COVID-19 Sürecinde Online Yemek Siparişlerinde Teknolojinin Kabulü

COVID-19 sürecinin getirmiş olduğu kısıtlamalarla birlikte evlerinde kalmak zorunda olan tüketiciler alışverişinin çoğunu online olarak yapmaya başlamışlardır. Bu alışverişlerinden biri olan online yemek siparişi ise her geçen gün tüketiciler tarafından daha fazla benimsenmektedir. Sektörde faaliyet gösteren işletmelerden değişen tüketici davranışlarını dikkate alanların rekabet avantajı elde edeceği düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı COVID-19 pandemisinde tüketicilerin online yemek siparişlerini teknoloji kabul modeli çerçevesinde incelemektir. Araştırmada gerekli olan verilerin toplanması online anket formu aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Kolayda örnekleme yöntemiyle 417 kişiye ulaşılmış ve süreç sonlandırılmıştır. Frekans ve faktör analizleri için SPSS 25, doğrulayıcı faktör analizi ve yapısal eşitlik modellemesi için AMOS 21 programı kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, tüketicilerin online yemek siparişlerinde algılanan kullanım kolaylığının algılanan fayda ve tutum üzerinde pozitif etkili olduğu belirlenmiştir. Algılanan faydanın tutum üzerinde pozitif etkisinin olduğu belirlenirken davranışsal niyet üzerinde doğrudan pozitif bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Bunula birlikte, online yemek siparişlerin yönelik tutumun davranışsal niyet üzerinde pozitif etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Technology Adoption in Online Food Orders in the COVID-19 Process

With the restrictions imposed by the COVID-19 process, consumers who had to stay at home started to do most of their shopping online. Online food ordering, which is one of these purchases, is more and more adopted by consumers every day. It is thought that taking into account the changing consumer behaviors will provide a competitive advantage for businesses operating in the sector. The aim of this study is to examine the online food orders of consumers in the COVID-19 pandemic within the framework of the technology acceptance model. The data required for the research was collected through an online questionnaire. With the convenience sampling method, 417 people were reached and the process was terminated. SPSS 25 was used for frequency and factor analysis, and AMOS 21 program for confirmatory factor analysis and structural equation modeling. According to the results of the analysis, it was determined that the perceived ease of use in online food orders of consumers has a positive effect on perceived usefulness and attitude. While it was determined that the perceived usefulness had a positive effect on attitude, it was determined that it did not have a direct positive effect on behavioral intention. In addition to this, it was found out that the attitude towards online food orders had a positive effect on behavioral intention.

PDF

___

Ajzen, I. (1985). From Intentions to Actions: A Theory of Planned Behavior. In Action Control (pp. 11-39). Springer, Berlin: Heidelberg.
Ajzen, I. (1991). “The Theory of Planned Behavior”, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179-211.
Akca, M. (2020). “COVID-19’un Havacılık Sektörüne Etkisi”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 45-64.
Alagöz, S.M., Hekimoğlu, H. (2012). “A Study on TAM: Analysis of Customer Attitudes in Online Food Ordering System”, Procedia Social and Behavioral Sciences, 62, 1138-1143.
Al-Debei, M. M., Akroush, M. N., & Ashouri, M. I. (2015). “Consumer Attitudes Towards Online Shopping: The Effects of Trust, Perceived Benefits, and Perceived Web Quality”, Internet Research. 25 (5), 707-733.
Alpago, H., & Alpago, D. O. (2020). “Koronavirüs ve Sosyoekonomik Sonuçlar”, IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 99-114.
Altunışık, R., Özdemir, Ş. ve Torlak, Ö. (2020). Pazarlama İlkeleri ve Yönetimi, İstanbul: Beta.
Arı, E., & Yılmaz, V. (2015). “Üniversite Öğrencilerinin Online Yemek Siparişi Davranışlarının Teknoloji Kabul Modeliyle Araştırılması”, Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(2).
Armağan, E. ve Eskici, Y. (2019). “Tüketicilerin Online Yemek Servislerine Karşı Tutum, Davranış ve Satın Alma Niyetleri”, EKEV Akademi Dergisi, ICOAEF Özel Sayısı, 39-75.
