Salgın ve Felaket Dönemlerinde Tüketici Davranışları: Covid-19 Pandemisi Döneminde Ankara’da Bir İnceleme

Tüketici davranışları ile ilgili araştırmalar pandemi dönemiyle birlikte başka bir boyuta taşınmıştır. Bu dönemden itibaren tüketici davranışları geleneksel kalıpların dışında değerlendirilmelidir. Tüketici davranış bilimi, tüketicilerin pazarlarda gösterdiği satın alma biçimlerini araştırmakta ve söz konusu satın alma davranışlarını etkileyen faktörleri içinde bulundukları pazar koşullarını da değerlendirmek suretiyle analiz etmektedir. Küresel anlamda, zaman içinde yaşanan bazı ekonomik krizler, doğal afetler veya pandemi gibi olağanüstü durumlar, tüketici gereksinim ve satın alma biçimlerinin farklılaşmasına yol açmaktadır. Olağanüstü nitelikteki tüm durumlar, tüketici davranışlarında önemli bir etkiye sahip olmaktadır. Araştırmamızın asıl sorunsalı tüketici davranışları ile çevre koşulları arasındaki ilişkileri ortaya koyabilmektir. Bu nedenle bu araştırmanın amacı; salgın dönemlerinde meydana gelen tüketici satın alma değişimlerinin neler olduğu, tüketicilerin salgın ve afet dönemlerinde değişen davranışlarının hangi yönde değiştiği, salgın dönemlerinin tüketici pazarında ne gibi gelişmeler ya da olumsuzluklar getirdiğinin incelenmesidir. Araştırmada, dünyanın mücadele ettiği ve 2020’nin mart ayında Türkiye’de ilk vakanın görüldüğü Covid-19 pandemi döneminden başlayarak günümüze değin tüketici davranışlarının periyodik çerçevede incelenmesi gerçekleştirilmiştir. Veriler anket yolu ile elde edilmiş olup SPSS ile analiz edilmiştir. Araştırmada pandemi döneminde tüketicilerin alışveriş biçimlerinin ve internetten alışveriş yapma sıklıklarının değiştiği görülmüştür.

Consumer Behaviors Dueing Epidemics and Disasters Periods: A Study in Ankara During The Covid-19 Pandemic Period

Research on consumer behavior has moved to another dimension with the pandemic period. From this period, consumer behavior should be evaluated outside of traditional patterns. The science of consumer behavior researches the purchasing patterns of consumers in the markets and analyzes the factors affecting the purchasing behavior in question by evaluating the market conditions in which they are located. In a global sense, some economic crises, natural disasters or extraordinary situations such as pandemics cause differentiation in consumer needs and purchasing styles. All situations of extraordinary nature have a significant impact on consumer behavior. The main problem of our study is to reveal the relationships between consumer behavior and environmental conditions. Therefore, the aim of this study, what are the consumer purchasing changes that occur during epidemic periods, in which direction the changing behaviors of consumers during epidemic and disaster periods, and what developments or negativities the epidemic periods bring in the consumer market are examined. In the study, starting from the Covid-19 pandemic period, when the world was struggling and the first case was seen in Turkey in March 2020, consumer behaviors were examined in a periodic framework until today. The data were obtained by questionnaire and analyzed with SPSS. In the study, it was concluded that the shopping styles of consumers and the frequency of online shopping changed during the pandemic period.

