BESİM ATALAY’IN BAŞ BELALARI ADLI TİYATRO ESERİ VE İNCELEMESİ

1926 yılında yayınlanan Besim Atalay’ın Baş Belaları adlı manzum tiyatrosu üç perdeden meydana gelir ve genel olarak 7’li hece ölçüsüyle yazılır. Muhteva olarak Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde meydana gelen çeşitli sosyal problemlere vurgu yapar. Bu problemlerden ilki Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde haksız yere alınan vergilerdir. Diğerleri köylü halkın yoksulluğu, uzun süren savaşlar ve askerlerin geride bıraktıkları aileleri ile gayrimüslim tebaada oluşan milliyetçilik hareketlerine bağlı olarak Türklere duyulan büyük nefrettir. Ayrıca Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde yozlaşan din ve dini menfaatlerine alet eden din adamları da tiyatroda üzerinde durulan hususlardandır. Diğer taraftan bir mektup dolayısıyla Mustafa Kemal Atatürk ve Çanakkale Savaşı’ndan da bahsedilir. Eserde zaman ve mekân unsuru açık olarak belli olmasa da mekân olarak Batı Anadolu’da bir kaza, zaman olarak da I. Dünya Savaşı yılları veya 1915 tarihi verilebilir. Genel olarak şahıslar seçilirken yöneticiler gayrimüslim özellikle Arnavut, yönetilenler ise Türk köylülerinden seçilmiştir. Tiyatroda sade bir dil ile yalın üslup kullanılmıştır. Baş Belaları Besim Atalay’ın tiyatro türündeki tek eseridir ve bu makalenin amacı, Besim Atalay’ın unutulan veya bugüne kadar dikkati çekmeyen bir tarafı olan tiyatro yazarlığını okuyucuya tanıtmaktır.

Anahtar Kelimeler:

Baş Belaları, Besim Atalay, tiyatro, zaman, mekân

PDF

___

AKYÜZ, Kenan, Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 1995.
ATALAY, Besim, Baş Belaları, Necm-i İstikbal Matbaası, İstanbul 1926.
BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, (Yayına Hazırlayan, Ahmet Kuyaş), YKY, İstanbul, 2002.
ÇETİN, Nurullah, Yeni Türk Şiirinde Geleneğin İzleri, Hece Yayınları, Ankara 2004.
ÇETİN, Nurullah, Roman Çözümleme Yöntemi, Öncü Kitap Yayınları, Ankara 2013.
ÇETİŞLİ, İsmail, Metin Tahlillerine Giriş / 2 Hikâye – Roman – Tiyatro, Akçağ Yayınları, Ankara 2004.
ÇETİŞLİ, İsmail, “İkinci Meşrutiyet Döneminde Ortaya Çıkan Fikrî, Siyasî Hareketler ve Türk Edebiyatına Yansıması”, II. Meşrutiyet Dönemi Türk Edebiyatı, Akçağ Yayınları, Ankara 2007, s. 125-370.
DİLAÇAR, Agop, “Besim Atalay’ı Yitirdik”, Türk Dili, S:171 (1965), s. 208-212.
IONNAU, M.; VETTOR, S., “Suça İlişkin Toplumsal Açıklamalar”, Suç Psikolojisi, (Der. D. Canter) (Çev. A. Dönmez, I. Çoklar Başer, M. Güler), İmge Kitabevi Yayınları, İstanbul 2011, s. 81-112.
KAPLAN, Mehmet, Şiir Tahlilleri II Cumhuriyet Devri Türk Şiiri, Dergâh Yayınları, İstanbul 2005.
KAPLAN, Ramazan, Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Köy, Akçağ Yay., Ankara 1997.
KOLCU, Ali İhsan, Tanzimat Edebiyatı I Şiir, Salkımsöğüt Yayınları, Erzurum 2011.
SARINAY, Yusuf, Türk Milliyetçiliğinin Tarihî Gelişimi ve Türk Ocakları, Ötüken Yayınları, İstanbul 2004.
ŞEKER, Murat, “Osmanlı Devletinde Mali Bunalım ve İlk Dış Borçlanma”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C. 8, S. 2, 2007, s. 115-134.
TÖRE, Enver, II. Meşrutiyet Tiyatrosu Temalar, Dijital Sanat Yayıncılık, İstanbul 2010.
YALÇIN, Alemdar; AYTAŞ, Gıyasettin, Tiyatro ve Canlandırma, Akçağ Yayınları, Ankara 2012.
YALÇIN-ÇELİK, Dilek, Yeni Tarihselcilik Kuramı ve Türk Edebiyatında Postmodern Tarih Romanları, Akçağ Yayınları. Ankara 2005.