Barajlı HES’lerin Fonksiyonel Özelliğine Bir Örnek: Kesikköprü Barajı ve HES

Hidrolik enerji, elektrik üretimi amacıyla değerlendirilen ilk yenilenebilir kaynaktır. Tarihsel olarak incelendiğinde, 20. yüzyılın başından itibaren hidrolik enerji kurulu gücü, elektrik üretim maliyeti açısından sunduğu avantajlar nedeniyle küresel ölçekte önemli bir artış gerçekleştirmiştir. Bunun yanında küresel iklim değişimine yönelik önlemler ve ülkelerin enerji arz güvenliği hedefleri, hidrolik enerjinin stratejik rolünü daha da güçlendirmiştir. Hidrolik enerji üretiminin üç türü vardır. Bunlar; barajlı HES’ler, regülatörlü HES’ler ve PHES’lerdir. Ancak bunlar içerisinde barajlı HES’ler her ne kadar doğrudan elektrik üretimiyle özdeşleştirilse de söz konusu yapıların inşa edilmesinin başka sebepleri de vardır. Bunlar; tarımsal sulama, içme ve kullanma suyu temini, sel / taşkın kontrolü, rekreasyon, balıkçılık ve ulaşım faaliyetleri şeklinde sıralanabilmektedir. Çalışma sahası olan Kesikköprü Barajı ve HES bahsi edilen fonksiyonel özelliklere örnek teşkil eden bir alandır.

A Sample of the Functional Property of Dammed HPPs: Kesikköprü Dam and HPP

Hydraulic energy is the first renewable resource evaluated for electricity generation purposes. Historically viewed, since the beginning of the 20th century, hydraulic energy installed power has achieved a significant increase on a global scale due to the advantages it offers in terms of the cost of electricity generation. In addition, global climate change measures and countries ' energy supply security objectives have further strengthened the strategic role of hydraulic energy. There are three types of hydraulic power generation. These are HPPs with dams, HPPs with regulators and PSHs. However, although dammed HPPs are identified with direct electricity generation, there are other reasons for the construction of these structures. These can be listed as agricultural irrigation, drinking and potable water supply, flood control, recreation, fishing and transportation activities. Kesikköprü Dam and HPP, which is a working area, is an example of the functional characteristics mentioned.

