Mehmet Ziya’nın gözüyle Antik dönemde Bursa ve çevresi (eleştirel bir bakış)

Bursa ve yöresi Neolitik dönemden itibaren iskana uğramış bir bölgedir. Ünlü coğrafyacı Strabo’ya (M.Ö. 64-M.S. 21) göre bölge Trakya kökenli Bithynler tarafından iskan edilmiş ve bu nedenle daha sonraki dönemde de Bithynia olarak adlandırılmıştır. Bithynia bölgesi önce Lidya Krallığına daha sonra M.Ö. 546 yılında da Perslerin Anadolu Satraplığına bağlanmıştır. Büyük İskender’in M.Ö. 334’deki Granikos Muharebesinde Persleri yenmesiyle tüm Anadolu gibi Bithynia da Makedonya İmparatorluğu’nun parçası durumuna gelmiştir. İskender’in ölümünden sonra generalleri arasındaki mücadeleler sırasında güçlenen Zipoites M.Ö. 297’de Bithynia Krallığını kurmuştur. M.Ö. 74 yılında da son Bithynia kralı IV. Nikomedes vasiyetle krallığını Roma’ya bırakmıştır. Bundan sonra Bithynia ve çevresi önce Roma, ardından Bizans ve Osmanlı hakimiyetlerine girmiştir. Bursa ve çevresinde antik dönemde Khios (=Gemlik), Nikaia (İznik), Apamea (=Mudanya) vb. gibi önemli yerleşimler bulunuyordu.

Bursa and its Environs in ancient Era According to Mehmet Rıza (A critical view)

Bursa region was settled by various Thracian tribes ever since the ancient times. According to the well known geographer Strabon Bursa region was settled by the one of the Thracian tribes called Bithyns. After that time the region was called Bithynia because of this Thracian tribe. They were incorporated by king Croesus within the Lydian monarchy, with which they fell under the dominion of Persia (546 BC), and were included in the satrapy of Phrygia. But even before the conquest by Alexander the Bithynians appear to have asserted their independence, and successfully maintained it under the prince Zipoites. He assumed the title of king in 297 BC. But the last king, Nicomedes IV, was unable to maintain himself against Mithridates VI of Pontus, and, after being restored to his throne by the Roman Senate, he bequeathed his kingdom by will to the Roman republic (74 BC). In ancient times several major cities sat on the Prusa region: Cius, Apamea and Nicaea.

PDF

___

a.) Modern Kaynaklar
Bosch 1937 C. Bosch, İzmit Şehrinin Muhtasar Tarihi, Devlet Basımevi, İstanbul, 1937.
Bosch 1946 C. Bosch, “Bithynia Tetkikleri”, Belleten, c. X, sayı: 37, Ankara, 1946, s. 29-53.
CIG Corpus Inscriptionum Graecarum, ed. by A. Boeckh, vol. I-IV, Berlin, 1828-1877.
Doğancı 2001 Kamil Doğancı, “Bursa ve Civarını Etkileyen Depremler”, Bursa Yöresinin Depremselliği ve Deprem Tarihi, ed. Nurcan Abacı, Bursa, 2001, s. 61-66.
Doğancı 2005 Kamil Doğancı, “Prusa (Bursa) Kentinden Geçen Antik Yollar”, Osman Gazi ve Bursa Sempozyumu, s. 169-186, Osmangazi Belediyesi, Bursa, 2005.
Harris-Ryde 1980 B.F. Harris-North Ryde, “Bithynia: Roman Sovereignty and Survival of Hellenism”, Aufstieg und Niedergang der römischen Welt, ed. Hildegard Temporini, Berlin-New York, 1980, s. 857-901.
Hicks 1907 E.L. Hicks, “Three Inscriptions from Asia Minor”, Journal of Hellenic Studies, vol. 27, 1907, s. 226-228.
IGR III Inscriptiones graecae ad res romanas pertinentes, 3, ed. Rene Cagnat, Roma, 1964.
Işık 2001 Adem Işık, Antik Kaynaklarda Karadeniz Bölgesi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2001.
Kaya 2000 M. Ali Kaya, Anadolu’daki Galatlar ve Galatya Tarihi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, no: 112, İzmir, 2000.
Kaya 2005 M. Ali Kaya, “Anadolu’da Roma Eyaletleri: Sınırlar ve Roma Yönetimi”, Tarih Araştırmaları Dergisi, cilt: 24, sayı: 38, Ankara, 2005, s. 11-30.
Langer 1978 N. Patricia Langer, Power and Propaganda: Relations Between Rome and Bithynia under the Empire, University of Virginia, Virginia, 1978.
Magie 1950 David Magie, Roman Rule in Asia Minor I-II, Princeton, 1950. Mehmed Ziya 2008 Bursa’dan Konya’ya Seyahat, Haz: M. Fatih Birgül-L. Ali Çanaklı, Ankara, 2008.
Mitchell 1860 S. Augustus Mitchell, Ancient Geography, Philadelphia, 1860.
Olmstead 1942 A.T. Olmstead, “The Mid-Third Century of the Christian Era II”, Classical Philology, vol. 37, no. 4, October, 1942, s. 398-420.
Radice 1962 Betty Radice, “A Fresh Approach to Pliny’s Letters”, Greece & Rome, 2nd ser., vol. 9, no. 2, October-1962, s. 160-168.
RG W.H. Waddington-E. Babelon-Th. Reinach, Recueil général des monnaies grecques d’Asie Mineure: Bithynie, Paris 1908 vd.
Rawson 1982 Elizabeth Rawson, “The Life and Death of Asclepiades of Bithynia”, The Classical Quarterly, New Series, vol. 32, no. 2, 1982, s. 358-370.
Ridley 1987 R.T. Ridley, History of Rome (A Documented Analysis), Roma, 1987.
Rigsby 1996 Kent J. Rigsby, Asylia: Territorial Inviolability in the Hellenistic World, University of California Press, California, 1996.
Schneider-Karnapp 1938 A. Maria Schneider-Walter Karnapp, Die Stadtmauer von Iznik (Nicaea), Istabuler Forschungen 9, Berlin, 1938.
Sevin 2001 Veli Sevin, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2001.
Storey 1998 S. Jonathon Storey, Bithynia: History and Administration to the Time of Pliny the Younger, Edmonton, 1998.
Şahin 1987 Sencer Şahin, Katalog Der Antiken Inschriften Des Museums von Iznik (Nikaia), Teil II, 3, T1-69, Bonn, 1987.
Tekin 2008 Oğuz Tekin, Eski Yunan ve Roma Tarihine Giriş, İletişim Yayınları, İstanbul, 2008.
Thomson 1997 D.F.S. Thomson, Catullus, University of Toronto Pres, Tronto, 1997.
Weiser, 1983 Wolfram Weiser, Katalog der Bithynischen Münzen der Sammlung des Instituts für Altertumskunde der Universität zu Köln; Band I: Nikaia, Köln, 1983.
Wilson 1961 D. R. Wilson, The Historical Geography of Bithynia, Paphlagonia and Pontus in the Grek and Roman Periods, Oxford University, 1961.
b.) Antik Kaynaklar
App. Mithr. Appianus, Mithridateios, ed. By H. White, Loeb Classical Library, London, 1955.
Dion Chr. Dion Chrysostomos, Orationes, English translation by H.L. Crosby, Loeb Classical Library, London, 1962.
Liv. Titus Livius, Ab Urbe Condita, ed. E.T. Page, Loeb Classical Library, London, 1954-1957.
Mela chorog. Pomponius Mela, Chorographia, ed. A. Silberman, Paris, 1988.
Paus. Pausanias, Descriptio Graeciae, ed. by W.H.S. Jones, Loeb Classical Library, London, 1964.
Plin. nat.hist. Plinius d. J., Historia Naturalis, ed. H.R. Racham, Loeb Classical Library, London, 1947.
Plin. epist. Plinius, Epistulae, çev. Çiğdem Dürüşken-E. Özbayoğlu, Genç Plinius’un Anadolu Mektupları, İstanbul, 1999.
Strab. Strabon, Geographika, ed. by H.L. Jones, Loeb Classical Library, London, 1957.