H. Hüseyin ORUÇ, MURAT CENGİZ, Deniz BAĞDAŞ, İlknur UZUNOĞLU

Sığır etlerinde zeranol, dietilstilbestrol, klenbuterol, 17B-östradiol ve testosteron kalıntıları

Bu çalışmanın amacı, Bursa’da tüketime sunulan sığır etlerinde zeranol, dietilstilbestrol (DES), klenbuterol, 17β-östradiol ve testosteron gibi bazı anabolizan maddelerin kalıntılarını tespit etmektir. Numune ler, 2006 yılı Ocak ile Eylül ayları arasında toplandı ve yine aynı dönemde zeranol (n=81), DES (n=80), klenbuterol (n=72), 17β-östradiol (n=29) ve testosteron (n=29) analizleri ELISA tekniği ile yapıldı. Zeranol iki örnekte (%2.5), DES 11 örnekte (%14) ve testosteron üç örnekte (%10) tespit edildi. Örneklerde klenbuterol ve 17β-östradiol tespit edilemedi. Türkiye’de, anabolik maddelerin besi sığırlarında, büyümeyi ve yemden yararlanmayı arttırmak amacıyla kullanımı yasaklanmış olmasına rağmen illegal olarak kullanılabildiği ve saptanan anabolizan maddelerin kalıntılarının halk sağlığı üzerinde olumsuz etkilere yol açabileceği kanısına varıldı.

Anahtar Kelimeler:

et, anabolikler, sığır, dietilstibestrol, ELISA, klenbuterol, östradiol, büyüme düzenleyicileri, halk sağlığı, testosteron, zeranol

Zeranol diethylstilbestrol (DES), clenbuterol, 17B-oestradiol and testosterone residues in cattle meat

The aim of the study was to determine anabolic agent residues including zeranol, diethylstilbestrol (DES), clenbuterol, 17β-oestradiol and testosterone in cattle meats consumed in Bursa province. The samples were collected and analysed from January to September of 2006. Zeranol (n=81), DES (n=80), clenbuterol (n=72), 17β-oestradiol (n=29) and testosterone (n=29) residues were analysed by ELISA technique. Zeranol, DES and testosterone were detected in two (2.5%), in 11 (14%) and in three (10%) of meat samples, respec tively. Clenbuterol and 17β-oestradiol residues were not detected in any of the samples. It is concluded from the results that although the use of anabolic agents are banned in Turkey, some anabolic agents have been used ille gally in beef cattles to improve the growth rate and feed efficiency, and the residues impose risks for public health.

Keywords:

meat, anabolics, cattle, diethylstilbestrol, ELISA, clenbuterol, estradiol, growth regulators, public health, testosterone, zeranol,

PDF

___

1. AKKAYA R, AKILLI A, GÜREL Y, ÇINAR S, KOÇ F, TURHAN E, DAS YK, YİĞİT Y, BAŞSATAN A. The research of contamination by anabolic hormones, beta-agonists and pesticides in meat and other organs of broilers in Turkey. Et lik Vet. Mikrob. Derg. 2004;15(1-2):37-48.

2. AKSOY A, DAĞOĞLU G. Zeranol ve nandrolon’un (19-nortestosteron) Akkaraman Irkı Erkek Kuzularda, Canlı Ağırlık Artışı, FSH, LH, Total Testosteron ve Bazı Biyokimyasal Paramet- reler Üzerine Etkileri. Y.Y.Ü. Sağ. Bil. Derg. 1998;9(1-2):17-28.

3. BOTSOGLOU NA. Drug Residues in Foods: Pharmacology, Food Safety, and Analysis. New York, NY, USA: Marcel Dekker Incorporated, 203-206, 2000.

4. Codex Alimentarius. Residues of Veterinary Drugs in Foods. Vol. 3, FAO, Rome and WHO, Geneva, 1996.

5. COOPER, KM, RIBEIRO L, ALVES P, VOZIKIS V, TSITSAMIS S, ALFREDSSON G, LOVGREN T, TUOMOLA M, TAKALO H, LITIA A, STERK SS, BLOKLAND M, KENNEDY DG. Interlaboratory ring test of time- resolved fluoroimmunoassays for zeranol and α- zearalenol and comparison with zeranol test kits. Food Add. Contam. 2003;20(9):804-812.

6. Council Directive 96/22/EEC. Concerning the prohibition of use in stock farming of certain sub- stances having a hormonal or thyrostatic action and of β-agonists, and repealing directives 81/602/EEC, 88/146EEC and 88/299/EEC. Off. J. Europ. Commun. 1996;L125:3-9.

7. Council Directive 96/23/EEC. On measures to monitor certain substances and residues thereof in live animals and animal products. Off. J. Europ. Commun. 1996;L125:10-32.

8. DAĞOĞLU G, AKSOY A. Hayvansal üretimde zeranol. Y.Y.Ü. Sağ. Bil. Derg. 1995;1:83-88.

9. ERSOY E, AGTHE O, ERGUN ŞH, ÜRESİN T. Etlik piliçlerde ve yemlerinde Diethylstilbestrol yönünden ön çalışmalar. A.Ü. Vet. Fak. Derg. 1989;35(2-3):1-20.

