Örgütsel Ekoloji ve Kooperatif Örgütlenmeleri: Türkiye’de Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık Sektörü Üzerine Bir Analiz

Bu çalışmada, örgütsel ekoloji yaklaşımının sağladığı kuramsal altyapı çerçevesinde, belirli bir zaman aralığı içerisinde gözlemlenen makro düzeydeki ekonomik olguların Türkiye'de tarım, ormancılık ve balıkçılık sektöründe faaliyet gösteren kooperatif örgütlerinin kurulmalarına ve kapanmalarına olan etkisi anlaşılmaya çalışılmıştır. İlaveten Covid-19 salgının etkileri de mercek altına alınmıştır. Ocak 2010 - Aralık 2020 arasındaki döneme odaklanılarak, tarım, ormancılık ve balıkçılık sektöründe faaliyet gösteren kooperatif şirketlerinin kurulma ve kapanma sayıları, tarım ürünleri üretici fiyat endeksi, bankalarca uygulanan ticari kredi faizlerinin ağırlıklı ortalaması ve Amerikan Doları-Türk Lirası döviz kuru veri olarak kullanılmıştır. İlaveten Covid-19 salgın dönemi Mart 2020 - Aralık 2020 arasındaki süre için kukla (yapay) değişken olarak analizlere dâhil edilmiştir. Verilerin analizinde Otoregresif Dağıtılmış Gecikmeli (ARDL) Sınır Testi yaklaşımı kullanılmıştır. Elde edilen bulgular tarım ürünleri üretici fiyat endeksi, bankalarca uygulanan ticari kredi faizlerinin ağırlıklı ortalaması ve Amerikan Doları-Türk Lirası döviz kuru ile Covid-19 döneminin tarım, ormancılık ve balıkçılık sektöründe faaliyet gösteren kooperatif örgütler popülasyonuna farklılaşan etkilerini göstermektedir.

Organizational Ecology and Cooperative Organizations: An Analysis on Agriculture, Forestry and Fisheries Sector in Turkey

Within the framework of the theoretical infrastructure of organizational ecology, the present study aims to understand the effect of the macro-level economic phenomena observed within a specific time interval on the founding and disbanding of cooperative organizations in agriculture, forestry, and fisheries sector of Turkey. Besides, the effects of the Covid-19 pandemic were also taken under focus. Focusing on the time period between January-2010 and December-2020; the number of founding and disbanding of cooperative companies operating in the agriculture, forestry, and fisheries sector, the producer price index of agricultural products, weighted average of commercial loan interest, and US Dollar-Turkish Lira exchange rate were used as data. Additionally, the period of the Covid-19 pandemic between March-2020 and December-2020 was included in the analysis as a dummy variable. ARDL bounds test was used for analyzing the data. The findings indicate the differentiated effects of the producer price index of agricultural products, the weighted average of commercial loan interest, and US Dollar-Turkish Lira exchange rate, and the Covid-19 pandemic on population of cooperative organizations which operate in the agriculture, forestry, and fisheries sector.

