Türk Siyasal Kültürü ve Ahmed Cevdet Paşa

Makalede siyasal rejimlerin farklılık ve istikrarının açıklanmasında önemli bir etken olan siyasal kültür hakkında önce teorik çerçeve sunulmuş, bu çerçevede Türk siyasal kültürünün bazı karakteristikleri saptanmış ve siyasal kültür araştırmaları için bütüncül bir metodolojik çerçeve önerilmiştir. Daha sonra Türk siyasal kültürünün dünden bugüne süreklilik ve değişim noktalarını görme amacıyla anahtar önemde bir geçiş dönemi bilgini ve devlet adamı olarak Ahmed Cevdet Paşa ele alınmıştır. Tanzimat dönemi reformlar hareketinin hem önemli bir aktörü, hem de tarihi aracılığıyla yorumlayıcısı olan bilginin, Türk modernleşme ve fikir tarihindeki yeri belirtildikten sonra, siyasal kültürün yatay ve dikey boyutlarını sentezleyen kişiliği ve bu kritik süreçte üstlendiği dengeleyici rol sayesinde eserlerinde siyasal kültürü nasıl yansıttığı örneklerle incelenmiştir. Muhafazakar kişiliğine rağmen temelde 'devleti kurtarma'ya yönelik reform hareketine maddi ve ideolojik destek veren Paşa, devlet-toplum ilişkilerinin özünde değişmediği yeni rejimde de siyasal kültürün hakim temalarını izlemeyi sürdürmüştür.

In this paper we have offered first a theoretical framework about political culture which is considered an important factor in accounting for the diversity and stability of political regimes and established in this framework some salient features of Turkish political culture, then suggested a holistic methodological framework for studying political culture. Then we have taken Ahmed Cevdet Pasha as a scholar and a statesman of key importance of a transitional period in order to elicit the points of continuity and change of Turkish political culture over time. Having situated the scholar as both an important actor and an interpreter through his History of the reform movement known as Tanzimat in the history of Turkish modernization and ideas we have studied in examples how he reflected political culture in his writings through his personage embodying both vertical and horizontal dimensions of political culture and balancing role he undertook in this critical process. Lending both material and ideological support to the reform movement tending to save the state despite his conservative personality, Cevdet Pasha, continued to trace the mainstream political culture in the new regime in which the state-society relations did not change in essence.

PDF

___

Ahmed Cevdet Paşa (1980), Ma’ruzât. Yusuf Halaçoğlu (yay.), İstanbul: Çağrı.

Ahmed Cevdet Paşa (1986), Tezâkir. I-IV, Cavid Baysun (yay.), Ankara: TTK.

Ahmet Cevdet Paşa (1997), Vefatının 100.Yılına Armağan (Sempozyum: 9-11 Haziran 1995) Ankara: TDV. Akarlı, Engin Deniz (1975), ‘The State as a Socio-Cultural Phenomenon and Political Participation in Turkey,’ Political Participation in Turkey: Historical Background and Present Problems, Engin D.

Akarlı and Gabriel BenDor (eds.) 135-155, Istanbul: Bogazici University Publications.

Alkan, Türker (1989), Siyasal Bilinç ve Toplumsal Değişim. Ankara: Gündoğan.

Alkan, Türker, Doğu Ergil (1980), Siyaset Psikolojisi. Ankara: Turhan. Almond, Gabriel A. (1956), ‘Comparative Political Systems,’ Journal of Politics18: 391-408.

Alkan, Türker, Sidney Verba (1963), TheCivic Culture: Political Attitudes and Democracy in Five Nations. Princeton: Princeton University Press.

Berkes, Niyazi (1978), Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Doğu-Batı.

Chambers, Richard L. (1973), ‘The Education of a Nineteenth-Century Alim. Ahmed Cevdet Paşa.’ International Journal of Middle EastStudiesIV/440-64.

Davison, Roderic H. (1963), Reform in the Ottoman Empire 1856-1876. Princeton: Princeton University Press.

Eatwell, Roger (ed.) (1997), European Political Cultures. London: Routledge.

Ergil, Doğu (1980), Yabancılaşma ve Siyasal Katılma. Ankara: Olgaç.

