OECD Ülkelerinde Cepten Yapilan Sağlik Harcamalarinin Belirleyicileri: Dinamik Panel Veri Analizi

Dünyada çeşitli sebeplerle sürekli artan sağlık harcamaları her ülkede farklı finansman modellerininbenimsenmesine sebep olmuştur. Vergi gelirleri veya sağlık sigortaları ile finansman yaygın olsa da, ceptenyapılan harcamaların payı son yıllarda giderek artmaktadır. Cepten yapılan sağlık harcamaları, bireylerinve hane halklarının sağlık hizmeti talepleri karşılığında, kendi kaynaklarından yapmış oldukları doğrudanödemelerdir. Bu ödemelerde sağlık hizmet maliyetlerine bireylerin katılımı sağlanarak, gereksiz sağlıkhizmet talebini azaltmak amaçlanmaktadır. Ancak cepten harcamalarla talep azaltılırken, özellikle yoksulailelerin üzerinde yaratacağı katastrofik ve yoksullaştırıcı etki gözden kaçırılmamalıdır. Bu çalışmanınamacı, OECD ülkelerinde cepten yapılan sağlık harcamalarının temel belirleyicilerini belirlemektir. Buamaçla, 33 OECD üyesi ülkenin 2000-2016 yılları verileri kullanılarak cepten sağlık harcamalarının temelbelirleyicileri Dinamik Panel Veri Analizi ile araştırılmıştır. Analiz sonucunda beklentilere uygun olarakkamu sağlık harcamaları artıkça cepten yapılan sağlık harcamalarının azaldığı, ayrıca yaş bağımlılık oranıarttıkça cepten sağlık harcamalarının payının arttığı gözlemlenmiştir. Yine beklentilere uygun olarakekonomik büyümenin cepten harcamaları artırdığı sonucuna ulaşılmıştır.

Determinants of Out of Pocket Health Expenditures in Oecd Countries: Dynamic Panel Data Analysis

Continuously increasing health expenditures in the world for various reasons have led to the adoption of different financing models in each country. Although financing with tax revenues or health insurances is common, the share of out-of-pocket expenditures has also been increasing in recent years. Out-of-pocket health expenditures are direct payments made by individuals and households from their own resources in exchange for healthcare requests. The aim is to reduce unnecessary healthcare demand by ensuring the contribution of individuals to healthcare costs. However, while demand is being reduced by out-of-pocket spending, the catastrophic and impoverishing effects on especially poor families should not be disregarded. The aim of this study is to determine the main determinants of out-of-pocket health expenditures in OECD countries. For this purpose, the main determinants of out-of-pocket health expenditures have been analysed with the Dynamic Panel Data Model using the data of the 33 OECD member countries from 2000 to 2016. As a result of the analysis, it is observed that the increase in public health expenditures in accordance with the theoretical expectations decreased out-of-pocket health expenditures, and the share of out-of-pocket health expenditures increased as the age dependency rate increased. Again, in accordance with the theory, it is concluded that economic growth increases out-of-pocket expenditures.