10. FARBER TM. Anabolics:the approch taken in the USA. Ann. Rech. Vet. 1991;22:295-298.

11. GÜLYÜZ F, AKSOY A, TÜREL İ, DAĞOĞLU G. Akkaraman Irkı Erkek Kuzularda Zeranol ve 19-nortestosteron’nun (nandrolon) Spermatolojik Özellikler Üzerine Etkisi. Y.Y.Ü. Sağ. Bil. Derg. 1995;2:94-97.

12. GÜLYÜZ F, AKSOY A, UĞRAŞ S, TÜREL İ, DAĞOĞLU G. Zeranol ve 19-nortestosteron’nun (nandrolon) Akkaraman Irkı Erkek Kuzuların Genital Organlarına Etkisi Üzerine Histopatolojik İncelemeler. Y.Y.Ü. Sağ. Bil. Derg. 1996;2(1- 2):6-11.

13. KAYA S, ÜNSAL A. Besinlerde İlaç Kalıntıları ve Denetimi. Editörleri KAYA S, PİRİNÇCİ İ, BİLGİLİ A.,Veteriner Hekimliğinde Farmakoloji kitabı içinde 16. Bölüm., 2. Cilt, 3. Baskı, Ankara, Medisan Yayın Evi, 737-768, 2002.

14. KAYA S. Gelişmeyi hızlandırıcı maddeler. Vete- riner Farmakoloji ve İlaçla Sağıtım Seçenekleri (ŞANLI Y, KAYA S.). Medisan Yayınevi No 4, Ankara, 544-550, 1991.

15. LİMAN BL. Anabolik ilaçlar. Türk Vet. Hek.Dern. Derg. 1994;65(4):53-61.

16. LONE KP. Natural sex steroids and their xenobiotic analogs in animal production: growth, carcass quality, pharmacokinetics, metabolism, mode of action, residues, methods and epidemiology. Crit. Rev. Food Sci. Nutr. 1997;37(2):93-209.

17. MAHMOUD YEA. Diethylstilbestrol (DES) hormone in Egyptian bovine muscles. Vet. Med. J. Giza 2006;54(3):715-721.

18. METZLER M, PFEIFFER E. Genotoxic potential of xenobiotic growth promoters and their metabolites. APMIS 2001;109:89-95.

19. NAZLI B, COLAK H, AYDIN A, HAMPIKYAN H. The presence of some anabolic residues in meat and meat products sold in Istanbul. Turk. J. Vet. Anim. Sci. 2005;29(3):691-699.

20. NAZLI B, COLAK H, HAMPIKYAN H. İstanbul piyasasında satışa sunulan sakatatlarda bazı anabolizan kalıntılarının mevcudiyeti üzerine bir çalışma. İ. Ü. Vet. Fak. Derg. 2005;31(1):83-92.

21. PFAFFL MW, RECK B, DREHER R, MEYER HHD. Production of clenbuterol, diethylstilbestrol and trenbolone mass standards in lyophilised bovine urine. Anal. Chim. Acta 2003;483:401- 412.

22. POELMANS S, DE WASCH K, NOPPE H, VAN HOOF N, VAN CRUCHTEN S, LE BIZEC B, DECEUNINCK Y, STERK S, VAN ROSSUM HJ, HOFFMAN MK, DE BRABANDER HF. Endoenous occurrence of some anabolic steroids in swine matrices. Food Add. Contam. 2005;22(9):808-815.

23. R-Biopharm. Ridascreen® Test kits, R-Biopharm AG, Darmstat, Germany, 2006.

24. ŞENER S. Anabolik ajanlar. Türkiye’de veteriner ilaçların üretimi, pazarlanması, güvenli kullanımı ve kalıntı sorunları sempozyumu. 13-14 Ekim 1994, Ankara, 62-65.

25. The Merck Veterinary Manual. Growth Promotants. Eighth Edition, Merck&Co., Inc. Whitehouse Station, NJ, USA, 1858-1861, 1998.

26. TURNER ND, GREENE LW. BYERS FW, KENISON DC. Influence of incremental zeranol implant doses on the chemical and physical characteristics of third metacarpal bone and chemical composition of liver and soft tissues from feedlot steers. J. Anim. Sci. 1995;73:1-8.

27. Türk Gıda Kodeksi. Gıda Değeri Olan Hayvanlara Uygulanması Yasaklanan ve Belli Şartlara Bağla nan Hormon ve Benzeri Maddeler Hakkında Teb liğ (2003/18) 1-4, 2003.

28. YU NH, HO ENM, LEUNG DKK, WAN TSM. Screening of anabolic steroids in horse urine by liquid chromatography-tandem mass spectrometry. J.Pharm. Biomed. Anal. 2005;37:1031-1038.

29. ZHOU YF. Determination of the contents of progesterone, testosterone propionate and estradiol benzoate with high performance liguid chromatogram. Chin. J. Vet. Drug 2003;12:19-21.