıştır. İki değişik işletmede toplam 186 baş Esmer ve Siyah Alaca inekten 5208 gözlem yapılmıştır. California mastitis testi laktasyondaki tüm ineklerin her meme lobuna uygulanmıştır. Irk ve genetik olmayan faktörlerin (Laktasyon sırası, laktasyon dönemi, buzağılama mevsimi ve işletme) subklinik mastitis oluşumu ile ilişkilerinin belirlenmesinde çoklu lojis tik regresyon analizi kullanılmıştır. CMT skorlarına ait veriler laktasyonun başı (doğumdan sonra 7-90 gün), ortası (91-180. gün) ve sonu (181-305 gün) şeklinde sınıflandırılarak analiz edilmiştir. İneklerde, laktasyon sırası ve döneminin ilerlemesiyle subklinik mastitise yakalanma riski de artmıştır. Subklinik mastitis, Esmer ırk inek lerde, Siyah Alacalara göre önemli derecede düşük oranda tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

meme yangısı, sığır ırkları, Alacalı Sığır, laktasyon, subklinik meme yangısı, Kaliforniya mastitis testi, Amerikan Esmer Irkı, risk faktörleri

Risk factors for subclinical mastitis ın Holstein Friesian and brown swiss cows

It was aimed to determine factors, effecting subclinical mastitis, in this study. Date belonging Cali fornia Mastitis Test (CMT) scores were collected from January 2003 to June 2004. A total of 5208 observations were made on 186 Brown Swiss and Holstein Friesian cows in two different farms. California Mastitis Test was performed on each udder quarter of the cows in lactation. The relations of breed and non-genetic factors (parity, stage of lactation, calving season, farm) with subclinical mastitis were determined by using logistic regression analysis. Data of CMT scores were analyzed by classifiying as beginning (from 7 to 90), middle (from 91 to 180) and final period of lactation (from 181 to 305 days post partum). Risks of subclinical mastitis in cows in creased significantly with increasing days post partum and advancing lactation. Subclinical mastitis were ob served as lower in Brown Swiss cows than those of Holstein Friesians’.

Keywords:

mastitis, cattle breeds, Holstein-Friesian, lactation, subclinical mastitis, California mastitis test, American Brown Swiss, risk factors,

PDF

___

1. ALAÇAM E, ALPAN O, TEKELİ T. Süt inekle rinde bazı meme ölçümleri ve süt verimi ile subklink mastitis arasındaki ilişkiler. Lalahan Zo- otekni Araştırma Enstitüsü Dergisi, 1983; 23: 85- 99.

2. AYTUĞ CN, ALAÇAM E, GÖRGÜL S, GÖKÇEN H, TUNCER ŞD, YILMAZ K. Sığır Hastalıkları. Medisan Yay. Ankara, 575-586, 1991.

3. ALPAN O. Sığır Yetiştiriciliği ve Besiciliği. Medisan Yay. Ankara, 1993.

4. ALRAWI AA, POLLAK EJ, LABEN RC. Genetic analysis of california mastitis test recort. l. Coded tests. J Dairy Sci 1979; 62: 1115-1124.

5. BATRA TR, NONNECHKE FHS, HACKER RR. Incidence of clinical mastitis in herd of Holstein cattle. J Dairy Sci 1977; 60: 1169-1172.

6. BUSATO A, TRACHSEL P, SCHALLİBAUM M, BLUM JW. Udder health and risk factors for subclinical mastitis in organic dairy farms in Switzerland. Pre Vet Med 2000; 44: 205-220

7. DEVECİ H, APAYDIN AM, KALKAN C, ÖCAL H. Evcil Hayvanlarda Meme Hastalıkları. Fırat Üniversitesi Basımevi, Elazığ, 1994.

8. DİE. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Türkiye İstatistik Yıllığı 2004, Publ. No. 2945, Ankara, pp 406 2005.