PDF

___

Akca, N., Sönmez, S., Yılmaz, A., (2017). “Determinants of Health Expenditure in OECD Countries: A Decision Tree Model”, Pakistan Journal of Medical Sciences, 33(6), 2-6. https://doi.org/10.12669/pjms.336.13300.
Alacahan, E., Baktır, Y., Sur, H., Yılmaz, S., (2019). “Sağlık Harcamalarının Hane Halkı Gelirleri Üzerinde Katastrofik Etkisi”, International Social Sciences Studies Journal, 5(42):4581- 4586.
Amiri, A., Ventelou, B., (2012). “Granger Causality Between Total Expenditure on Health and Gdp in OECD: Evidence from the Toda–Yamamoto Approach”, Economics Letters, Elseiver, 116(3), 541-544. https://doi.org/10.1016/j.econlet.
Arellano, M., Bond, S., (1991). “Some Tests of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and An Application to Employment Equations”, The Review of Economic Studies, Sayı. 58, No. 2, 277-297.
Arellano, M., (2003). Panel Data Econometrics. Oxford: Oxford University Press.
Arellano, M., Bover, O., (1995). “Another Look at the Instrumental Variable Estimation of ErrorComponents Models”, Journal of Econometrics, 68(1), 29-51.
Baltagi, B. H., Moscone, F., (2010). “Health Care Expenditure and Income in the OECD Reconsidered: Evidence from Panel Data”, Economic Modelling, 27 (4), 804-811. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2009.12.001.
Başara, B.B., Şahin, İ., (2008). “Türkiye’de Cepten Yapılan Sağlık Harcamalarını Etkileyen Etmenler”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2), 319- 340.
Canol, S., Vardarlıer, P., (2017). “Özel Hastanelerde Çalışan Sağlık Personelinin Kurumlarında Uygulanmakta Olan Performans Değerlendirme Sistemlerine Duydukları Memnuniyet ve Bir Örnek Uygulama”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, Cilt:52, Özel Sayı,760- 785.
Çalışkan, Z., (2009). “OECD Ülkelerinde Sağlık Harcamaları: Panel Veri Analizi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (34), 117-137.
Çınaroğlu, S., (2018). “Cepten Sağlık Harcamalarının Finansmanında Eşitsizlik ve Hakkaniyet: Uygulamalı Bir Ekonometrik Yaklaşım”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(1), 876-897.
Çınaroğlu, S., Şahin, B., (2016). “Katastrofik Sağlık Harcaması ve Yoksullaştırıcı Etki”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi”, 2016; 19(1): 73-86.
Damme, W. V., Leemput, L. V., Por, I., Hardeman, W., Meessen, B., (2004). “Out‐of‐Pocket Health Expenditure and Debt in Poor Households: Evidence from Cambodia”, Tropical Medicine & International Health, 9(2), 273-280.
Erdil, E., Yetkiner, I. H., (2009). “The Granger-Causality between Health Care Expenditure and Output: A Panel Data Approach” Applied Economics, 41(4), 511–518. https://doi.org/10.1080/00036840601019083.
Grigorakis, N., Floros, C.,Tsangari, H., Tsoukatos, E., (2018). “Macroeconomic and Financing Determinants of Out of Pocket Payments in Health Care: Evidence from Selected OECD Countries”, Journal of Policy Modeling, Elsevier, 40 (6), 1290-1312.
Gujarati, D. N., (2004). Basic Econometrics, (4. Edition). USA: McGraw Hill Inc.
Guo, Y., Sun, J., Hu, S., Nicholas, S., Wang, J., (2019). “Hospitalization Costs and Financial Burden on Families with Children with Depression: A Cross-Section Study in Shandong Province”, China International Journal of Environmental Research and Public Health. 16(19), 3526.
Herwartz, H., Theilen, B., (2003). “The Determinants of Health Care Expenditure: Testing Pooling Restrictions in Small Samples”, Health Economics, 12(2), 113–124. https://doi.org/10.1002/hec.700.
Hitiris, T., (1997). “Health Care Expenditure and Integration in The Countries of the European Union”, Applied Economics, 29(1), 1-6. https://doi.org/10.1080/000368497327335.
İskenderoğlu, Ö., (2008). İşletmelerin Büyümesinde Büyüklüğün Etkisi: Türkiye İçin Bir İnceleme, Nobel Kitabevi. Adana.
İstanbulluoğlu, H., Güleç, M., Oğur, R. (2010). “Sağlık Hizmetlerinin Finansman Yöntemleri”, Dirim Tıp Gazetesi, Yıl:85 sayı:2, 86-99.
Karasoy, A., Demirtaş, G., (2018). “Sağlık Harcamalarının Belirleyicileri Üzerine Bir Uygulama: Çevre Kirliliği ve Yönetişimin Etkilerinin İncelenmesi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7 (3), 1917-1939.
Kastor, A., Mohanty, S. K., (2018). “Disease-Specific Out-of-Pocket And Catastrophic Health Expenditure on Hospitalization in India: Do Indian Households Face Distress Health Financing?”, PLoS One, 13(5), https://doi.org/10.1371/journal.pone.0196106