PDF

___

Aldrich, H. E., & Ruef, M. (2006). Organizations evolving (Second ed.). London: SAGE.
Amburgey, T. L., & Rao, H. (1996). Organizational ecology: Past, present, and future directions. Academy of Management Journal, 39(5), 1265-1286.
Aras, M. (2016). Siyasi çalkantının örgüt popülasyonları üzerindeki etkileri: Türkiye ulusal gazeteler örneği, 1945-2014. (Yayımlanmamış doktora tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Baum, J. A. (1996). Organizational ecology. In S. R. Clegg, C. Hardy, & W. Nord (Eds.), The SAGE handbook of organization studies. (pp. 77-114). UK: SAGE.
Baum, J. A., & Amburgey, T. L. (2002). Organizational ecology. In J. A. C. Baum (Ed.), The Blackwell companion to organizations (pp. 304-326). Oxford: Blackwell.
Baum, J. A., & Shipilov, A. V. (2006). Ecological approaches to organizations. In S. R. Clegg, C. Hardy, & T. B. Lawrence (Eds.), The SAGE handbook of organization studies. (pp. 55- 110). UK: SAGE.
Bonus, H. (1986). The cooperative association as a business enterprise: A study in the economics of transactions. Journal of Institutional and Theoretical Economics (JITE) / Zeitschrift für die gesamte Staatswissenschaft, 142(2), 310-339.
Carroll, G. R. (1984). Organizational ecology. Annual Review of Sociology., 10(1), 71-93.
Carroll, G. R. (1988). Ecological models of organizations. Cambridge, MA: Ballinger.
Çetin, M. (2017). Kooperatif kuruluşlarında işbirliği ve iletişim. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 52(Özel Sayı), 470-491.
EViews. (2017). AutoRegressive Distributed Lag (ARDL) Estimation. Part 1 – Theory. EViews Blog. Retrieved from http://blog.eviews.com/2017/04/autoregressive-distributed-lagardl.html?m=1 Giles, D. (2013). ARDL Models - Part II - Bounds Tests. Econometrics Beat: Dave Giles' Blog.
Retrieved from https://davegiles.blogspot.com/2013/06/ardl-models-part-ii-boundstests.html Göktepe, H. (2017). Limited şirketler, kooperatifler. In H. Göktepe (Ed.), Ticaret hukuku-II (ss. 118-149). Eskişehir: Anadolu Üniveritesi Basımevi.
Guinnane, T. W. (2002). Delegated monitors, large and small: Germany's banking system, 1800- 1914. Journal of Economic Literature, 40(1), 73-124. doi:10.1257/0022051026985
Hannan, M. T., & Freeman, J. (1977). The population ecology of organizations. American Journal of Sociology, 82(5), 929-964.
Hannan, M. T., & Freeman, J. (1984). Structural inertia and organizational change. American Sociological Review., 149-164.
Hannan, M. T., & Freeman, J. (1987). The ecology of organizational founding: American labor unions, 1836-1985. American Journal of Sociology, 92(4), 910-943.
Hannan, M. T., & Freeman, J. (1988). The ecology of organizational mortality: American labor unions, 1836-1985. American Journal of Sociology, 94(1), 25-52.
Hannan, M. T., & Freeman, J. (1989). Organizational ecology. Cambridge, MA: Harvard University Press.
ICA. (2021). Cooperative identity, values & principles. International Cooperative Alliance. Retrieved from https://www.ica.coop/en/cooperatives/cooperative-identity
Kaya, Ç., ve Ataman, G. (2013). Hukuki-politik ve ekonomik değişikliklerin yerli ve yabancı örgüt popülasyonlarının yoğunluklarına etkisi: Türkiye bankacılık popülasyonu, 1923- 2011. Öneri Dergisi, 10(40), 59-74.
Keskin, U., ve Kıyık Kıcır, G. (2020). Örgütsel ekoloji kuramı açısından Türkiye’deki kamu radyoları ve özel radyoların analizi. TRT Akademi, 5(9), 8-27.
KK. (1969). Kooperatifler Kanunu (No: 1163). T.C. Resmi Gazete; Tarih: 10.5.1969, Sayı: 13195 Retrieved from https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1163.pdf.
Mader, S. S., & Windelspecht, M. (2016). Biology (Twelfth ed.). NY: McGraw-Hill.
McLaughlin, E., & Sharp, P. (2021). Competition between organisational forms in Danish and Irish dairying around the turn of the twentieth century. Business History, 63(2), 314-341. doi:10.1080/00076791.2019.1575366
McNown, R., Sam, C. Y., & Goh, S. K. (2018). Bootstrapping the autoregressive distributed lag test for cointegration. Applied Economics, 50(13), 1509-1521. doi:10.1080/00036846.2017.1366643
Narayan, P. K. (2005). The saving and investment nexus for China: Evidence from cointegration tests. Applied Economics, 37(17), 1979-1990. doi:10.1080/00036840500278103
