16. Yüzyıla ait bir tarım metni: Kitâbü'l-Felâhat

Kitābü’l–Felâóat 12. yüzyılın sonlarında Endülüs’ün İşbîliye (Sevilla) şehrinde yaşamış olan Ebÿ ZekeriyyÀ YaóyÀ b. Muóammed b. Aómed b. El–èAvvÀm El–İşbilî tarafından yazılmıştır. İbnü’l–èAvvÀm’ın eseri, tarım konusunda Ortaçağ’da yazılmış en kapsamlı çalışmadır. Yazar tarım, bahçecilik ve hayvancılık konusundaki her türlü bilgiyi derlemiştir. Eser 1590 yılında Muhammed bin Mustafa tarafından Türkçeye tercüme edilmiştir. Osmanlı dönemi tarım konulu metinler açısından zengin değildir. Bu nedenle KitÀbü’l–FelÀóat alanında Eski Anadolu Türkçesinin temel kaynağıdır. Bu çalışmada bu önemli yazma tanıtılacaktır.

An Agricultural Manuscript of the 16th Century: Kitab al–Falaha

Kitab al–Falaha (Book of Agriculture) was written by Abu Zakariya Yahya ibn Muhammad ibn Ahmad ibn Al–Awwam Al–Ishbili, who was a Andalusian agriculturist living in Seville about the end of the 12th century. Ibn al–Awwam’s treatise is the most comprehensive medieval work on agriculture. He compiles all the knowledge of his time concerning agriculture, horticulture and animal husbandry. It was translated into Turkish by Muhammad ibn Moustafa in 1590. There isn’t a rich tradition of such agricultural literature in the Ottoman Turkish period. Kitab al–falaha is therefore the main source for agriculture of Old Anatolian Turkish. In this article this important manuscript on agriculture is introduced.

PDF

___

Adıvar, A. Adnan. (1982). Osmanlı Türklerinde İlim, Remzi Kitabevi, İstanbul.
Aykaç, Mehmet. (1991). “Arîb b. Saèd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 3, İstanbul, s. 359–360.
Banqueri, Josef Antonio. (1802). Libro de Agricultura su Autor El Doctor Excelente Abu Zacaria Iahia Aben Mohamed Ben Ahmed Ebn El Awam, Imprenta Real, Madrid.
Bermejo, J. Esteban Hernández – Expiración García Sánchez. (1998). “Economic Botany And Ethnobotany In Al–Andalus (Iberıan Penınsula: Tenth – Fıfteenth Centuries), An Unknown Herıtage Of Mankind”, Economic Botany Vol. 52(1) s. 15–26.
Brockelmann, Carl. (1943). Geschichte der Arabischen Litteratur Band I, E. J. Brill, Leiden.
Carabaza Bravo, Julia M.ª – Expiración García Sánchez, J. Esteban Hernández Bermejo, Alfonso Jiménez Ramírez. Árboles y Arbustos de Al–Andalus, Estudio Árabes e Islámicos: Monografías. 8, Consejo Superior de Investigaciones Científicas, Madrid, 2004.
Daşdemir, Muharrem. (2007). “Keşfü’l–MeèÀnî’nin Grafik Özellikleri”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 2/4, s. 1119–1134.
Ece, Selami. (2007). Klasik Türk Edebiyatı Araştırma Yöntemleri, Fenomen Yay., Erzurum.
Erk, Nihal. (1961). “A Study of The Veterinary Section of Ibn Al–Awwam’s ‘Kitab al–Falaha’”, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, C.8, S. 3, s. 241–250.
Erk, Nihal. (1961). “Dokuzuncu Yüzyıla Ait ‘Kitab al–Hayl Val–Baytara’ Üzerinde Bir İnceleme, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 4, s. 367–386.
Hare, Tom, M.D. (1934). “Some Contributions to Medieval Veterinary Science in the KitÀb al-FalÀhah and in Fleta”, Proceedings of the Royal Society of Medicine, Vol. XXVIII 1537, p. 27–34.
İnan, Afet. (1992). Eski Mısır Tarih ve Medeniyeti, TTK Yay., Ankara.
İzgi, Cevat. (1994). “Ebu’l Hayr el-İşbîlî (Ebü’l-Hayr eş-ŞeccÀr el-İşbîlî)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslÀm Ansiklopedisi, C. 10, İstanbul, s. 326.
Karakaş, Mahmut. (1991). Müsbet İlimde Müslüman Alimler (Sekizinci Asırdan Onsekizinci Asra Kadar), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.
Úasùÿs ibni LÿúÀ er–Rÿmì. (1293). KitÀbü’l–FilÀóati’l–YÿnÀniyye, Matbaatü’l–Vehbiyye, Mısır.
Katib Çelebi. (2008). Keşfü'z–Zünun 5 cilt (Çev. Rüştü Balcı), Tarih Vakfı.
Kaya, Mahmut. (1999). “İbni Vahşiyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 20, İstanbul, s. 436–438.
Mullet, J. Clément. (1964). Le Livre de L’agriculture D’Ibn–Al–Awam (Kitab Al–Felahah) Trabuit De L’Arabe, Paris.
Ruska, J. (1951). “İbnü’AvvÀm”. İslam Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, s. 845.
Seyyid Hüseyin Nasr. (1989). İslam ve İlim İslam Medeniyetinde Aklî İlimlerin Tarihi ve Esasları, (Çev. İlhan Kutluer), İnsan Yayınları, İstanbul.
Sezgin, Fuat. (1971). Geschicte des Arabischen Schrifttums (Alchimie–Chemie, Botanik–Agrikultur), Band IV, E. J. Brill, Leiden.
Şeşen, Ramazan. (1993). “CÀóiô”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 7, İstanbul, s. 20–24.
Ugan, ZÀkir Kadirî (Çev.). (1970). İbni Haldun Mukaddime II, İkinci baskı, MEB Yay., İstanbul.
Yazıcı, Hüseyin. (1999). “İbn Kuteybe”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 20, s. İstanbul, 145–149.