Bahar, O., & İlal, N. Ç. (2020). “Coronavirüsün (COVID-19) Turizm Sektörü Üzerindeki Ekonomik Etkileri”, International Journal of Social Sciences and Education Research, 6(1), 125-139.
Bauerová, R., & Klepek, M. (2018). “Technology Acceptance as A Determinant of Online Grocery Shopping Adoption”, Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 66(3), 737-746.
Brewer, P., & Sebby, A. G. (2021). “The Effect of Online Restaurant Menus on Consumers’ Purchase Intentions During The COVID-19 Pandemic”, International Journal of Hospitality Management, 94, 102777.
Çelik, H. E., & Yılmaz, V. (2011). “Extending The Technology Acceptance Model for Adoption of E-Shopping by Consumers in Turkey”, Journal of Electronic Commerce Research, 12(2), 152.
Dal, E. (2019). “Online Yemek Siparişi Üzerine Faaliyet Gösteren E-Ticaret Firmalarında Cüzdan Hesaplarından Yapılan İşlemlerin ve Özellikli Hususların Vergisel Açıdan Değerlendirilmesi”, Mali Çözüm Dergisi, 29, 209-214.
Davis, F. (1987). User Acceptance of Information Systems: The Technology Acceptance Model (TAM). Working paper n. 529. University of Michigan, School of Business Administration.
https://deepblue.lib.umich.edu/bitstream/handle/2027.42/35547/b1409190.0001.001.pdf? sequence=2 (Erişim tarihi: 11.05.2021)
Davis, F. D. (1989). “Perceived Usefulness, Perceived Ease of Use, and User Acceptance of Information Technology”, MIS Quarterly, 319-340.
Davis, F. D., Bagozzi, R. P., & Warshaw, P. R. (1989). “User Acceptance of Computer Technology: A Comparison of Two Theoretical Models”, Management Science, 35(8), 982-1003.
Doll, W., W. Xia ve G. Torkzadeh (1994). “A Confirmatory Factor Analysis of the End-User Computing Satisfaction Instrument”, MIS Quarterly, 18(4), 453-461.
Durmuş, I., & Yildiz, S. (2020). “Tüketicilerin Web-Sitelerine Yönelik Algılanan Fayda, Algılanan Kalite, Tutum ve Online Satın Alma Davranışları: Teknolojik Ürünler Örneği”, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 20(40), 201-216.
Fishbein, M., & Ajzen, I. (1975). Belief, Attitude, İntention, and Behavior Reading. MA: AddisonWesley, 913-927.
Fornell, C. ve Larcker, D.F. (1981). “Evaluating Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error”, Journal of Marketing Research, 18(1), s.39-50.
Hair J, Hult GTM, Ringle C ve Sarstedt M (2014). A Primer on Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM), Los Angeles: SAGE Publications, Incorporated.
Godin, G., Maticka-Tyndale, E., Adrien, A., Manson-Singer, S., Willms, D., & Cappon, P. (1996). “Crosscultural Testing of Three Social Cognitive Theories: An Application to Condom Use”, Journal of Applied Social Psychology, 26, 1556–1586
Gössling, S., Scott, D. ve Hall, CM (2020). “Pandemiler, Turizm Ve Küresel Değişim: COVID19'un Hızlı Bir Değerlendirmesi”, Sürdürülebilir Turizm Dergisi, 29 (1), 1-20.
Güven, H. (2020). “COVID-19 Pandemik Krizi Sürecinde E-Ticarette Meydana Gelen Değişimler”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 251-268
Hsu, C. W., Yin, C. P., & Huang, L. T. (2017). “Understanding Exchangers' Attitudes and Intentions to Engage in Internet Bartering Based on Social Exchange Theory (SET) and the Theory of Reasoned Action (TRA)”, International Journal of Business & Information, 12(2).
Huijts, N. M. A., Molin, E. J. E. and Steg, L. (2012). “Psychological Factors Influencing Sustainable Energy Technology Acceptance: A Review-Based Comprehensive Framework”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 16(1): 525–531.
Klopping, I. M., & McKinney, E. (2004). “Extending The Technology Acceptance Model and The Task-Technology Fit Model to Consumer E-Commerce”, Information Technology, Learning & Performance Journal, 22(1).
Koufaris, M. (2002). “Applying The Technology Acceptance Model and Flow Theory to Online Consumer Behavior”, Information Systems Research, 13(2), 205-223.
Kimes, S. E. (2011). “The Current State of Online Food Ordering in the US Restaurant İndustry”, Cornell Hospitality Report Vol. 11, No. 17, September 2011
Li, Y., Qi, J., & Shu, H. (2008). “Review of Relationships Among Variables in TAM”, Tsinghua Science & Technology, 13(3), 273-278.
Lowe, R., Eves, F., & Carroll, D. (2002). “The Influence of Affective and Instrumental Beliefs on Exercise Intentions and Behavior: A Longitudinal Analysis”, Journal of Applied Social Psychology, 32(6), 1241-1252.
Lu, Y., Zhou, T., & Wang, B. (2009). “Exploring Chinese Users’ Acceptance of Instant Messaging Using the Theory of Planned Behavior, The Technology Acceptance Model, and The Flow Theory”, Computers in Human Behavior, 25(1), 29-39.
Marston, H. R., & Kowert, R. (2020). “What Role Can Videogames Play in the COVID-19 Pandemic?”, Emerald Open Research, 2.
Mishra P. ve B. Datta (2011). “Perpetual Asset Management of Customer-Based Brand Equity-The PAM Evaluator”, Current Research Journal of Social Sciences 3(1), 34-43.
Oktay, K., & Kızı, G. K. (2017). “Türk Dünyası Ülkelerinde Online Yemek Satış Siteleri Üzerine Bir Araştırma”, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(5), 147-162.
Özdemir, L. (2020). “COVID-19 Pandemisinin BİST Sektör Endeksleri Üzerine Asimetrik Etkisi”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 546-556.
Qiu, L., & Li, D. (2008). “Applying TAM in B2C E-Commerce Research: An Extended Model”, Tsinghua Science and Technology, 13(3), 265-272.
Park, C. K., Kim, H. J., & Kim, Y. S. (2014). “A Study of Factors Enhancing Smart Grid Consumer Engagement”, Energy Policy, 72, 211-218.
Pilatin, A., & Dilek, Ö. (2021). “Tüketicilerin Online Alışveriş Alışkanlıklarının Demografik Özelikler Bakımından İncelenmesi Doğu Karadeniz Şehirleri Üzerinde Bir Araştırma.”, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 11- 28.
Srinivasan, K. R., & Ramprasad, T. P. (2021). “An Economic Study on Factors that Influencing and Level of Satisfaction Towards Online Food Ordering in Madurai City”, Shanlax International Journal of Economics, 9(2), 77-82.
Tan, G. W. H., Ooi, K. B., Leong, L. Y., & Lin, B. (2014). “Predicting The Drivers of Behavioral Intention to Use Mobile Learning: A Hybrid SEM-Neural Networks Approach”, Computers in Human Behavior, 36, 198-213.
Taşlıyan, M., (2006), Elektronik Ticaret, Kavramlar ve Uygulamalar, Sakarya Kitabevi.
Tayar, T., Gümüştekin, E., Dayan, K., & Mandi, E. (2020). “COVID-19 Krizinin Türkiye’deki Sektörler Üzerinde Etkileri: Borsa İstanbul Sektör Endeksleri Araştırması”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (Salgın Hastalıklar Özel Sayısı), 293-320.
Tomaş, M. (2014). “Paket Servis Müşterilerinin Sipariş Vermede E-Aracı Kullanma Nedenleri Üzerine Keşifsel Bir Araştırma: Yemeksepeti.com Örneği”, İnternet Uygulamaları ve Yönetimi Dergisi, 5(2), 29-41.
Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD) Dijitalleşme yolunda Türkiye 2021 Raporu, http://www.tubisad.org.tr/tr/images/pdf/dijitallesme-yolunda-turkiye-raporu-v9.pdf, E.T:11.05.2021.
Türkmen, M., & Özsarı, A. (2020). “COVID-19 Salgını ve Spor Sektörüne Etkileri”, International Journal of Sport Culture and Science, 8(2), 55-67.
T.C. Ticaret Bakanlığı (2021). Dijital Ticaret Tanım ve Kavramlar, https://www.ticaret.gov.tr/hizmet-ticareti/elektronik-ticaret/dijital-ticaret-tanim-vekavramlar, E.T: 02.04.2021
T.C. Ticaret Bakanlığı (2021). İstatistikler, https://www.eticaret.gov.tr/istatistikler, E.T: 02.04.2021
T.C. Sağlık Bakanlığı (2021). COVID-19 Bilgilendirme Platformu, https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66494/pandemi.html, E.T: 08.05.2021
Venkatesh, V. (2000). “Determinants of Perceived Ease of Use: Integrating Control, Intrinsic Motivation, and Emotion into The Technology Acceptance Model”, Information Systems Research, 11(4), 342–365.
Vijayasarathy, L. R. (2004). “Predicting Consumer Intentions to Use On-Line Shopping: The Case for An Augmented Technology Acceptance Model”, Information & management, 41(6), 747-762.
Wang, Y., Wang, S., Wang, J., Wei, J., & Wang, C. (2020). “An Empirical Study of Consumers’ Intention to Use Ride-Sharing Services: Using An Extended Technology Acceptance Model”, Transportation, 47(1), 397-415.
Watanabe, T., & Omori, Y. (2020). “Online Consumption during the COVID-19 Crisis: Evidence From Japan”, COVID Economics, 38(16), 218-252.
Webrazzi (2021). Kullanıcı Sayısı 19 Milyonu Geçen Yemeksepeti'nin Rakamlarla 2020 Yılı, https://webrazzi.com/2020/12/28/kullanici-sayisi-19-milyonu-gecen-yemeksepeti-ninrakamlarla-2020-yili/, E.T: 02.04.2021
Wycherley, A., McCarthy, M., & Cowan, C. (2008).” Speciality Food Orientation of Food Related Lifestyle (FRL) Segments in Great Britain”, Food Quality and Preference, 19(5), 498-510.
Yazıcı, A. (2002). “E-Ticaretin Ekonomik Boyutu”, Eskişehir Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,18 (1-2), 86-93.
Yıldırır, S. C., & Kaplan, B. (2019). “Mobil Uygulama Kullanımının Benimsenmesi: Teknoloji Kabul Modeli İle Bir Çalışma”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(19), 22-51.
Yılmazel, S. E., & Göktaş, B. (2021). “Online Alışverişte Müşterilerin Tekrar Satın Alma Niyetlerinin Öncülleri: Hizmet Kalitesi, İmaj, Algılanan Değer ve Müşteri Tatmininin, Tekrar Satın Alma Niyeti Üzerindeki Etkisi”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(1), 39-56.
Araştırmacıların Katkı Oranı Beyanı: Çalışmanın teorik kısmı birinci yazar, literatür kısmı ikinci yazar tarafından tamamlanmıştır. Anketin hazırlanması ve analiz kısımları her iki yazar tarafından gerçekleştirilmiş olup birinci yazarın katkı oranı %50, ikinci yazarın katkı oranı %50’dir.
Çatışma Beyanı: Araştırmanın yazarları olarak herhangi bir çıkar çatışma beyanımız bulunmamaktadır.
Araştırma ve Yayın Etiği Beyanı: Bu araştırmanın her aşamasında “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesinde belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir. Bu çalışmanın yazım sürecinde etik kurallarına uygun alıntı yapılmış ve kaynakça oluşturulmuştur. Çalışma intihal denetimine tabi tutulmuştur.
Etik Kurul İzni: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Etik Kurulu tarafından 18.05.2021 tarihinde (Toplantı K. Sayısı:2021/120) etik kurul izni alınmıştır.