Arnavutçadaki Turkizmalar İçin Çağdaş Bir Bakış Açısı

Ortaçağ Türkçesinden Arnavutçaya giren birçok alıntıların kökeninin, etimolojik olarak, Moğolca, Arapça, Hintçe, Farsça ve Çince gibi, Doğunun diğer dillerinde olduğunu, 2008 yılında Arnavut Dili İmla Kongresi’nin 40. Yıldönümündeki bildiri ile katıldığımız sempoziyumda, ilk olarak biz ortaya çıkarmıştık. Özellikle geride bıraktığımız yüzyılın yarısında topluluklararasında ilişkilerden ve diller arasında temaslardan doğan verinti/alıntı tartışmaların farklı bir boyutta yapıldığına şahidiz. Bu dönemde ‘’dilimizi yabancı sözcüklerden arındırma çabaları’’yla bir çok dilsel veriler kurunun yanına yaş da yanar ibaresince zayi olurdu. Günümüz dilbilim çalışmaları, dil etkileşiminden ortaya çıkan ek, sözcük, ibare v.b. alıntıları topluluklar arasındaki temastan doğan kültür meyvaları olarak değerlendirmekte. Biz bu bildirmizde, başvurduğumuz dilbilimsel dellileri türkçenin sesbirimlerinde –th ث ve –dh ذ bulunmadığını, -gj kafı farisi گ sesini bulunduran türkizmaların durmunun farklı olduğunu v.b. veriler, bilim camiasına yeniden sunacağız ve tükizmaların araştırmalarında yer alması gereken çağdaş verileri ortaya çıkaracağız.

Anahtar Kelimeler:

Dilbilim, türkizma, gramer, dilsel etkileşim, çağdaş

A Contemporary Perspective for Turkcisms in Albanians

In Ottoman period many words of origin and etymologically Arabic, Persian, such as Indochina and the Chinese, the East's other languages entered ın Albanian from Turkish. and we agurmented thıs for the fırst tıme ın the 40th anniversary Kongers spelling of the Albanian language simposium . We prefer turkism (Turkish origin words), versus Orientalism (eastern origin of the word), and we have proved that there are two reasons as follows; a) The number of Turkish origin word in Albanian, ıs more than the number of entrants Arabic and Persian words on Turkish, b) Orientalism term, we think, does not assist in opening the valley of the path of turkisms in albanıa and this term for us is only an unsuscesful compromise The purpose of this artıcle ıs to show based on linguistic data the basic features of turkisms in albanian.

Keywords:

Turcisms, linguistics, grammar, interaction,

PDF

___

Adriatik, D. (2008). Rreth drejtshkrimit të turqizmave dhe emrave vetjakë me origjinë turke, Arnavutça İmla Danışmanlığı, Prishtinë Kosova.
Adriatik D. (2012). On the Traces of Anatolian Dialects in Albanian, Gjurmë të të folmeve të Anadollit në shqipe, Afyon Kocatepe Üniversitesi, 71, 9-16.
Adriatik D. (2015). Evaluations on Relations betëeen the Albanian and Turkish languages in the field of Sociolinguistics, Grammar and Literature, - Toplumdilbilim, Dilbilgisi ve Edebiyat Alanlarında Arnavutça ve Türkçe Arasındaki İlişkiler Üzerinde Değerlendirmeler, botuar në Revistën Studime Euro-Aziatike, 155-182, (188), TIKA, Ankara,
Adriatik D. (2015). On Albanian Turkish Borrowings From Domestic Life And Related Phraseology, botuar në revistën ANAS Studia Humanitatis, Istituti Alb-Shkenca, 214, 125-130, Shkup, Maqedoni,
Adriatik D. (2013). “Marrëdhëniet gjuhësore ndërmjet shqipes dhe turqishtes oguze”, (Arnavutça ve Oguz Turkçesi arasinda dil iliskileri), mbajtur në Kongresin VIII të Turqishtes, Universiteti i Bilkentit Turqi dhe Universiteti i Tiranës, 25-27 shtator, Tiranë, Shqipëri 2013, botuar në Aktet e Kongresit,
Adriatik D. (2013). On Oguz Turkish Loans in to Albania (Arnavutçadaki Oguz Turkcesinin alintilari uzerine), 2. Medeniyet, Dil ve Kültür arasındaki Diyalog. Konferansı, Tiran ve Yannya Üniversitesi.
Adriatik D. (2015). On the typology of Turkish borrowings in Albanian, mbajtur në Takimin X Shkencor Alb-Shkenca, 28-30 gusht, Shkup, Maqedoni 2015.
Eqrem Ç. (1975). Për një shtresim kronologjik të huazimeve turke të shqipe, Studime Filologjke, Tiranë, Shqipëri.
Shkurtaj, G. (2003). Kahe dhe dukuri të kulturës së gjuhës shqipe, Tiranë, Shqipëri.
Gjinari, J. dhe Shkurtaj, G. (1999). Dialektologjia, SHBLU, Tiranë.
Lafe, E. (1993). Vendi i orientalizmave ndër huazimet e shqipes, SF, 1-4.
Mehdi Polisi (2006). Leksiku İslam, Pjesë përbërëse e leksikut të shqipes, ASHAK, Prishtinë
Demircan, Ö. (2001). Türkçenin Ses Dizimi, DER, Yayınları, İstanbul, Türkiye.
Polisi, M. (2006). Leksiku İslam, Pjesë përbërëse e leksikut të shqipes, në ‘’Terminologjia İslame’’ ASHAK, Prishtinë, 84.