İlköğretim Öğrencilerin Çevreye Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma: Çanakkale Örneği

Bu çalışmanın amacı; ortaokul öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarını farklı değişkenler açısından tespit etmektir. Araştırma Çanakkale merkezde yer alan beş ilköğretim okulunda basit tesadüfi örnekleme ile seçilen 527 öğrenci ile online anket ile gerçekleştirilmiştir. Çevresel tutum ölçeğinin kaç boyutta toplandığı belirlemek amacıyla yapılan faktör analizi sonucunda üç boyut belirlenmiştir. Bu boyutlar literatür incelemesi sonucunda çevresel duyarsızlık, çevresel duygu ve çevresel davranış olarak isimlendirilmiştir. Elde edilen veriler SmartPLS hazır yazılımı ile analiz edilmiştir. Yapılan analiz sonucunda çevresel duyarsızlık ile çevresel duygu arasında, çevresel duyarsızlıkla çevresel davranış arasında negatif bir ilişki bulunmuştur. Çevresel duygu ile çevresel davranış arasında pozitif yönde bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çevresel duyarsızlığın çevresel duygu üzerinden çevresel davranış üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir. Erkek öğrencilerin çevresel duyarsızlığının kız öğrencilerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.

A Research On Determination of Primary School Students’ Attitudes Toward Environment: The Case of Çanakkale

The purpose of this study is to determine the environmental attitudes of secondary school students in terms of different variables. The research was conducted online survey with 527 students who were selected by simple random sampling. Three dimensions were determined as a result of the factor analysis. Three dimensions was defined environmental insensitivity environmental emotion and environmental behavior. The data obtained were analyzed with the ready-made software named SmartPLS. As a result of the analysis, a negative correlation was found between environmental insensitivity and environmental emotion, as well as between environmental insensitivity and environmental behavior. It has been concluded that there is a positive correlation between environmental emotion and environmental behavior. It was determined that environmental insensitivity affects environmental behavior through environmental emotion. It was determined that male students’ environmental insensitivity is higher than those of female students.