Ergüder, Üstün (1987), ‘Decentralisation of Local Government and Political Culture in Turkey,’ Democracy and Local Government: Istanbul in the 1980s. Bridlington, Eothen Press.

Ergüder, Üstün, Yılmaz Esmer-Ersin Kalaycıoğlu (1991), Türk Toplumunun Değerleri. İstanbul: TÜSİAD.

Fatma Aliye (1332), Ahmed Cevdet Paşa ve Zamanı. Derseadet.

Faulks, Keith (2000), Political Sociology: A Critical Introduction. New York: New York University Press.

Femia, Joseph (1994), ‘Political Culture,’ The Blackwell Dictionary of the Twentieth-Century Social Thought, William Outhwaite-Tom Bottomore (eds.), 475-77, Oxford: Blackwell.

Gencer, Bedri (2000), ‘Osmanlı Siyasi Felsefe ve Rejimi: Kuruluşun 700. Yıldönümü Münasebetiyle Bir İcmal.’ Akademik Araştırmalar DergisiII/4-5 (Şubat-Temmuz): 103-154.

Geertz, Clifford (1973), TheInterpretation of Cultures. New York: Basic Books.

Göze, Ayferi (1998), Siyasal Düşünceler ve Yönetimler. İstanbul: Beta.

Heper, Metin (1985), The State Tradition in Turkey. Walkington, England: The Eothen.

Heper, Metin (1993), ‘Political Culture as a Dimension of Compatibility,’ Turkey and the West: Changing Political and Cultural Identities, M. Heper-A. Öncü-H. Kramer (eds.), 1-21, London: I. B. Tauris.

Huntington, Samuel P. (1981), American Politics and the Promise of Disharmony. Cambridge, Mass. The Belknap Press of Harvard University Press.

Kalaycioglu, Ersin (1988), ‘Elite Political Culture and Regime Stability: The Case of Turkey,’ Journal ofEconomics and Administrative Sciences, Bogazici University II/2: 149-179.

Kalaycioglu, Ersin(1996), ‘The Turkish Political Culture in Comparative Perspective,’ Society and Politics in South-Eastern Europe, International Conference, 18-20 May 1995. Sofia.

Kalaycioglu, Ersin Ali Yaşar Sarıbay (yay.) (1986), Türk Siyasal Hayatının Gelişimi. İstanbul: Beta.

Kavanagh, Dennis (1972), Political Culture. London: Macmillan.

Kurt, İhsan (1997), Türk Atasözlerine Psikolojik Bir Yaklaşım. Konya: Mikro.

Kütükoğlu, Mübahat (yay.) (1986), Ahmed Cevdet Paşa Semineri(27-28 Mayıs 1985). İstanbul: İ.Ü. Edebiyat Fak.

Lehman, Edward W. (1972), ‘On the Concept of Political Culture: A Theoretical Reassessment,’ SocialForces 50: 361-370.

Mardin, Ebul’ula (1996), Medeni Hukuk Cephesinden Ahmet Cevdet Paşa. Ankara: TDV.

Mardin, Şerif (1983), Din ve İdeoloji. İstanbul: İletişim.

Mardin, Şerif (1991a), ‘The Just and the Unjust,’ Daedalus 120/3(Summer): 113-129.

Mardin, Şerif (1991b), Türk Modernleşmesi. İstanbul: İletişim.

Mardin, Şerif (1992), Türkiye’de Toplum ve Siyaset. İstanbul: İletişim.

Mardin, Şerif (1995), Türkiye’de Din ve Siyaset. İstanbul: İletişim.

Mardin, Şerif (1996), Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu. İstanbul: İletişim.

Meeker, Michael E. (1972), ‘The Great Family Aghas of Turkey: A Study of a Changing Political Culture,’ Rural Politics and Social Change in the Middle East, Richard Antoun-Iliya Harik(eds.),.237-266, Bloomington: Indiana University Press.

Meloen, Jos D. (2000), ‘The Political Culture of State Authoritarianism,’ Political Psychology: Cultural and Crosscultural Foundations, Stanley A. Renshon-John Duckitt(eds.), 108-127, New York: New York Univeristy Press.

