YÜKSEK ÖKÇELER: NUSSBAUM’UN YAPABİLİRLİKLER YAKLAŞIMI ÇERÇEVESİNDE BİR İNCELEME

İnsan var olduğundan beri sürekli bir şekilde kendini, yaşadığı çev- reyi, bir diğerini, insan olmayan canlıları, dünyayı, yaşamı anlamlan- dırma ve çözümleme çabasında olmuştur ve olmaktadır da. Bu çaba farklı şekillerde- dinî inançlarda, sanatta, felsefede ve bilimde- açığa çıkmaktadır. Dolayısıyla her birinin bazen tam anlamıyla ayırdına va- rılamayan bir ilişkide oldukları, bazen de birbirlerinden birtakım özel- likleri itibarıyla farklılaştıkları görülmektedir. Bu çalışmada ise edebiyat ve felsefe arasındaki yakın ilişkiden hareketle Ömer Seyfet- tin’in “Yüksek Ökçeler” adlı hikâyesi çağdaş filozoflardan biri olan Martha C. Nussbaum’un Yapabilirlikler Yaklaşımı çerçevesinde yo- rumlanmaya çalışılacaktır. Öncelikle Nussbaum’un yapabilirlikler yak- laşımının amaçları, yönelimleri, vurguladıkları belirtilecektir. Daha sonra “Yüksek Ökçeler”in ana karakteri Hatice Hanım’ın durumu söz konusu yaklaşım çerçevesinde incelenecektir. Odağın bir kadın karak- ter olması hasebiyle de kadınların yaşadığı eşitsizlikler, adaletsizlikler insani gelişme açısından ele alınarak insani eşitlik, değer, saygı ve ara- larındaki ilişkinin önemi açıklanacaktır. Yüzyıl önce yazılan bir hikâyenin ele aldığı problemlerin günümüzde de varlığını sürdürdüğü, Nussbaum’un yaklaşımıyla bu sorunlar üzerine yeni bir bakışın sağlan- maya, çözümlerin sunulmaya çalışıldığı ifade edilmektedir.

High Heels: An Analysis Based on Nussbaum’s Capabilities Approach

Ever since human beings existed, they have been and are constantly trying to make sense of and analyze themselves, the envi- ronment in which they live, the other, the non-human beings, the world. This effort has appeared in different ways—in religious beliefs, art, phi- losophy, and science. Therefore, it is seen that each of them is some- times in a relationship that cannot be fully discerned, and sometimes they differ from each other in terms of some features. In this study, based on the close relationship between literature and philosophy, Omer Seyfettin's story “High Heels” will be interpreted within the framework of the capabilities approach of Martha C. Nussbaum, one of the contemporary philosophers. First of all, the aims, intentions and emphasis of Nussbaum’s capability approach will be pointed out. Then the situation of Mrs. Hatice, the main character of “High Heels”, will be examined within the framework of this approach. Since the focus is on a female character, the inequalities and injustices experienced by women will be discussed in terms of personal development, and the importance of human equality, value, respect and the relationship be- tween them will be explained. It is stated that the problems addressed by a story written a century ago continue to exist today, and with Nuss- baum's approach, a new perspective on these problems is tried to be provided and solutions are tried to be presented.

PDF

___

Aviv, Rachel. “The Philosopher of Feelings.” The New Yorker, 2016. https://www.newyorker.com/magazine/2016/07/25/martha- nussbaums-moral-philosophies (Erişim: 02.08.2021).
Constitution of The World Health Organization, Chapter IX, 1. 1946. https://treaties.un.org/doc/Treaties/1948/04/19480407%2010- 51%20PM/Ch_IX_01p.pdf
Cunbur, Müjgan. “Ömer Seyfettin’in Hayatı ve Eserleri.” Doğumunun Yü- züncü Yılında Ömer Seyfettin, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1992, ss. 1-18.
Downs, Lee Laura. “Martha Nussbaum Justice and Human Development,” Traveil, Genre Et Sociétés sayı: 17, 2007, ss.5-20.
Enginün, İnci. “Ömer Seyfettin’in Hikâyeciliği.” Doğumunun Yüzüncü Yı- lında Ömer Seyfettin, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1992, ss. 37-49.
Erişenler, Satı. “Ömer Seyfettin’de Kadın, Sevi, Evlilik,” Türk Dili, no. 189, 1967, ss. 709-714.
Erişenler, Satı. Ömer Seyfettin’e Göre Kadın. Güven Matbaası, 1972.
Erkızan, Nur Hatice. “Doğal Kölelik, Kadın ve Özne Olma.” Aristoteles Yazı- ları. Sentez Yayınları, 2012, ss. 23-33.
Erkızan, Nur Hatice. “Nussbaum’ da Cinsiyet ve Sosyal Adalet Üzerine.” Aristoteles’ten Nussbaum’a İnsan, Sentez Yayıncılık, 2012, ss. 129- 135.
Gasper, Des. “Logos, Pathos and Ethos- In Martha Nussbaum’s Capabilities Approach to Human Development.” Capabilities, Gender, Equality: toward fundamental entitlements, Editor Flavio Comim and Martha Nussbaum, Cambridge University Press, 2014, ss. 96-130.
Gözler, H. Fethi. Ömer Seyfettin -Bütün Yönleriyle. Çağdaş Yayınevi, 1976. Kant, Imanuel. Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi. Çeviren İoanna Kuçu- radi, Türkiye Felsefe Kurumu, 2002.
Meriç, Cemil. Kırk Ambar. Çeviren Mahmut Ali Meriç, İletişim Yayınları, 2009.
Mill, Stuart John. Kadınların Özgürleşmesi. Çeviren Damla B. Aksel, Pinhan Yayınları, 2019.
Nussbaum, Craven Martha. Women and Human Development: The Capabili- ties Approach. Cambridge University Press, 2000.
Nussbaum, Craven Martha. “Capabilities And Human Rights.” Fordham Law Review 66 no. 2, 1997, ss. 273-300.
Nussbaum, Craven Martha. “Capabilities As Fundamental Entitlements: Sen And Social Justice,” Feminist Economics 9 (2-3), 2003, ss. 33-59.
Nussbaum, Craven Martha. “Human Functioning and Social Justice: In De- fense of Aristotelian Essentialism.” Political Theory 20 no. 2, 1992, ss. 202-246.
Nussbaum, Craven Martha. “Human Rights and Human Capabilities.” Har- vard Human Rights Journal no. 20, 2007, ss. 21-24.
Nussbaum, Craven Martha. “Women’s Capabilities and Social Justice.” Jour- nal of Human Development, 2000, ss. 219-247.
Nussbaum, Craven Martha. Yapabilirlikler Yaratmak: İnsani Gelişmişlik Yak- laşımı. Çeviren Selda Somuncuoğlu, İletişim Yayınları, 2018.
Ömer Seyfettin. Bütün Hikâyeleri. Hazırlayan Nazım H. Polat, Yapı Kredi Ya- yınları, 2019.
Önertoy, Olcay. “Küçük Hikâye Yazarı Olarak Ömer Seyfettin.” ss. 137-145. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitst- ream/handle/20.500.12575/52718/Küçük%20hîkaye%20ya- zarı%20olarak%20Ömer%20Seyfettin.pdf?sequence=1&isAllowed=y Phillips, Anne. “Nussbaum, Martha C. Women and Human Development: The Capabilities Approach Book Review.” Ethics 112, no. 2, 2002, ss. 398- 403.
Robeyns, Ingrid. “The Capability Approach.” Stanford Encylopedia of Philo- sophy. 2020 https://plato.stanford.edu/entries/capability-approach/ Sen, Amartya. Development As Freedom, 1996, https://www.uio.no/stu- dier/emner/matnat/ifi/INF9200/v10/readings/papers/Sen.pdf
Sen, Amartya. Özgürlükle Kalkınma. Çeviren Yavuz Alogan, Ayrıntı Yayın- ları, 2004.
Swain, Gyanaranjan. “Internal Debates Within Capability Approach Debate Between Amartya Sen ve Martha Nussbaum.” International Research Journal of Multidisciplinary Studies I, no. IV, 2015, ss. 1-17.
Tepe, Harun. “İnsan (Doğası) ve İnsan Hakları: İki Yaklaşım.” İnsan Hakları Felsefesi. BilgeSu, 2018, ss.13-52.
Uğurcan, Sema. Edebiyatımız II Yazarlar, Meseleler. Dergâh Yayınları, 2012.
Uygur, Gülriz. “Toplumsal Cinsiyet ve Adalet: Hukuk Adaletsizdir.” Ankara Barosu Dergisi, 2015, ss. 121-132. http://www.ankarabarosu.org.tr/si- teler/ankarabarosu/tekmakale/2015-4/6.pdf
Yöntem, Canip Ali. “Ömer Seyfettin.” Ömer Seyfettin-Bütün Yönleriyle. Çe- viren Fethi H. Gözler, Çağdaş Yayınevi, 1948, ss. 270-273.