PDF

___

Akkoyunlu, B., Altun, A. ve Yılmaz Soylu, M. (2008). Öğretim tasarımı. Ankara: Maya Akademi.
Atasoy, E. (2005). Çevre için eğitim: ilköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir araştırma. (Doktora Tezi). Ulusal Tez Merkezi Veritabanı (Tez No:188673).
Aydın, F. ve Çepni, O (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının bazı değişkenler arasından incelenmesi (Karabük örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 189-207.
Belen, B. (2020). Ortaöğretim öğrencilerin sürdürülebilir çevre hakkındaki bilgi, başarı ve davranışlarının belirlenmesi.( Yüksek Lisans Tezi). Ulusal Tez Merkezi Veritabanı (Tez No: 612282).
Çakır, F.S. (2019). Kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik modellemesi (pls-sem) ve bir uygulama. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi, 5(9), 111-128.
Chin, W. W., (1998). How to write up and report PLS analyses. In V.Esposito Vinzi, W.W. Chin, J. Henseler & H. Wang (Eds), Handbook of partial least squares: concepts, methods and applications in marketing and related fields (655-690). Springer Handbook of Computational Statistics Series, Volume II, Berlin: Springer.
Civelek, M.E. (2018). Yapısal eşitlik modellemesi metodolojisi (1. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
Çabuk, B. (2019). Çevre eğitimi. D. K. Pamuk (Ed). Erken Çocukluk Döneminde Çevre Eğitimi ve Sürdürülebilirlik (ss.1-50) içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
Çetin, T& Aksoy, S. (2020). Determining The Behavior Levels of Social Studies Teacher Candidates Towards Environmental Problems. 5th International Conference on Multidisciplinary Sciences (ICOMUS) 28-30 May 2020, Turkey. Full Texts Book, Ö.K. Tüfekci (ed.) 230-239. ISBN: 978-605-80062-9-4
Çevre ve Orman Bakanlığı (2004). Türkiye çevre atlası, Ankara.
Değirmenci, M. (2012). İlköğretim öğrencilerinin çevre tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi (Kayseri ili örneği), Journal of Euroepan Education, 2(2), 47-53.
Eliam, E. ve Trop, T.(2012). Environmental attidues and environmental behavior what is horse what is cart. Sustainability, 4, 2210-2246; https://dx doi:10.3390/su4092210.
Ersoy Quadır, S. ve Temiz, G. (2017). Öğretmenlerin ve ebeveynlerin okul öncesi çağı çocuklarla çevre dostu uygulamalarının incelenmesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 52(2), 71-89.
Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır?. Çevre ve İnsan Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı (65/66). 2006/25 Ankara.
Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 91-100.
Ertürk, H. (2012). Çevre bilimleri (Güncellenmiş 4. Baskı). Bursa: Ekin Yayınevi.
Gifford, R. and Sussman, R. (2012). Environmental attidues. In S. D. Clayton (Ed). The oxford handbook of environmental and conservation psychology (65-80). Oxford University Press.
Gök, E. ve Afyon, A. (2015). İlköğretim öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevresel tutumları üzerine alan araştırması, Türk Fen Eğitimi Dergisi, 12(4),77-93.
Görmez, K. (2015). Çevre sorunları ( Genişletilmiş 3. Baskı). Nobel Yayınevi: Ankara.
Güler Özgür, E., Güler, H. ve Börüban, C. (2018). Comparison public and private school students’ attidue and knowledge towards environment 4 +4+4 system. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 53(3), 1066-1078. https://dxdoi:10.15659/3.sektor-sosyal- ekonomi.18.11.968.
Hair, J.F., Hult, G.T.M., Ringle, C.M. and Sarstedt, M. (2014). A primer on partial least squares structural equation modeling (pls-sem). Los Angeles: Sage Publication.
Hair, J. F., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2011). PLS-SEM: Indeed a silver bullet. Journal of Marketing Theory and Practice, 19, 139–151.
Hatipoğlu, İ. H. ve Ak, B. E. (2020). Çevre Eğitim İlişkisi. Ö. Sezer ve A. Kayan (Eds). Çevre Tartışmaları ve Çağdaş Gelişmeler (152-178) içinde. Ankara: Gazi Kitabevi.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Günümüzde insan ve insanlar sosyal psikolojiye giriş (12. Basım). İstanbul: Evrim Yayınevi.
Karakaya F., Ünal, A., Çimen, O. & Yılmaz, M. (2018). Üstün Yetenekli Öğrenciler ve Akranlarının Çevre Algılarının İncelenmesi. Online Fen Eğitimi Dergisi, 3(1), 25-32.
Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar ilkeler teknikler ( 36. Basım). Ankara: Nobel Yayınevi.
Keleş, R. (2015). 100 soruda çevre, çevre sorunları ve çevre politikası ( 2. Baskı). İzmir: Yakın Kitabevi.
Köklü Yaylacı, H. ve Feriver, Ş. (2020). “Erken çocukluk döneminde çevre eğitimi ve sürdürülebilir kalkınma için eğitim”. R. Olgan, (Ed). Erken Çocukluk Döneminde Çevre Eğitimi (22-36) içinde. Ankara:Pegem Akademi.
Millli Eğitim Bakanlığı (1992). İlköğretimde çevre eğitimi öğretmen el kitabı. Ankara.
Miser, R. (2010). Çevre eğitimi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Mezunları Derneği.
Nalçacı, A. ve Beldağ, A. (2011). İlköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin çevre tutumlarının belirlenmesi (Erzurum örneği). Doğu Coğrafya Dergisi, 17(28), 141-154.
Önder, R. (2015). İlköğretim öğrencilerinin çevre tutumlarının ölçülmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 115-124.
Özdemir, O. (2016). Ekolojik okuryazarlık ve çevre eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
Pektaş, E. K.(2011). Türkiye’de çevre eğitimi. Ankara: Gazi Kitabevi.
Sağır Uluçınar, Ş., Aslan, O. ve Çansaran, A. (2005). Çevre tutum ölçeği uyarlanması ve ilköğretim öğrencilerin çevre tutumlarının belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleş Eğitim Bilimleri Dergisi, 25, 283-295.
Sağlam, S. ve Güler, M. P. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik tutum ve algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. International Journal of Social Science, 6(4), 283-303.
Sarstedt, M., Ringle,C. M.,and Hair, J. F. (2017). Partial least squares structural equation modeling, In C. Homburg, M., Klarmann and A.,Vomberg (Eds.), Handbook of market research, Heidelberg: Springer.
Seçgin F., Yalvaç G. ve Çetin T. (2010). “İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin karikatürler aracılığıyla çevre sorunlarına ilişkin algıları“ ICONTE International Conference on New Trends in Education and Their Implications. 11-13 November, 2010, 391-398, Antalya- Turkey. Erişim adresi:http://www.iconte.org/FileUpload/ks59689/File/81.pdf
Sever, R. ve Yalçınkaya, E. (2018). Çevre eğitimine genel bir bakış ve temel kavramlar. R. Sever ve E. Yalçınkaya (eds). Çevre Eğitimi (1-18) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
Soğukpınar, R. ve Karışan, D.(2019). Ortaokul öğrencilerinin çevre yönelik tutumlarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 53, 583-606.
Sönmez, E. ve Yerlikaya, Z. (2017). Ortaokul öğrencilerinin çevresel bilgi düzeyleri ve çevreye yönelik tutumları üzerine bir alan araştırması: Kastamonu ili örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 1239-1249.
Tahiroğlu, M., Yıldırım, T. ve Çetin, T. (2010). Değer eğitimi yöntemlerine uygun geliştirilen çevre eğitimi etkinliğinin, ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumlarına etkisi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 231-248.
Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayınevi.
Teyfur, E. (2005). İlköğretim öğrencilerinin akademik başarılarının ve çevre kulübü çalışmalarının çevreye yönelik tutumlarına olan etkisi (İzmir örneği). Ege Eğitim Dergisi, 9 (1), 131-149.
Türk Dil Kurumu Sözlüğü, https:// www. tdk.gov.tr (10.10.2020).
Türksoy, Ö. (1991). Çocuk ve çevre duyarlılığı eğitimi. Yaşadıkça Eğitim, 19, 22-31.
Ünal, S ve Dımışkı, E. (1999). UNESCO-UNEP himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve Türkiye’de ortaöğretim çevre eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16-17, 142-154.
Yavuz, E. (2019). Ortaokul öğrencilerinin çevresel tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi), Ulusal Tez Merkezi Veritabanı (Tez No:591121).
Yılmaz, V., Can, Y. & Aras, N. (2019). Investigation of attitude about nuclear and renewable energy by using partial least squares structural equation modeling. The Journal Of Operations Research, Statistics, Econometrics And Management Information Systems. 7(1), 87-102.
Yürüdür, E., Hastürk G. ve Köklünar, S. (2017). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi, XXIX, 447-466.