9. FOX LK, CHESTER ST, HALLBERS JW, NICKERSON SC, PANKERY JW, WEAVER LD. Survey of intramammary infections in dairy heifers at breeding age and first parturition. J Dairy Sci 1995; 78 (7): 1619-28.

10. GONYON DS, EVERSON DO, CHRISTIAN RE. Heretibility of mastitis score in Pasific North West dairy herds. J Dairy Sci 1982; 65: 1269.

11. GÖNCÜ S, ÖZKÜTÜK K. Değişik yaşlı süt inek- lerinden alınan süt örneklerinin somatik hücre sa- yısı yönünden değerlendirilmesi. Uluslararası Hayvancılık 99 Kongresi, İzmir, 21-24 Eylül, 1999.

12. KENNEDY BW, SETHAR MS, TONG AKW, MOXLEY JE, DOWNEY BR. Environmental factors influencing test-day somatic cell counts in Holsteins. J Dairy Sci 1982; 65: 275-280.

13. KERRO DEGO O, TAREKE F. Bovine mastitis in selected areas of Southern Ethiopia. Trop Anim Health Prod 2003; 35, 3: 197-205.

14. MC DONALD JS. Bovine mastisis: Introductory remarks. J Dairy Sci 1979; 62: 117.

15. MILLER RH, OWEN JR, MOORE E. Incidence of clinical mastitis in a herd of Jersey cattle. J Dairy Sci 1975; 59: 113-119

16. O’BLENESS GL, VAN VLECK LD, HENDERSON CR. Heritabilities of some type appraisal traits and their genetic and phenotypic corelations with production. J Dairy Sci 1960; 43: 1490.

17. PARKER, J. B., BAYLEY, N. B., FOHRMAN, M. H., AND PLOWMAN, R. D., Factors influencing dairy cattle longevity. J. Dairy Sci 1960; 43: 401.

18. RİŞVANLI A, KALKAN C. Elazığ bölgesi süt ineklerinde klinik ve subklinik mastitislerin dağı- lımı, mastitislere sebep olan mikroorganizmaların izolasyonu ve antibiyotiklere duyarlılıkları üzeri- ne çalışma. Süt İnekçiliğinde Mastitis Sempoz- yumu, Burdur 04-05, Mayıs, 2001, Akdeniz Üni- versitesi Veteriner Fakültesi Yayın No: 2, 59-67.

19. SABUNCUOĞLU N, ÇOLAK A, AKBULUT Ö, TÜZEMEN N, BAYRAM B. Siyah-Alaca ve Es- mer ineklerde CMT skoru ile bazı süt verim öze- likleri arasındaki ilişkiler. Atatürk Üniv Ziraat Fak Derg 2003; 34 (2): 139-143

20. SEMACAN A. Mastitisin ekonomik önemi. Süt İnekçiliğinde Mastitis Sempozyumu, Burdur 04- 05, Mayıs, 2001, Akdeniz Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayın No: 2, 1-5.

21. ŞEKER İ, RİŞVANLI A, KUL S, BAYRAKTAR M, KAYGUSUZOĞLU E. İsviçre esmeri inekler- de meme özellikleri ve süt verimi ile CMT skoru arasındaki ilişkiler. Lalahan Zoot Araşt Enst Derg 2000; 40 (1): 29-38.

22. THOMAS CL, VINSON WE, PEARSON RE, DICKINSON FN, JOHNSON LP. Relationships between linear type scores, objective type measures. J Dairy Sci 1984; 67: 1281-1292.

23. UZMAY C, KAYA İ, AKBAŞ Y, KAYA A. Siyah alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi. Turk J Vet Anim Sci 2003; 27: 695-701.

24. WILTON JW, VAN VLECK LD, EVERETT RW, GURHRIE RS, ROBERTS SJ. Genetic and environmental aspects of udder infections. J Dairy Sci 1972; 55: 183-193.