PDF

___

Aktura, B.(2020). Aile Hekimliği Merkezlerinde Pandemi Yönetimi, Journal of Turkish Family Physician, 11 (1): 45-47. https://doi.org/10.15511/tjtfp.20.00145.
Altunışık, R. ve Çallı, L. (2004, Kasım). Plansız Alışveriş (Impulse Buying) ve Hazcı Tüketim Davranışları Üzerine Bir Araştırma: Satın Alma Karar Sürecinde Bilgi Kullanımı, 3.Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Osmangazi Ünv.İİBF, Eskişehir.
Assael, H. (1995). Consumer Behaviour and Marketing Action, Cincinnati, Ohio: South Western College Publishing.
Budak, F., Korkmazi Ş. (2020). COVID-19 Pandemi Sürecine Yönelik Genel Bir Değerlendirme: Türkiye Örneği, Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi, 2020(1), 62-79. https://doi.org/10.35375/sayod.738657.
Cansever, G. (2018). Tüketici Davranışları Üzerinde Sosyal Medyanın Rolü: Farklı Bölgelerdeki Devlet Üniversiteleri Örneği. (YL Tezi), Fırat Üniv. SBE, Elazığ.
Cattell R.B. (1966). Validation and Intensification of The Sixteen Personality Factor Questionnaire, Savage R.D. (Ed.), Readings in Clinical Psyhcology, Pergamon Pres, Oxford, London.
Dal V. ve Eroğlu A. (2015).Farklı Kişilik Özelliklerine Sahip Bireylerin Risk Algılarının Tüketici Davranışı Açısından İncelenmesi:Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniv., İİBF Dergisi, 20(2), 361-385. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/20811/222600.
Darshani, R.K.N.D. (2014). A Review of Personality Types and Locus of Control as Moderators of Stress and Conflict Management, International Journal of Scientific and Research Publications, 4(2),1-8. http://www.ijsrp.org/research-paper-0214/ijsrp-p2658.pdf./
Durmaz, Y. (2008). Tüketici Davranışı, Ankara, Detay Yayınları.
Durmaz Y. (2014). The impact of Psychological Factors on Consumer Buying Behavior and an Empirical Application in Turkey, Asian Social Science, 10(6),194-204, http://dx.doi.org/10.5539/ass.v10n6p194.
Durna, U. (2004). Stres, A ve B Tipi Kişilik Yapısı ve Bunlar Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma, Yönetim ve Ekonomi, Celal Bayar Üniv.İİBF Dergisi, 11, 1191-1206. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yonveek/issue/13680/165545.
Ene, S. (2007). İnternet Üzerinden Alışverişte Tüketici Davranışlarını Etkileyen Faktörler: Güdülenme Üzerine Bir Uygulama.(Doktora Tezi), Marmara Üniv., SBE, İstanbul.,
Erkan, İ. (2020). Tüketicilerin Covid-19 Döneminde Yayınlanan Birlik Beraberlik ve Motivasyon Temalı Reklamlara Yönelik Algıları,Gaziantep University Journal of Social Sciences, 2020 Special Issue, 585- 600. http://dx.doi.org/0000-0003-1271-3481.
Gajjar N.B. (2013). Factors Affecting Consumer Behavior, Humanities and Social Sciences, 1(2). http://www.raijmr.com/ijrhs/wp-content/uploads/2017/11/IJRHS_2013_vol01_issue_02_02.pdf.
Google İstatistik (2022). Koronavirüs hastalığı (COVID-19). https://www.google.com/search?q=Nisan+2022+d%C3%BCnyada+covid+vaka+say%C4%B1s %C4%B1&ei.../
Güleç C.(2015). Thorstein Veblen ve Gösterişçi Tüketim Kavramı, Erciyes University Journal of the Institute of Social Sciences, 38(1), 62-82. https://dergipark.org.tr/tr/pub/erusosbilder/issue/23772/253409./
IFRC (2022). What is a disaster?. https://www.ifrc.org/what-disaster./
Jain, R., Gupata, M., Gark, K. & Gupta, A., (Ed.). (2021). Robotics and Drone-Based Solution for the Impact of COVID-19 Worldwide Using AI and IoT, Emerging Technologies for Battling Covid- 19, Applications and Innovations, (pp.139-156). Springer.
Jisena T.K. (2014). Consumer behaviour models: an overview, Sai Om Journal of Commerce and Management, 1(5), 34-43. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.916.4415&rep=rep1&type=pdf./
Kartal,C. ve Şentürk E.E. (2020, Eylül). Covid-19 Dönemi Tüketici Harcamalarındaki Değişiklikler, Sanayi ve Ticari Faaliyetler Üzerindeki Etkileri, 5th International Scientific Research Congress
(IBAD - 2020), Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
Kartal, C., Yücel, R. ve Sağlam K. (2020). Koronavirüs (Covid-19) Girişimcilik ve Pazarlama Dünyasında Neleri Değiştirecek?, Karadal H., Halis M. ve Mert G. (Ed.) Pandemi Döneminde Yönetim ve Strateji ve Liderlik,Kitabı içinde (s.45-73). Akademi Titiz Yayınları,İstanbul.
Khuong M.N. ve Duyen, H.T.M. (2016).Personal Factors Affecting Consumer Purchase Decision towards Men Skin Care Products — A Study in Ho Chi Minh City, Vietnam, International Journal of Trade, Economics and Finance, 7(2), 44-50. http://dx.doi.org/10.18178/ijtef.2016.7.2.497.
Kotler, P. (1984). Pazarlama Yönetimi (Y.Erdal, Çev.), İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
Kurt, E. (2010). Savaşların Sonuçlarını Etkileyen Salgın Hastalıklar. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği- Hukuku-Tarihi Dergisi, 2010(18), 113–119. https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr- savaslarin-sonuclarini-etkileyen-salgin-hastaliklar-58164.html./
Lawan L.A. & Zanna, R. (2013). Evaluation of Socio-Cultural Factors Influencing Cconsumer Buying Behaviour of Clothes in Borno State, Nigeria, International Journal of Basic and Applied Science, 1(3), 519-529. https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.416.6921&rep=rep1&type=pdf./
Lipkin W.I. (2021). Epidemic, Endemic, Pandemic: What are the Differences? https://www.publichealth.columbia.edu/public-health-now/news/epidemic-endemic-pandemic- what-are-differences./
Maeckelberghe, E. ve Back,P.S.(2020). Covid-19: a Test For our Humanity, The European Journal of Public Health, 30(5), 853–854.http://dx.doi.org/10.1093/eurpub/ckaa180.
Martin, S. (2011). Kara Ölüm: Ortaçağ'da Veba (C.Atay, Çev.), İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Muradoğlu, C. (2020, Nisan 07). Ödeme Sistemleri, https://webrazzi.com/2020/04/07/covid-19-la- birlikte-turkiye-de-online-harcama-tutarinda-nasil-bir-degisimyasandi./
Neostorm (2022). Pavlovian Learning Model of Consumer Behavior, https://neostrom.in/pavlovian- learning-model-of-consumer-behavior/
NielsenIQ. (2020, Mart 20). Key Consumer Behaviour Thres Holds Identified as The Coronavirus Outbreak Evolves. NielsenIQ, https://nielseniq.com/global/en/insights/analysis/2020/key- consumerbehavior-thresholds-identified-as-the-coronavirus-outbreak-evolves-2.
Özsungur F. (2017). Bilişsel Yönü İle Tüketici Satın Alma Karar Süreci Ve Global Sınıflar Teorisi, 1(2), 117-148. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/353493./
Özdemir H.Ö. (2019). Sağlık Çalışanlarının Örgütsel Davranışları Üzerine Projeksiyon Çalışması: Kırşehir Örneği, Ahi Evran Üniv.,Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(1),13-23. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2017206./
Özgören Kınlı, İ. (2018). Elitlerin Gösterişçi Tüketimi Ve Elias’ın Saray Toplumu. Süleyman Demirel Üniv. İİBF Dergisi, 23(3), 1023-1037. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1007917./
Peter, J.P. & Olson, J.C. (2008).Consumer Behavior and Marketing Strategy, New York: McGraw-Hill.
Ruan,Z., Hui,P., Lin H. & Liu, Z.(2013). Risks of an Epidemic in a Two-Layered Railway-Local Area Traveling Network, The European Physical Journal, 86813), 1-8, http://dx.doi.org/10.1140/epjb/e2012-30292-x.
Schewe, C.D. (2004). Segmenting Global Markets by Generational Cohorts: Determining Motivations by Age, Journal of Consumer Behaviour, 4(1), 51-63. http://dx.doi.org/10.1002/cb.157.
Shimp, T.A. & Kavas, A. (1984). TheTheory of Reasoned Action Applied to Coupon Usage, Journal of Consumer Research, 11(3), 795-809. https://doi.org/10.1086/209015.
Sivakumar S. (2021). Application of Howard Sheth Model of Consumer Decision Making for The Purchase of a Television, 1-19. SSRN, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3899873.
Şam, B., 2009, Kitlesel Felaketlerde Hekim Sorumluluğu ve Bilirkişilik, 2009, Klinik Gelişim, 29, 76- 80. http://www.klinikgelisim.org.tr/eskisayi/klinik_2009_22/11.pdf./
Şenol, C. ve Bilsel, A. (2020). Türkiye’de Covid-19 (Coronavirüs) Pandemisinin Durumu ve Algoritmik Hesaplamaya Göre Gelecekteki Durum Analizi, Journals of Social, 6(25), 535-546. https://doi.org/10.31589/JOSHAS.296.
T.C.Sağlık Bakanlığı (2020). COVID-19 Nedir? https://covid19.saglik.gov.tr./
T.C. Sağlık Bakanlığı (2020a). Pandemi, https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66494/pandemi.html.
Ünal, S. ve Erciş, A. (2006). Pazarın Satın Alma Tarzlarına ve Kişisel Değerlere Göre Bölümlendirilmesi, Marmara Üniv. İİBF Dergisi, 21(1), 362-364. https://dergipark.org.tr/tr/pub/muiibd/issue/489/4259./
Veblen, T. (2005). Aylak Sınıfın Teorisi, (Zeynep Gültekin ve Cumhur Atay, Çev.), İstanbul: Babil Yayınları.
Veblen T. (1973 ). The Theory of the Leisure Class, Martha Banta(Ed), Oxford University Press,
Yıldız, A. (2020). Kriz Dönemlerinde Tüketici Davranışlarının İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 2(3), 377-390, https://doi.org/0000-0002-5149-0447.
Yıldırım Y.(2016). Tüketicinin Satın Alma Karar Sürecinde Bilgi Kaynakları Ve Güvenirlikleri: Referans Grubu Olarak Yakın Çevrenin Etkisinin İncelenmesi, Akademik Yaklaşımlar Dergisi,7(1), https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/269309.
WHO (2019). Coronavirus Disease (COVID-19) Pandemic, https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019./