Kılıç, D., (2017). “Türkiye’de 2009-2015 Yılları İçin Cepten Yapılan Sağlık Harcamalarının Katastrofik Etkisi”, Fiscaoeconomia, Catastrophic Health Expenditures, 5-14. DOI: 10.25295/fsecon.333558
Korucu, K. S., Oksay, A., (2018). “Sağlık Hizmetlerinde Cepten Ödemelerin Bir Çeşidi: Katkı Payları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(32), 265-313
Loganathan, K., Deshmukh, P. R., Raut, A. V., (2017). “Socio-Demographic Determinants of Out-of-Pocket Health Expenditure in a Rural Area of Wardha District of Maharashtra, India”, Indian Journal of Medical Research, 146(5), 654-661.
Mitra, S., Findley, P. A., Sambamoorthi, U., (2009). Health Care Expenditures of Living with a Disability: Total Expenditures, Out-of-Pocket Expenses and Burden, 1996 To 2004. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 90(9), 1532-1540. doi: 10.1016/j.apmr.2009.02.020.
Moore, K. A., (1999). “Breast Cancer Patients' Out-of-Pocket Expenses”, Cancer Nursing, 22(5), 389-396. doi: 10.1097/00002820-199910000-00007.
Nghiem, S. H., Connelly, L. B., (2017). “Convergence and Determinants of Health Expenditures in OECD Countries”, Health Economics Review, 7(1), 29. https://doi.org/10.1186/s13561- 017-0164.
OECD Data, (2020). Health Spending, https://data.oecd.org/healthres/health-spending.htm, (ET:02.07.2020).
Oudmane, M., Mourji, F., Ezzrari, A., (2019). “The Impact of Out of Pocket Health Expenditure on Household Impoverishment: Evidence from Morocco”, The International Journal of Health Planning and Management, 34(4), 1569-1585. doi: 10.1002/hpm.2848.
Özgen, H., (2007). “Sağlık Hizmetleri Finansmanında Cepten Harcama: Nedir? Neden Önemlidir?”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, Cilt:10, Sayı:2, 201-228
Roodman, D., (2009). “How to Do Xtabond2: An Introduction to Difference and System Gmm in Stata”, The Stata Journal, 9(1), 86-136.
Sen, A., (2005). “Is Health Care a Luxury? New Evidence from OECD Data”. International Journal of Health Care Finance and Economics, 5(2), 147–164.
Shen, Y. C., McFeeters, J., (2006). “Out of Pocket Health Spending Between Low and Higher Income Populations: Who is at Risk of Having High Expenses and High Burdens?” Medical Care, 44(3), 200-209. doi: 10.1097/01.mlr.0000199692.78295.7c.
Soto, M., (2009). “System GMM Estimation with a Small Number of Individuals”, Barcelona Economics Working Paper Series, No:395.
Sülkü, S.N., (2011). Türkiye’de Sağlıkta Dönüşüm Programı Öncesi ve Sonrasında Sağlık Hizmetlerinin Sunumu, Finansmanı ve Sağlik Harcamaları, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayın No: 201/414, Ankara.
SUT, (2020). Sosyal Güvenlik Uygulama Tebliği, https://www.resmigazete.gov.tr/fihrist? (ET:08.03.2020).
Tatar, M., (2011). “Sağlık Hizmetlerinin Finansman Modelleri: Sosyal Sağlık Sigortasının Türkiye’de Gelişimi”, SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 1(1), 103-133.
Tatoğlu, Y. F., (2013). İleri Panel Veri Ekonometrisi: Stata Uygulamalı, 2. Baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık.
Uğurluoğlu, E., Özgen H., (2008). “Sağlık Hizmetleri Finansmanı ve Hakkaniyet”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 11(2):133-160.
Van Doorslaer, E., (2007). “Paying Out of Pocket for Health Care in Asia: Catastrophic and Poverty Impact”, Working Papers, eSocialSciences, https://EconPapers.repec.org/ RePEc:ess:wpaper:id:823.
Wagstaff, A., Van Doorslaer, E., (2003). “Catastrophe and Impoverishment in Paying for Health Care: With Applications to Vietnam 1993-1998”, Health Economics, 12(11), 921-933. https://doi.org/10.1002/hec.776.
Xu, K., Evans, D. B., Kawabata, K., Zeramdini, R., Klavus, J., Murray, C. J. L, (2003). “Household Catastrophic Health Expenditure: A Multicountry Analysis”, The Lancet, 362(9378), 111-117.
Xu K, Saksena P., Holly, A., (2011), “The Determinants of Health Expenditure a Country-Level Panel Data Analysis”, Working paper of the Results for Development Institute (R4D).
Yereli, A. B., Köktaş, A. M., Selçuk, İ. Ş., (2014). “Türkiye'de Katastrofik Sağlık Harcamalarını Etkileyen Faktörler”, Sosyoekonomi, 22(2), 274-296.
Yıldırım, H, H., Yıldırım, T. Erdem, R., (2011). “Sağlık Hizmetleri Finansmanında Kullanıcı Katkıları: Genel Bir Bakıs ve Türkiye için Bir Durum Değerlendirmesi” Amme İdaresi Dergisi, Cilt 44, Sayı 2, Haziran 2011, s. 71-98.