Önder, Ç., ve Üsdiken, B. (2007). Örgütsel ekoloji: Örgüt toplulukları ve çevresel ayıklama. İçinde: A. S. Sargut ve Ş. Özen (Eds.), Örgüt kuramları (ss. 133-191). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Pesaran, M. H., & Shin, Y. (1999). An autoregressive distributed-lag modelling approach to cointegration analysis. In S. Strom (Ed.), Econometrics and Economic Theory in the 20th Century: The Ragnar Frisch Centennial Symposium. Cambridge: Cambridge Univ. Press.
Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
Romanelli, E. (1991). The evolution of new organizational forms. Annual Review of Sociology., 17(1), 79-103.
Soydemir, C. O., & Erçek, M. (2020a). Discursive struggles over the Turkish agricultural cooperative field: Liberal vs etatist frames during the early republican era, 1930-1933. Research Journal of Business and Management (RJBM), 7(1), 1-12. doi:https://doi.org/10.17261/Pressacademia.2020.1183
Soydemir, C. O., & Erçek, M. (2020b). State and transforming institutional logics: The emergence and demise of Ottoman cooperatives as hybrid organizational forms, 1861–1888. Business History, 1-31. doi:10.1080/00076791.2020.1802429
Şeşen, H., ve Basım, H. (2008). Örgüt-çevre ilişkisinde uyum-seçim sorunsalına bütünleştirici bir yaklaşım: Birlikte evrim. Savunma Bilimleri Dergisi, 7(1), 170-186.
TCMB. (2021). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS). Retrieved from https://evds2.tcmb.gov.tr/
Tekin, H. H. (2015). Devlet ve birey arasında bir güç alanı olarak kooperatifler. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 50(2), 135-151.
Thornton, P. H., Ocasio, W., & Lounsbury, M. (2012). The institutional logics perspective: A new approach to culture, structure, and process. Oxford: Oxford University Press.
TKKBK. (2000). Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Hakkında Kanun (No: 1581). T.C. Resmi Gazete; Tarih: 28.4.1972, Sayı: 14172 Retrieved from https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1581.doc.
TOBB. (2021). Kurulan Kapanan Şirket İstatistikleri. Retrieved from: https://www.tobb.org.tr/BilgiErisimMudurlugu/Sayfalar/KurulanKapananSirketistatistikl eri.php
Trampusch, C., & Spies, D. C. (2014). Agricultural interests and the origins of capitalism: A parallel comparative history of Germany, Denmark, New Zealand, and the USA. New Political Economy, 19(6), 918-942. doi:10.1080/13563467.2013.861414
TSKBK. (2000). Tarım Satış Kooperatifi ve Birlikleri Hakkında Kanun (No: 4572). T.C. Resmi Gazete; Tarih: 1.6.2000, Sayı: 24081 Retrieved from https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4572.doc.
TTK. (2011). Türk Ticaret Kanunu (No: 6102). T.C. Resmi Gazete; Tarih: 14.2.2011, Sayı: 27846 Retrieved from https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6102-20130328.pdf.
TUİK. (2021). Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım ÜFE). Retrieved from: https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1101
Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi - Özel Sayı. (2017). H. Özüdoğru (Ed.) Retrieved from http://www.tisej.com/dergi_sayi.php?DSID=89XSSnkOY3BpDWyIh8pZFWVCjpsM8b AGCUqjhWbeMBo%
Üsdiken, B. (1995). Örgüt kuramında yeni yol ayrımları: Kuzey Amerika, Avrupa ve Türkiye, Kamu Yönetimi Disiplini Sempozyumu Bildirileri (ss. 97-110). Ankara: TODAİE.
Üsdiken, B., & Leblebici, H. (2001). Organization theory. In N. Anderson, D. S. Öneş, H. Kepir Sinangil, & C. Viswesvaran (Eds.), Handbook of industrial, work and organizational psychology (pp. 377-397). London: Sage.
Yeloğlu, H. O. (2007). Örgütsel ekoloji ve popülasyonlar arası etkileşimler: Türkiye sermaye piyasasındaki aracı kurumlar örneği. (Yayımlanmamış doktora tezi), Başkent Üniversitesi, Ankara.
Yeloğlu, H. O. (2017). Örgütsel ekoloji. İçinde: H. C. Sözen ve H. N. Basım (Eds.), Örgüt kuramları (4. ed., ss. 205-235). İstanbul: Beta.
Yeloğlu, H. O., ve Sözen, H. C. (2008). Örgütsel ekoloji kuramı, yerleşiklik kavramı ve kapanma oranlarına yönelik önermeler. İçinde: M. Gülaçtı (Ed.), 16. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı (ss. 243-247). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi.