İNSANLAR İÇİN KULLANILAN NİTELEYİCİLER BAKIMINDAN TRAKYA AĞIZLARINA GENEL BİR BAKIŞ

İlkel çağlardan bu yana ilerleme ve medeniyet kavramları, kadın ve erkek figürleri üzerine oluşturulmuş ve bu cinsiyetlerin sosyal hayattaki rolleri gelişmenin her aşamasında önemli bir rol üstlenmiştir. Türk kültüründe de kadın ve erkek figürlerinin sosyal rollerinin paylaşımı gelişme ve ilerleme kavramlarının vazgeçilmez bir etkeni olmuştur. Türk kültüründe erkek- kadın ve çocuk modeli için tarih boyunca birçok niteleyici kullanılmıştır. Özellikle Anadolu ve Rumeli ağızlarında bu kullanımların çeşitliliği ve özgünlüğü dikkat çekicidir. Bu niteleyicilerle kadın-erkek cinsiyetinin ve çocuk figürünün olumlu ve olumsuz özellikleri veya fiziksel durumları anlatılmaya çalışılmıştır. İnsan niteleyicileri bakımından ağızlardaki söz varlığına bakıldığında, bu alandaki sözcük dağarcığının ne kadar zengin olduğu görülmektedir. Bu çalışmada Trakya Ağızlarında kullanılan insan niteleyiceleri sınıflandırılmaya çalışılmıştır. Bölge ağzıyla ilgili yapılan saha derlemeleri ve diğer inceleme çalışmalarından hareketle oluşturulan bu çalışmada derleme sözlüğü hariç 24 farklı özgün eserin söz varlığı bölümleri taranarak gruplandırmaya tabi tutulmuştur. Çalışma bilhassa Trakya Bölgesinde kullanılan Türkçe söz varlığının çeşitliliği ve zenginliği hakkında fikir verecektir.

Anahtar Kelimeler:

Ağız, Niteleyiciler, Türk Kültürü, Söz Varlığı, Trakya Ağzı

PDF

___

AKCAN Nurcan (1992). Edirne İli Keşan, Enez İlçeleri ve Yenice Köyü Ağız Derlemeleri, Bitirme Tezi.
AKDUR Derya (2004). Çorlu ve Yöresinin Ağız Özellikleri, Bitirme Tezi.
AKSAN Doğan (1996). Türkçenin Sözvarlığı, Engin Yayınevi, Ankara.
AKSAN Doğan (1997). Anlambilim, Engin Yayınları, Ankara.
AKSAN Doğan (1998). Her Yönüyle Dil, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
AKSAN Doğan (1999). Türkçenin Gücü, Bilgi Yayınevi, Ankara.
AKSAN Doğan (2000). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, TDK Yayınları, Ankara.
ATABAY Neşe vd. (2003). Sözcük Türleri, 2. Basım, İstanbul.
ATICI Dilek (2016). Kofçaz Ağzı (İnceleme- Metin- Sözlük), Bitirme Tezi.
AYDEMİR Fatma (2009). Hayrabolu İlçesi Köy Ağızları, Lisans Tezi.
CEBECİ İsa (2010). Örneklerle Deliorman Türk Ağzı Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları.
ÇALIŞKAN Hatice, Kırklareli Ağzı, Lisans Tezi.
ÇELİK Ergun, Kırklareli İli ve Vize İlçesi Yöresinin Ağız Özellikleri, Bitirme Tezi.
DEMİRAY Gizem (2008). Kırklareli Pınarhisar Merkez İlçesi ve Köyleri Ağız İncelemesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Derleme Sözlüğü (2009), Türk Dil Kurumu Yayınları.
DOĞAN İsmail ve BENLİ Derya Yeşim (2014). Bulat Köyü Örneğinde Batı Trakya Gümülcine Ağzı, Gece Kitaplığı Yayınevi.
EREN Hasan (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara.
ERGİN Muharrem (2002). Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul.
GÜNDÜZ Ahmet (2012). “Tarihî Süreç İçerisinde Türk Toplumunda ve Devletlerinde Kadının Yeri ve Önemi”, JASS, Volume/Issue 5/5, 129-148.
HÜNERLİ Bülent (2006). Kırklareli Babaeski Merkez İlçesi ve Köyleri Ağız İncelemesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
IŞIKTEKİN Elif (2016). Akıncılar Köyü Ağızları, Lisans Tezi.
KALAY Emin (1998). Edirne İli Ağızları, Türk Dil Kurumu Yayınları.
KAPLAN Mehmed (1995). Dede Korkut Kitabında Kadın, Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar I, Dergâh Yayınları, İstanbul.
KARAŞİNİK Bahtışen (2011). Silistre (Silistra) İli ve Yöresi Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
SALİMEHMED Naylen (2006). Bulgaristan Kırcaali ve Çevresi Türk Ağzı, Lisans Tezi.
MOLLAVA Mefküre Rıza (2003). Doğu Rodop Türk Ağızlarının Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları.
MUHAMMETHACI Kambernisa (1997). “Efsane ve Rivayetlerde Tasvir Edilen Kadın Tipleri Üzerine”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 713-721.
MURTAZA Durgyul Metin (2016). Razgrad İli Kubrat İlçesi Alevi- Bektaşi Köyleri Ağzı (İnceleme-Metin- Sözlük), Bitirme Tezi.
MUSLU Coşkun (2007). Vize Yöresinin Ağız Özellikleri.
ÖZDARENDELİ Nursel (2013). “Velimeşe Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 34, 57-79.
ÖZDEN Muharrem (2016). Batı Trakya Gümülcine Ağzı, Trakya Üniversitesi Yayınları.
ÖZKAYA Hakkı (2013). Kırklareli İli Ağızları Söz Varlığı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ŞANLI Cevdet (1990). Kırklareli İli Merkez İlçe Köyleri Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
TOP Aslı (2006). İpsala İlçesi Ağızları, Bitirme Tezi.
TOSUN İlker (2003). Tekirdağ Merkez İlçe ve Köyleri Ağızları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
TURAN Belgin, Kırklareli Lüleburgaz İlçesi ve Köyleri (İnceleme – Metin), Lisans Tezi.
Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.