PDF

___

Akova, İ. (2016). Enerji kullanımındaki değişimler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Ankara Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (2020). Ankara ili 2019 yılı çevre durum raporu. Ankara: Ankara Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Yayını.
Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi (ASKİ) Genel Müdürlüğü (2021). Kızılırmak-Kesikköprü barajı. 16.01.2021 tarihinde https://www.aski.gov.tr/TR/ICERIKDETAY/Kizilirmak- Kesikkopru-Baraji/32/9 adresinden erişildi.
Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi (ASKİ) Genel Müdürlüğü (2021). Barajlar bilgi sistemi Ankara baraj doluluk oranları. 04.02.2021 tarihinde https://www.aski.gov.tr/tr/Baraj.aspx adresinden erişildi.
Ayder, E. (2015). Pompaj depolamalı hidroelektrik santraller (PDHES’ler). Teknik Rapor. İstanbul.
Bahadır, M. (2011). Kızılırmak nehri akım değişimlerinin istatistiksel analizi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6 (3). 1339-1356. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.2120.
Berkün, M., Aras, E., Koç, T. (2008). Barajların ve hidroelektrik santrallerin nehir ekolojisi üzerinde oluşturduğu etkiler. Türkiye Mühendislik Haberleri. 452. 41-48.
British Petroleum (BP) (2020). Statistical review of world energy. United Kingdom. London: BP Publication.
Çelebioğlu, D.D. (2017). Pazarsuyu vadisindeki (Giresun) HES’ler ve çevresel etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Giresun Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Giresun.
Çevre ve Orman Bakanlığı (2004). Türkiye çevre atlası. Ankara: Çevre ve Orman Bakanlığı Yayını.
Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü (2018). 2015 akım gözlem yıllığı. Ankara: DSİ Yayını.
Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü (2020). 2019 yılı faaliyet raporu. Ankara: DSİ Yayını.
Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü (2020). Toprak su kaynakları. 22.02.2021 tarihinde https://www.dsi.gov.tr/Sayfa/Detay/754 adresinden erişildi.
Doğan, U. ve Şenkul, Ç. (2017). Kızılırmak Nehri’nin drenaj sistemi ne zaman ve nasıl oluştu?”, 70. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiri Özleri. 378-379.
Doğanay, H. ve Coşkun, O. (2017). Enerji kaynakları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) (2018). Pompaj depolamalı hidroelektrik santraller (PHES) yol haritası çalıştayı. Ankara: ETKB Yayını.
Enerji Atlası (2021). Hidroelektrik santralleri. 19.01.2021 tarihinde https://www.enerjiatlasi.co m/hidroelektrik/ adresinden erişildi.
Enerji Atlası (2021). Kesikköprü Barajı ve HES. 12.02.2021 tarihinde https://www.enerjiatlasi.c om/hidroelektrik/kesikkopru-baraji.html adresinden erişildi.
Enerji Atlası (2021). Kızılırmak. 16.01.2021 tarihinde https://www.enerjiatlasi.com/akarsular/ki zilirmak.html adresinden erişildi.
International Commission On Large Dams (ICOLD) (2021). General synthesis (purposes of dams). 04.02.2021 tarihinde https://www.icold- cigb.org/GB/world_register/general_synthesis.asp adresinden erişildi.
International Commission On Large Dams (ICOLD) (2021). Role of dams. 05.02.2021 tarihinde https://www.icold-cigb.org/GB/dams/role_of_dams.asp adresinden erişildi.
International Hydropower Association (IHA) (2018) Hydropower status report. United Kingdom. London: IHA Publication.
International Hydropower Association (IHA) (2018). Hydropower status report. United Kingdom. London: IHA Publication.
International Hydropower Association (IHA) (2020). A brief history of hydropower. 25.12.2020 tarihinde https://www.hydropower.org/discover/history-of-hydropower adresinden erişildi.
International Renewable Energy Agency (IRENA) (2020). Trends in renewable energy. 17.12.2020 tarihinde https://public.tableau.com/views/IRENARETimeSeries/Charts?:emb ed=y&:showVizHome=no&publish=yes&:toolbar=no adresinden erişildi.
Kurban, E. (2021). HES’lerin enerjisinden ekonomiye 2 yılda 7,5 milyar Dolar’lık katkı!. 10.02.2021 tarihinde https://www.enerjiportali.com/heslerin-enerjisinden-ekonomiye-2- yilda-75-milyar-dolarlik-katki/ adresinden erişildi.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) (2019a). 2019 yılı Ocak Ayı sıcaklık ve yağış değerlendirmesi. Ankara: MGM Yayını.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) (2019b) 2019 yılı Temmuz Ayı sıcaklık ve yağış değerlendirmesi. Ankara: MGM Yayını.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) (2019c) 2018-2019 Su/Tarım yılı alansal yağış değerlendirmesi. Ankara: MGM Yayını
National Geographic (2020). Dams. 27.12.2020 tarihinde https://www.nationalgeographic.org/e ncyclopedia/dams/ adresinden erişildi.
Öztürk, H. (2013). Yenilenebilir enerji kaynakları. İstanbul: Birsen Yayınevi.
Qutoshi, S. B. (2018). Phenomenology: A philosophy and method of inquiry. Journal of Education and Educational Developement, 5(1), 215-222.
Saban, A. & Ersoy, A. (2017). Eğitimde nitel araştırma desenleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Saygılı, R. (2017). Türkiye akarsu havzaları haritası. 17.01.2021 tarihinde http://cografyaharita. com/haritalarim/2eturkiye-akarsu-havzalari-haritasi.png adresinden erişildi.
Sever, R. (2005). Coğrafi açıdan bir araştırma: Çoruh Havzası enerji yatırım projeleri ve çevresel etkileri. Konya: Çizgi Kitabevi.
Şekkeli, M. ve Keçecioğlu, Ö. F. (2011). Hidroelektrik santrallerin Türkiye’deki gelişimi ve Kahramanmaraş bölgesi örnek çalışması. KSÜ Mühendislik Bilimleri Dergisi. 14 (2). 19- 26.
Tutuş, A. (2006). Türkiye’de elektrik enerjisinin tarihsel gelişimi ve yeni piyasa düzeni içerisinde hidroelektrik enerjinin yeri. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Su Politikaları Kongresi. Ankara.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) (2005). Enerji sektöründe liberalleşme ve Türkiye örneği. Elektrik Mühendisliği. 426. 40-46.
Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) (2020). Elektrik istatistikleri-Türkiye elektrik üretim-iletim istatistikleri. 05.01.2021 tarihinde https://www.teias.gov.tr/tr-TR/turkiye- elektrik-uretim-iletim-istatistikleri adresinden erişildi.
Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) (2021). Kurulu güç raporu-Ocak 2021. 21.02.2021 tarihinde https://www.teias.gov.tr/tr-TR/kurulu-guc-raporlari adresinden erişildi.
Walls, M.A. ve Gonzales, V. (2020). Dismantling dams can help address US infrastructure problems. 27.12.2020 tarihinde https://www.resourcesmag.org/archives/dismantling- dams-can-help-address-us-infrastructure-problems/ adresinden erişildi.
Yıldırım, U., Kaya, M. V. (2020). Yenilenebilir Enerji: Tarihsel ve Teorik Bir Bakış, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(4), 2420-2433. doi: 10.15659/3.sektor-sosyal- ekonomi.20.11.1437