Meriç, Ümit (1979), Cevdet Paşa’nın Cemiyet ve Devlet Görüşü. İstanbul: Ötüken.

Merkl, Peter H. (1972), Political Continuity and Change. New York: Harper & Row.

Miller, David (2002), ‘American Political Culture,’ http://www.socialstudieshelp.com/APGOV_Notes_WeekFour.htm

Neumann, Christoph K. (1999), Araç Tarih Amaç Tanzimat: Tarih-i Cevdet’in Siyasi Anlamı. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Ortaylı, İlber (1987), İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Hil.

Öğün, Süleyman Seyfi (2000), Türk Politik Kültürü. İstanbul: Alfa.

Özbudun, Ergun (1993), State Elites and Democratic Political Culture in Turkey,’ Political Culture and Democracy in Developing Countries, Larry J. Diamond(ed.), 247-268, Boulder, Colo.: Lynne Rienner.

Özen, Şükrü (1996), Bürokratik Kültür 1: Yönetsel Değerlerin Toplumsal Temelleri. Ankara: TODAİE:

Öztürk, Osman (1973), Osmanlı Hukuk Tarihinde Mecelle. İstanbul: İİAV.

Patrick, G. M. (1984), ‘Political Culture,’ Social Science Concepts: A Systematic Analysis, Giovanni Sartori(ed.)271-80, Beverly Hills: Sage.

Pye, Lucian W.-Sidney Verba (1965), PoliticalCulture and Political Development. Princeton: Princeton University Press.

Pye, Lucian W.-Sidney Verba (1968), ‘Political Culture,’ International Encyclopedia of the Social Sciences, XII/218-224, New York: Macmillan.

Pye, Lucian W.-Sidney Verba (2000), ‘The Elusive Concept of Culture and the Vivid Reality of Personality,’ Political Psychology: Cultural and Crosscultural Foundations, Stanley A. Renshon-John Duckitt(eds.), 18-32, New York: New York Univeristy Press.

Parla, Taha (1994), Türkiye’de Siyasal Kültürün Resmi Kaynakları, I-III. İstanbul: İletişim.

Rosenbaum, Walter A. (1975), Political Culture. London: Thomas Nelson.

Sarıbay, Ali Yaşar (2000a), Global Bir Bakışla Politik Sosyoloji. İstanbul: Alfa.

Sarıbay, Ali Yaşar (2000b), Kamusal Alan Diyalojik Demokrasi Sivil İtiraz. İstanbul: Alfa.

Sarıbay, Ali Yaşar (2001), Postmodernite Sivil Toplum ve İslam. İstanbul: Alfa.

Sözen, Kemal (1998), Ahmet Cevdet Paşa’nın Felsefî Düşüncesi. İstanbul: MÜ İFAV.

Tachau, Frank (1984), ‘The Political Culture of Kemalist Turkey,’ Atatürk and the Modernization of Turkey, Jacob M. Landau(ed.) 57-76, Boulder, Co: Westview Press/Leiden: E.J. Brill. Tanpınar, Ahmet Hamdi (1969), Edebiyat Üzerine Makaleler. İstanbul: MEB.

Tachau, Frank (1988), 19uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan.

Turan, İlter (1984), ‘The Evolution of Political Culture in Turkey,’ Modern Turkey: Continuity and Change, Ahmet Evin(ed.), 84-112, Opladen: Leske and Budrich.

Turan, İlter (1986a), Siyasal Sistem ve Siyasal Davranış. İstanbul: Der.

Turan, İlter (1986b) ‘Türkiye’de Siyasal Kültürün Oluşumu,’ Türk Siyasal Hayatının Gelişimi, Ersin Kalaycioglu-Ali Yaşar Sarıbay(yay.), İstanbul: Beta.

Turan, İlter (1991), ‘Religion and Political Culture in Turkey,’ Islam in Modern Turkey: ReligionPolitics and Literature in a Secular State, Richard Tapper(ed.), 31-55, London: I.B. Tauris.

Yücekök, Ahmet N. (1987), Siyaset’in Toplumsal Tabanı. Ankara: SBF.